Νέες απαντήσεις στα έσχατα ερωτήματα της ζωής
Της Σώτης Τριανταφύλλου
Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, θαυμάζω τον Στήβεν Χόκινγκ και αισθάνομαι δέος μπροστά στην ύπαρξή του. Με τον καιρό εκτίμησα και τον Λέναρντ Μλοντίνοβ, η σκέψη του οποίου μου φαινόταν πάντα λιγότερο ξεκάθαρη: μεταξύ άλλων, ο Μλοντίνοβ συνεργάστηκε με τον Χόκινγκ στο «Ένα συντομότερο χρονικό του Χρόνου», το sequel του πασίγνωστου “A Brief History of Time”. Πριν από λίγο καιρό, το δίδυμο επανήλθε με το “Μεγάλο σχέδιο” (εκδ. Κάτοπτρο), ένα βιβλίο εκλαϊκευμένης επιστήμης που θα έπρεπε να διδάσκεται στο σχολείο.
Αλλά δεν διδάσκεται: αντ’ αυτού, στις περισσότερες χώρες, διδάσκεται η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη. Τελευταία, ο Μλοντίνοβ βρήκε μια περιφερειακή θέση στο σχολείο με την απολαυστική σειρά μαθηματικών για παιδιά -“The Kids of Einstein Elementary”– όπου τα μαθηματικά παρουσιάζονται σαν την τρελή περιπέτεια που είναι. Όμως αυτό δεν αρκεί. Η παιδεία δεν ακολουθεί την πρόοδο της επιστήμης: σε μια πρόσφατη εκπομπή του “Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος” ερωτώμενοι και κοινό ισχυρίζονταν ότι ο ήλιος γυρίζει γύρω από τη Γη…
Στο «Μεγάλο σχέδιο» λοιπόν -που οφείλει τον τίτλο του στα ερωτήματα του ανθρώπου «Υπάρχει αρχιτέκτονας στο Σύμπαν;» και «Ο κόσμος δημιουργήθηκε άραγε με βάση ένα ανώτερο σχέδιο;»- οι δυο σοφοί απαντούν στα αιώνια ερωτήματα του ανθρώπου με σύγχρονους «μετα-αϊνσταϊνικούς» συλλογισμούς. Θέλω να πω ότι ίσως ο Αϊνστάιν και ο Μαξ Πλανκ να απαντούσαν λίγο διαφορετικά. Πότε και πώς άρχισε να υπάρχει το Σύμπαν; Γιατί και πώς βρισκόμαστε στη Γη; Θα μπορούσε να μην υπάρχει “τίποτα” στη θέση όλων όσα υπάρχουν; Ποια είναι η φύση της πραγματικότητας; Γιατί οι νόμοι της φύσης εμφανίζονται τόσο ακριβείς και ρυθμισμένοι με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπουν την ύπαρξη όντων σαν εμάς; Αποτελεί το “σχέδιο” του Σύμπαντος ένδειξη για έναν αγαθό δημιουργό ο οποίος έθεσε τα πάντα σε κίνηση; (Όσο για το “αγαθός”, ακόμα και οι θρησκευόμενοι παραπονιούνται είτε για τη σιωπή του, είτε για τις ακατανόητες αποφάσεις του, είτε για τον σαδισμό αυτού του φανταστικού παντοδύναμου όντος…) Μήπως η επιστήμη έχει να προσφέρει μια πειστική εξήγηση για τη δημιουργία του κόσμου;
Η απάντηση είναι ότι υπάρχουν πολλές απαντήσεις και πολλές εξηγήσεις. Μάθαμε πολλά μέσα σε λίγους αιώνες και έχουμε μακρύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι να φωτίσουμε τα μυστήρια του Σύμπαντος. Στο “Μεγάλο Σχέδιο” παρουσιάζονται οι πιο σύγχρονοι προβληματισμοί σχετικά με την ιδέα ότι δεν υπάρχει αποκλειστικά μία εκδοχή της πραγματικότητας (μαρξιστές ήρθε το τέλος σας!) και με τη “θεωρία του πολυσύμπαντος”, την ιδέα δηλαδή ότι υπάρχει πληθώρα “παράλληλων” συμπάντων. Επίσης, παρουσιάζεται η κοσμολογική προσέγγιση “από πάνω προς τα κάτω”, η ιδέα ότι δεν υπάρχει μία και μοναδική πιθανή ιστορία του Σύμπαντος, μολονότι το Μπιγκ Μπανγκ παραμένει η πιο αξιόπιστη. Τέλος, γίνεται ένας σχολιασμός της θεωρίας Μ, που αποτελεί μια πληρέστερη θέαση του κόσμου, μέρος της οποίας είναι η θεωρία των υπερχορδών (και όχι η παραδοσιακή των σωματιδίων).
Η φυσική διασταυρώνεται, όπως είναι φυσικό, με τη φιλοσοφία. Μιας κι αυτές τις μέρες ξεφύλλιζα τη “Χαρούμενη επιστήμη”, σκέφτομαι τώρα ότι το “Μεγάλο σχέδιο” θα άρεσε στον Νίτσε. Ο Νίτσε πέθανε νωρίς, μετά την “Καταγωγή των ειδών” αλλά πριν από τα θαύματα της μοντέρνας επιστήμης. Το 1873, σ’ ένα ανέκδοτο έργο του με τίτλο «Περί αληθείας και ψεύδους υπό την εξωηθική έννοια», ο τότε νεαρός καθηγητής που δίδασκε αρχαία φιλολογία στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας, έγραφε: “Σε μια απομακρυσμένη γωνιά του σύμπαντος το οποίο εκτείνεται στραφταλίζοντας σε αναρίθμητα ηλιακά συστήματα, υπήρχε κάποτε ένα άστρο όπου έξυπνα ζώα επινόησαν τη γνώση. Ήταν η πιο αλαζονική και ψεύτικη στιγμή της ‘ιστορίας του κόσμου’: μια στιγμή μονάχα. Η φύση τρεμούλιασε αναπνέοντας για λίγο και το άστρο ακινητοποιήθηκε και πάγωσε· ήταν το τέλος αυτών των έξυπνων ζώων. Αυτό είναι το παραμύθι που θα μπορούσε να διηγηθεί κάποιος χωρίς ωστόσο να εικονογραφήσει πειστικά τον άθλιο, φαντασματικό και εφήμερο τρόπο, τον παράλογο και τυχαίο τρόπο με τον οποίον συμπεριφέρεται ο ανθρώπινος νους μέσα στη φύση: πέρασε μια αιωνιότητα κατά την οποία δεν υπήρχε καν· κι όταν εξαφανιστεί πάλι, τίποτα δεν θα έχει μεσολαβήσει. Για τον περιβόητο νου, δεν υπάρχει αποστολή πέρα από την ανθρώπινη ζωή: είναι μονάχα ανθρώπινος· και μονάχα όποιος τον κατέχει και τον γεννά τού αποδίδει τόση σπουδαιότητα λες και περιέχει τον άξονα γύρω από τον οποίον γυρίζει ο κόσμος. Αλλά αν κατανοήσουμε το κουνούπι, θα ξέρουμε ότι κι αυτό πετάει στον αέρα με την ίδια έμφαση νιώθοντας φορέας του ιπτάμενου κέντρου αυτού του κόσμου”. Θα μπορούσα να παραθέσω ολόκληρο το πολυσέλιδο κείμενο…
Ο Στήβεν Χόκινγκ και ο Λέναρντ Μλοντίνοβ συνθέτουν με απλό τρόπο μια σοβαρή εκδοχή για τη δημιουργία του κόσμου, για το παρελθόν και το μέλλον του Σύμπαντος. Και παραδέχονται, με τον τρόπο τους, ότι άνθρωπος δεν μπορεί παρά να βλέπει τον κόσμο με τα μάτια του ανθρώπου. «Ο κόσμος, γιε μου,» λέει ο μπαμπάς ψάρι στο παιδί του, «είναι μια μεγάλη γυάλα γεμάτη νερό.»
http://www.bookpress.gr/stiles/pillow-books/grand-design
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου