ΓΙΟΥΡΓΚΕΝ ΧΑΜΠΕΡΜΑΣ - ΠΑΠΑΣ ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΣ ΙΣΤ', Η διαλεκτική της εκκοσμίκευσης. Λόγος και θρησκεία, πρόλογος Φλόριαν Σούλερ, μτφρ. Ηλίας Τσιριγκάκης, εκδόσεις Εστία, σελ. 98
Το 1924, ο Rene Guenon, άγνωστος ακόμη και σήμερα για τους έλληνες αναγνώστες, δημοσίευσε μια καταλυτική κριτική τού δυτικού πολιτισμού, με τον τίτλο Ανατολή και Δύση. Στο δοκίμιο αυτό προκαταλαμβάνει την κριτική θεωρία σε ορισμένα μείζονα ζητήματα που την απασχόλησαν έκτοτε: κριτική της προόδου, της επιστήμης, της αυτοπραγμάτωσης, του υλικού πολιτισμού, κι όλα αυτά με βάση ισχυρές φιλοσοφικές αξιώσεις. Έρεισμά του σε αυτή την κριτική ήσαν οι (υπαρκτοί ακόμα) παραδοσιακοί ανατολικοί πολιτισμοί. Γράφει λοιπόν ο Guenon, ότι η παράδοση δεν ταυτίζεται με κάποια ήθη και έθιμα∙ κάτι τέτοιο θα καθιστούσε για παράδειγμα τους Αγγλοσάξωνες έναν λαό προσκολλημένο στις παραδόσεις του, αλλά με μια βαθύτερη νοοτροπία που αφορά μια πνευματική στάση ζωής. Αυτή μπορεί και χαλιναγωγεί όλες τις ηθικές, επιστημονικές και αισθητικές εκδηλώσεις του ανθρώπου με βάση μια ιδέα.
Είκοσι δύο χρόνια αργότερα, το 1946, ο Guenon θα επανέλθει με το σύγγραμμά του Η κρίση του μοντέρνου κόσμου. Τώρα, έχοντας βιώσει την αποσάθρωση των παραδοσιακών ανατολικών πολιτισμών από τη νεοτερικότητα, θα αναζητήσει τις απαρχές αυτής της διαδικασίας στη συνάφεια των ευρωπαϊκών εξελίξεων: θεματοφύλακας της παράδοσης ήταν εδώ η Καθολική εκκλησία· και η εξέγερση εναντίον της παράδοσης έλαβε τη θρησκευτική μορφή της επίθεσης του Προτεσταντισμού στον Καθολικισμό.
Αυτή η εξέγερση κατά της παράδοσης, τόσο στη θρησκευτική όσο και στην εκκοσμικευμένη έκφρασή της, είχε ως έρεισμα τη συμμαχία τού ορθού Λόγου με τον άνθρωπο, τη φύση ή την ιστορία. Στην πορεία του διαφωτισμού και της εκκοσμίσκευσης η παράδοση, στην οποία εδράζεται ο Λόγος της εκκλησίας, αποκαλύφθηκε ως μια συγκάλυψη της κοινωνικής αδικίας του παρόντος μέσω της αδικίας του παρελθόντος. Η ανακάλυψη αυτής της αλήθειας συμβάδιζε με την έποψη ότι έδρα του Λόγου δεν μπορούσε πια να 'ναι κάποιος δημόσιος θεσμός (όπως η εκκλησία) αλλά το άτομο. Ο Λόγος ταυτίστηκε με τη συνείδηση του ατόμου, κι έτσι δεν χρειαζόταν να επέλθει καμία δημόσια συμφωνία σε ζητήματα αρχής. Το αποτέλεσμα ήταν η ιδιωτική γνώμη να κατισχύσει έναντι του θεσπισμένου Λόγου και μια δευτερεύουσα πλευρά της θρησκείας, η ηθική, να καταστεί το ιδιωτικό μέτρο της κρίσης των δημόσιων πραγμάτων, και βέβαια της παράδοσης, στην οποία εδραζόταν ο Λόγος της εκκλησίας. Το αμέσως επόμενο βήμα ήταν να διαλυθεί η συμμαχία μεταξύ της εγκόσμιας εξουσίας και του Λόγου και η κριτική, με έδρα πλέον το ανεξάρτητο άτομο, να στραφεί κατά του (απολυταρχικού) κράτους.
Αυτό σε γενικές γραμμές είναι το υπόβαθρο, ή το δεσμευτικό πλαίσιο μιας διαμάχης, που μέσα από μια σειρά μεταμορφώσεις και αντιστροφές φθάνει ίσαμε τον διάλογο του Γιούργκεν Χάμπερμας, υπέρμαχο της εκκοσμίσκευσης του Λόγου, με τον πάπα Βενέδικτο, υπέρμαχο της θρησκευτικής αλήθειας. Ενός διαλόγου που τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως δίνει την εντύπωση δύο παράλληλων μονολόγων. Γιατί και οι δύο, όπως γράφει στο επίμετρό του ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, παρά τις όποιες αβροφροσύνες εμμένουν στο πρόταγμά τους.
Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε ο περίφημος διάλογος μεταξύ της διαπολιτισμικότητας του πάπα Βενέδικτου και του επικοινωνιακού πράττειν του Χάμπερμας καθίσταται προσχηματικός, κοινώς στάχτη στα μάτια. Κάτι τέτοιο ασφαλώς θα ήταν ένα πλήγμα στα θεμέλια του προβαλλόμενου κανονιστικού πλαισίου και των δύο πλευρών. Γιατί αμφότεροι θεωρούν ότι η συνεννόηση πρέπει να είναι το αποτέλεσμα της επικοινωνίας ή του διαπολιτισμικού διαλόγου, όπως ο τελευταίος ορίστηκε από την Β' Σύνοδο του Βατικανού.
Ειδικά για την επικοινωνιακή θεωρία του Χάμπερμας, η συνεννόηση κατέχει μια κεντρική θέση στην ηθική της επικοινωνίας.1 Ο Χάμπερμας, στο θεωρητικό του έργο, σε αντίθεση με την ίδια την πρακτική του, εμφανώς συνταυτίζει, και άρα συγχέει, την έννοια της συνεννόησης με εκείνη της συμφωνίας. Συνεννόηση αναμφίβολα μπορεί να προκύψει σ' οποιονδήποτε διάλογο, χωρίς αυτό να σημαίνει και συμφωνία. Όλως αντιθέτως, η συνεννόηση ως υπερκείμενη έννοια εμπεριέχει όλο το φάσμα που κινείται μεταξύ συμφωνίας και διαφωνίας.
Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο: http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=601800
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου