Συνέντευξη στον Σπύρο Κακουριώτη
Πενήντα χρόνια χρόνια πορείας στη ζωγραφική, αλλά και στο θέατρο και τον κινηματογράφο, καταθέτει ο Κυριάκος Κατζουράκης στη μεγάλη αναδρομική έκθεση που εγκαινιάζεται την τρίτη το βράδυ στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Έργα από όλες τις φάσεις της δημιουργικής του πορείας, από την περίοδο της ομάδας των "Νέων Ρεαλιστών", που είχε ταυτιστεί με μια αντιδικτατορική χειρονομία, μέχρι επιλογές που τον συνοδεύουν στη δουλειά του έως σήμερα, όπως το μνημειώδες Τέμπλο που δεσπόζει στον χώρο της έκθεσης.
Έχοντας αυτή τη σπάνια ευκαιρία για μιαν αναδρομή στην πορεία του, μιλήσαμε μαζί του για την ακατάπαυστα δημιουργική πορεία αυτών των πενήντα ετών, αλλά και για τους νέους καλλιτέχνες που γνωρίζει πολύ καλά από τη θητεία του στο πανεπιστήμιο...
Ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη αναδρομική έκθεση που πραγματοποιεί ο καλλιτέχνης, μιας και η προηγούμενη, που έγινε πριν από 30 χρόνια στην Αγγλία, ήταν, όπως μας λέει, "μίνι - αναδρομική", αφού περιλάμβανε μόνο 30 μεγάλα έργα. Την τελευταία ατομική του έκθεση την πραγματοποίησε πριν από τρία χρόνια και "μετά τελείωσε η θητεία μου στο πανεπιστήμιο, έτσι μπόρεσα να συστηματοποιήσω τις σημειώσεις που κράταγα όλα αυτά τα χρόνια και να τις εντάξω στο βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε, με τίτλο Τάξη στο χάος, ταυτόχρονα όμως να προετοιμάσω αυτήν την αναδρομική έκθεση".
* Την προετοιμάζατε τόσον καιρό;
Την είχαμε προγραμματίσει με τον Άγγελο Δεληβορριά, σε συνεργασία με τον Μάνο Στεφανίδη, ήδη πριν από το Μνημόνιο. Αισιοδοξούσαμε ότι θα βρεθούν και χορηγοί και χρήματα, γιατί το κόστος είναι μεγάλο, αφού το 90% των έργων ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές. Μετά άλλαξαν τα πράγματα, κατέρρευσαν όλα, αλλά είχαμε πια πεισμώσει. Ευτυχώς βρέθηκαν ο Γιώργος Γρηγοριάδης και οι εκδόσεις Μίλητος που ανέλαβαν τα έξοδα του καταλόγου.
* Ζωγραφική, θέατρο, κινηματογράφος... Πώς συνδέονται όλα αυτά στη δουλειά σας;
Για μένα τα πάντα ξεκινούν από το θέατρο και την ποίηση. Τα υπόλοιπα είναι διακλάδωση της ίδιας ανάγκης του ανθρώπου να επικοινωνήσει, να εκφραστεί. Το θέατρο είναι η πιο άμεση μορφή επικοινωνίας: ένας ηθοποιός, ένα σώμα, και κόσμος. Είναι το κύτταρο της σχέσης τέχνης και ζωής. Κι η ζωγραφική μέσα από το θέατρο ξεκίνησε. Δεν είναι τυχαίο που συναντάς ποιητές να χαίρονται που η γραφή τους γίνεται θέατρο, που το Άξιον Εστί έγινε γνωστό μέσα από τη μουσική. Η σχέση των τεχνών είναι αυτονόητη για μένα. Ένας εικαστικός, όταν ζωγραφίζει, σκηνοθετεί. Το Τέμπλο δεν είναι μια σκηνοθεσία;
* Αυτό υπονοεί τη διάχυση της μιας τέχνης μέσα στην άλλη, τη διάρρηξη των μεταξύ τους ορίων;
Όχι, κάθε είδος τέχνης έχει τη δική του γλώσσα. Δεν περιφρονώ τη γλώσσα της ζωγραφικής, δεν έχω την άποψη ότι η σύνθεση θα πρέπει να στηριχτεί και από κάτι άλλο, αντίθετα.
* Δηλαδή για σας η ζωγραφική τροφοδοτεί τον κινηματογράφο και τανάπαλιν;
Όταν έκανα τον Δρόμο προς τη Δύση, είχα το πρωί γυρίσματα και το βράδυ καθόμουν και ζωγράφιζα μέχρι το πρωί. Συνειδητοποίησα ότι ήταν αδύνατον να βάλω μια πινελιά αν δεν είχα γύρισμα εκείνη τη μέρα. Το θέμα με οδηγούσε να βρω μια νέα φόρμα. Από την ώρα που θεώρησα ότι τη βρήκα, μπήκα σε μια διαδικασία ανακάλυψης ενός καινούργιου τρόπου σχέσης σινεμά και ζωγραφικής. Αφού το βρήκα αυτό, έπρεπε να δουλεύω ασταμάτητα, γιατί αλλιώς χανόταν... Η διαδικασία αυτή, και τα γυρίσματα και η ζωγραφική, κράτησε πάνω από ενάμιση χρόνο, δίνοντας περί τους 25 πολύ μεγάλους πίνακες.
Στο σινεμά, από την άλλη, δεν λειτουργούσα σαν ζωγράφος, πάντα ρώταγα τη γνώμη των ανθρώπων του συνεργείου. Το σινεμά είναι τέχνη ομαδική, δεν είναι η εξυπηρέτηση της ιδέας ενός ανθρώπου. Μπορεί ο σκηνοθέτης να παίζει το ρόλο του μαέστρου, αλλά δεν υπάρχει μαέστρος αν δεν υπάρχει ορχήστρα...
* Η ομάδα των "Νέων Ρεαλιστών" ήταν μια χειρονομία καλλιτεχνική και ταυτόχρονα πολιτική. Σήμερα, που βρισκόμαστε σε μια κατάσταση κρίσης, επικίνδυνη για τη δημοκρατία, βλέπουμε να εκφράζεται κάποια ανάλογη ανάγκη συλλογικότητας;
Για την πλειονότητα των νέων καλλιτεχνών που γνωρίζω όχι, και το θεωρώ φυσικό. Γιατί από τη δικτατορία του 1967 μέχρι σήμερα περάσανε χρόνια μιας ψεύτικης ευεξίας, που οδήγησαν τη ζωή όλων μας σε ένα λάιφ στάιλ όπου δημιουργήθηκαν διάφορες φούσκες, τάσεις, μόδες. Όλα αυτά τα χρόνια όμως υπήρχε πάντα μια μειονότητα που αντιδρούσε. Η οποία νομίζω σήμερα είναι και μεγαλύτερη και πολύ πιο συνειδητή απ' ότι στα χρόνια τα δικά μας.
Εκείνη την εποχή στην Καλών Τεχνών μαζευόμασταν οι «αριστεροί» και συζητούσαμε για τη σχέση του ελληνικού με το ευρωπαϊκό φως, της αναπαραστατικότητας με την αφαίρεση, την ανάγκη μας να προσδιορίσουμε τι είναι ελληνικό και τι δεν είναι κ.ά. Η δικτατορία μάς βρήκε λοιπόν έτοιμους, απλώς ο αντίπαλος απέκτησε όνομα κι έγινε ορατός. Πιστεύω ότι το ίδιο συμβαίνει και σήμερα, αν και για πολλούς μοιάζει αόρατος ο εχθρός. Κι όμως, έχει ονοματεπώνυμο, τηλέφωνα και διευθύνσεις... Το υλικό είναι έτοιμο, μπροστά μας.
* Αυτό είναι ορατό και για τους νέους καλλιτέχνες;
Οι σημερινοί νέοι καλλιτέχνες, η μειονότητα που λέγαμε, έχουν μεγαλύτερη αμεσότητα στην προσωπική τους εμπλοκή. Μπορούν δηλαδή να κάνουν ανατροπές στη φόρμα και να πετύχουν πράγματα που λίγοι από εμάς καταθέταμε στη δουλειά μας τότε. Πάρτε για παράδειγμα το θέατρο. Μέσα στην κρίση έχω δει μερικές από τις καλύτερες παραστάσεις της ζωής μου. Σήμερα πας σε μια «τρύπα» και βλέπεις ένα διαμάντι που παλιά θα έβλεπες μόνο σε θέατρα όπως του Κουν.
* Πόσο ελεύθερος είναι ένας νέος να καθορίσει την καλλιτεχνική του πορεία;
Πολλοί από τα εμπόδια, η εξάρτηση από τους μηχανισμούς προβολής και προώθησης, έχουν εξουδετερωθεί από τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επικοινωνίας. Η απαισιοδοξία και ο φόβος, η ανασφάλεια όμως φρενάρουν τους ανθρώπους που δουλεύουν στο χώρο της τέχνης. Γιατί ξέρουν πως δεν θα έχουν ποτέ σύνταξη, μόνιμη δουλειά, βιώνουν την καθημερινή φθορά και χάνουν την κανονικότητα της ζωής τους. Όταν σκέπτομαι ένα νέο παιδί που τελειώνει την Καλών Τεχνών και μπαίνω στη θέση του και τρομάζω...
* Τι θα δούμε στην αναδρομική αυτή έκθεση;
Πενήντα χρόνων ζωγραφική, από τα χρόνια της σχολής και των Νέων Ρεαλιστών, την περίοδο της Αγγλίας, που ήταν επικεντρωμένη σε αναφορές κλασικής ζωγραφικής, τα χρόνια της επιστροφής που οδηγούσαν στα μεγάλα πρότζεκτ, που είναι συνδυασμός των τεχνών, ζωγραφικής θεάτρου και κινηματογράφου
* Η έκθεση ολοκληρώνεται με το Τέμπλο, όπου καταλήγει ο επισκέπτης...
...που κρύβει όμως μία παγίδα. Μέσα στο Τέμπλο βρίσκεται μια βιντεο-εγκατάσταση που έχουμε κάνει με τον Μπάμπη Βενετόπουλο, ένα έργο σκληρό όσο και το ίδιο το Τέμπλο. Παλιά ήταν μια θεατρική παράσταση, τώρα είναι μια καινούργια γλώσσα, που όμως είναι τόσο παλιά όσο και το Τέμπλο... δείχνοντας ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ της ζωγραφικής και του βίντεο που είναι μέσα. Και τα δύο μαζί φτιάχνουν μια ενότητα.
INFO: Κυριάκος Κατζουράκης, Έργα 1963-2013
Ζωγραφική, Θέατρο, Κινηματογράφος
Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς
25 Απριλίου - 28 Ιουλίου 2013
Εγκαίνια: 23 Απριλίου 2013
ΠΗΓΗ ΑΥΓΗ
Πενήντα χρόνια χρόνια πορείας στη ζωγραφική, αλλά και στο θέατρο και τον κινηματογράφο, καταθέτει ο Κυριάκος Κατζουράκης στη μεγάλη αναδρομική έκθεση που εγκαινιάζεται την τρίτη το βράδυ στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Έργα από όλες τις φάσεις της δημιουργικής του πορείας, από την περίοδο της ομάδας των "Νέων Ρεαλιστών", που είχε ταυτιστεί με μια αντιδικτατορική χειρονομία, μέχρι επιλογές που τον συνοδεύουν στη δουλειά του έως σήμερα, όπως το μνημειώδες Τέμπλο που δεσπόζει στον χώρο της έκθεσης.
Έχοντας αυτή τη σπάνια ευκαιρία για μιαν αναδρομή στην πορεία του, μιλήσαμε μαζί του για την ακατάπαυστα δημιουργική πορεία αυτών των πενήντα ετών, αλλά και για τους νέους καλλιτέχνες που γνωρίζει πολύ καλά από τη θητεία του στο πανεπιστήμιο...
Ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη αναδρομική έκθεση που πραγματοποιεί ο καλλιτέχνης, μιας και η προηγούμενη, που έγινε πριν από 30 χρόνια στην Αγγλία, ήταν, όπως μας λέει, "μίνι - αναδρομική", αφού περιλάμβανε μόνο 30 μεγάλα έργα. Την τελευταία ατομική του έκθεση την πραγματοποίησε πριν από τρία χρόνια και "μετά τελείωσε η θητεία μου στο πανεπιστήμιο, έτσι μπόρεσα να συστηματοποιήσω τις σημειώσεις που κράταγα όλα αυτά τα χρόνια και να τις εντάξω στο βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε, με τίτλο Τάξη στο χάος, ταυτόχρονα όμως να προετοιμάσω αυτήν την αναδρομική έκθεση".
* Την προετοιμάζατε τόσον καιρό;
Την είχαμε προγραμματίσει με τον Άγγελο Δεληβορριά, σε συνεργασία με τον Μάνο Στεφανίδη, ήδη πριν από το Μνημόνιο. Αισιοδοξούσαμε ότι θα βρεθούν και χορηγοί και χρήματα, γιατί το κόστος είναι μεγάλο, αφού το 90% των έργων ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές. Μετά άλλαξαν τα πράγματα, κατέρρευσαν όλα, αλλά είχαμε πια πεισμώσει. Ευτυχώς βρέθηκαν ο Γιώργος Γρηγοριάδης και οι εκδόσεις Μίλητος που ανέλαβαν τα έξοδα του καταλόγου.
* Ζωγραφική, θέατρο, κινηματογράφος... Πώς συνδέονται όλα αυτά στη δουλειά σας;
Για μένα τα πάντα ξεκινούν από το θέατρο και την ποίηση. Τα υπόλοιπα είναι διακλάδωση της ίδιας ανάγκης του ανθρώπου να επικοινωνήσει, να εκφραστεί. Το θέατρο είναι η πιο άμεση μορφή επικοινωνίας: ένας ηθοποιός, ένα σώμα, και κόσμος. Είναι το κύτταρο της σχέσης τέχνης και ζωής. Κι η ζωγραφική μέσα από το θέατρο ξεκίνησε. Δεν είναι τυχαίο που συναντάς ποιητές να χαίρονται που η γραφή τους γίνεται θέατρο, που το Άξιον Εστί έγινε γνωστό μέσα από τη μουσική. Η σχέση των τεχνών είναι αυτονόητη για μένα. Ένας εικαστικός, όταν ζωγραφίζει, σκηνοθετεί. Το Τέμπλο δεν είναι μια σκηνοθεσία;
* Αυτό υπονοεί τη διάχυση της μιας τέχνης μέσα στην άλλη, τη διάρρηξη των μεταξύ τους ορίων;
Όχι, κάθε είδος τέχνης έχει τη δική του γλώσσα. Δεν περιφρονώ τη γλώσσα της ζωγραφικής, δεν έχω την άποψη ότι η σύνθεση θα πρέπει να στηριχτεί και από κάτι άλλο, αντίθετα.
* Δηλαδή για σας η ζωγραφική τροφοδοτεί τον κινηματογράφο και τανάπαλιν;
Όταν έκανα τον Δρόμο προς τη Δύση, είχα το πρωί γυρίσματα και το βράδυ καθόμουν και ζωγράφιζα μέχρι το πρωί. Συνειδητοποίησα ότι ήταν αδύνατον να βάλω μια πινελιά αν δεν είχα γύρισμα εκείνη τη μέρα. Το θέμα με οδηγούσε να βρω μια νέα φόρμα. Από την ώρα που θεώρησα ότι τη βρήκα, μπήκα σε μια διαδικασία ανακάλυψης ενός καινούργιου τρόπου σχέσης σινεμά και ζωγραφικής. Αφού το βρήκα αυτό, έπρεπε να δουλεύω ασταμάτητα, γιατί αλλιώς χανόταν... Η διαδικασία αυτή, και τα γυρίσματα και η ζωγραφική, κράτησε πάνω από ενάμιση χρόνο, δίνοντας περί τους 25 πολύ μεγάλους πίνακες.
Στο σινεμά, από την άλλη, δεν λειτουργούσα σαν ζωγράφος, πάντα ρώταγα τη γνώμη των ανθρώπων του συνεργείου. Το σινεμά είναι τέχνη ομαδική, δεν είναι η εξυπηρέτηση της ιδέας ενός ανθρώπου. Μπορεί ο σκηνοθέτης να παίζει το ρόλο του μαέστρου, αλλά δεν υπάρχει μαέστρος αν δεν υπάρχει ορχήστρα...
* Η ομάδα των "Νέων Ρεαλιστών" ήταν μια χειρονομία καλλιτεχνική και ταυτόχρονα πολιτική. Σήμερα, που βρισκόμαστε σε μια κατάσταση κρίσης, επικίνδυνη για τη δημοκρατία, βλέπουμε να εκφράζεται κάποια ανάλογη ανάγκη συλλογικότητας;
Για την πλειονότητα των νέων καλλιτεχνών που γνωρίζω όχι, και το θεωρώ φυσικό. Γιατί από τη δικτατορία του 1967 μέχρι σήμερα περάσανε χρόνια μιας ψεύτικης ευεξίας, που οδήγησαν τη ζωή όλων μας σε ένα λάιφ στάιλ όπου δημιουργήθηκαν διάφορες φούσκες, τάσεις, μόδες. Όλα αυτά τα χρόνια όμως υπήρχε πάντα μια μειονότητα που αντιδρούσε. Η οποία νομίζω σήμερα είναι και μεγαλύτερη και πολύ πιο συνειδητή απ' ότι στα χρόνια τα δικά μας.
Εκείνη την εποχή στην Καλών Τεχνών μαζευόμασταν οι «αριστεροί» και συζητούσαμε για τη σχέση του ελληνικού με το ευρωπαϊκό φως, της αναπαραστατικότητας με την αφαίρεση, την ανάγκη μας να προσδιορίσουμε τι είναι ελληνικό και τι δεν είναι κ.ά. Η δικτατορία μάς βρήκε λοιπόν έτοιμους, απλώς ο αντίπαλος απέκτησε όνομα κι έγινε ορατός. Πιστεύω ότι το ίδιο συμβαίνει και σήμερα, αν και για πολλούς μοιάζει αόρατος ο εχθρός. Κι όμως, έχει ονοματεπώνυμο, τηλέφωνα και διευθύνσεις... Το υλικό είναι έτοιμο, μπροστά μας.
* Αυτό είναι ορατό και για τους νέους καλλιτέχνες;
Οι σημερινοί νέοι καλλιτέχνες, η μειονότητα που λέγαμε, έχουν μεγαλύτερη αμεσότητα στην προσωπική τους εμπλοκή. Μπορούν δηλαδή να κάνουν ανατροπές στη φόρμα και να πετύχουν πράγματα που λίγοι από εμάς καταθέταμε στη δουλειά μας τότε. Πάρτε για παράδειγμα το θέατρο. Μέσα στην κρίση έχω δει μερικές από τις καλύτερες παραστάσεις της ζωής μου. Σήμερα πας σε μια «τρύπα» και βλέπεις ένα διαμάντι που παλιά θα έβλεπες μόνο σε θέατρα όπως του Κουν.
* Πόσο ελεύθερος είναι ένας νέος να καθορίσει την καλλιτεχνική του πορεία;
Πολλοί από τα εμπόδια, η εξάρτηση από τους μηχανισμούς προβολής και προώθησης, έχουν εξουδετερωθεί από τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επικοινωνίας. Η απαισιοδοξία και ο φόβος, η ανασφάλεια όμως φρενάρουν τους ανθρώπους που δουλεύουν στο χώρο της τέχνης. Γιατί ξέρουν πως δεν θα έχουν ποτέ σύνταξη, μόνιμη δουλειά, βιώνουν την καθημερινή φθορά και χάνουν την κανονικότητα της ζωής τους. Όταν σκέπτομαι ένα νέο παιδί που τελειώνει την Καλών Τεχνών και μπαίνω στη θέση του και τρομάζω...
* Τι θα δούμε στην αναδρομική αυτή έκθεση;
Πενήντα χρόνων ζωγραφική, από τα χρόνια της σχολής και των Νέων Ρεαλιστών, την περίοδο της Αγγλίας, που ήταν επικεντρωμένη σε αναφορές κλασικής ζωγραφικής, τα χρόνια της επιστροφής που οδηγούσαν στα μεγάλα πρότζεκτ, που είναι συνδυασμός των τεχνών, ζωγραφικής θεάτρου και κινηματογράφου
* Η έκθεση ολοκληρώνεται με το Τέμπλο, όπου καταλήγει ο επισκέπτης...
...που κρύβει όμως μία παγίδα. Μέσα στο Τέμπλο βρίσκεται μια βιντεο-εγκατάσταση που έχουμε κάνει με τον Μπάμπη Βενετόπουλο, ένα έργο σκληρό όσο και το ίδιο το Τέμπλο. Παλιά ήταν μια θεατρική παράσταση, τώρα είναι μια καινούργια γλώσσα, που όμως είναι τόσο παλιά όσο και το Τέμπλο... δείχνοντας ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ της ζωγραφικής και του βίντεο που είναι μέσα. Και τα δύο μαζί φτιάχνουν μια ενότητα.
INFO: Κυριάκος Κατζουράκης, Έργα 1963-2013
Ζωγραφική, Θέατρο, Κινηματογράφος
Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς
25 Απριλίου - 28 Ιουλίου 2013
Εγκαίνια: 23 Απριλίου 2013
ΠΗΓΗ ΑΥΓΗ
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου