Τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του Βίνσεντ βαν Γκογκ με τη ματιά της ολλανδής σχεδιάστριας κόμικ Μπάρμπαρα Στοκ

Γράφει η Γιώτα Φλώρου στο ΒΗΜΑ

 

Το 2009 το Μουσείο βαν Γκογκ στο Αμστερνταμ προσέγγισε την ολλανδή σχεδιάστρια κόμικ Μπάρμπαρα Στοκ και της ζήτησε να δημιουργήσει ένα γκράφικ νόβελ για τον ζωγράφο Βίνσεντ βαν Γκογκ. Αν και το μουσείο τής έδωσε απόλυτη ελευθερία, η ευθύνη που έπεσε στους ώμους της Στοκ ήταν μεγάλη. «Πώς θα αποδώσω αυτή τη συνεργασία;» σκέφτηκε. Αποφάσισε να ασχοληθεί με τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του ζωγράφου, που σημαδεύτηκαν τόσο από τη μεγάλη του δημιουργικότητα όσο και από τις εξάρσεις της ασταθούς ψυχικής υγείας του.

Η Στοκ ήρθε στην Ελλάδα στο πλαίσιο του φεστιβάλ Comicdom Con Athens 2015 και μίλησε για τη δημιουργία του κόμικ «Vincent», το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αιώρα σε μετάφραση της Μαργαρίτας Μπονάτσου. Οι εκδόσεις Αιώρα διοργανώνουν μια έκθεση με έργα της Στοκ που βασίζονται στο κόμικ.  

Λίγο πριν από το τέλος

Το 1888, δύο χρόνια πριν από το πρόωρο τέλος του, ο Βίνσεντ βαν Γκογκ μετακομίζει στη Νότια Γαλλία. Από το 1886 είχε καταφύγει στο Παρίσι, καθώς εκεί έμενε ο μικρότερος αδελφός του, Τεό, ο οποίος ήταν έμπορος τέχνης. Στη γαλλική πρωτεύουσα ο Βαν Γκογκ ήρθε σε επαφή με τον ιμπρεσιονισμό και επηρεάστηκε βαθιά από αυτόν. Περισσότερο και από την Πόλη του Φωτός όμως εντυπωσιάζεται από τη γαλλική επαρχία. Τα τοπία της Αρλ, στην Προβηγκία, φαντάζουν κάτι παραπάνω από ειδυλλιακά στα μάτια του. Χρώματα παντού. Απέραντα πράσινα χωράφια και άλλα καλυμμένα με κίτρινο σιτάρι, θαλασσινά τοπία, κόκκινοι αμπελώνες. Εμπνέεται τη δημιουργία μιας κοινότητας όπου οι καλλιτέχνες θα βρίσκουν καταφύγιο, θα δημιουργούν μαζί, θα υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον. Εγκαθίσταται στο περίφημο «Κίτρινο σπίτι», που θα αποτελέσει θέμα ενός πίνακά του.

Το ταξίδι στην επαρχία χρηματοδοτήθηκε από τον αδελφό του, που ήταν ο άνθρωπος που τον ώθησε να ασχοληθεί με τη ζωγραφική. Ο Βαν Γκογκ πούλησε μόνο έναν πίνακα στη διάρκεια του βίου του. Ηταν που ήθελε να παραμείνει ποιοτικός και όχι να γίνει εμπορικός. Πίστευε ότι θα αναγνωριστεί η αξία του εν καιρώ, σαν το καλό κρασί που βγαίνει τελευταίο από το κελάρι.

Ο ζωγράφος αλληλογραφούσε πολύ συχνά με τον Τεό. «Αρρωσταίνω που πρέπει να σου ζητήσω ξανά χρήματα αλλά δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά» του γράφει. Ο Τεό δεν σταματά να στέλνει χρήματα κάθε μήνα και ο Βαν Γκογκ φτιάχνει όσους περισσότερους πίνακες μπορεί για να τον ξεπληρώσει.

Στην Αρλ θα δεχτεί την επίσκεψη του φίλου του, Πολ Γκογκέν. Είχαν γνωριστεί στο Παρίσι. Για ένα διάστημα ζουν μαζί. Οι διαφωνίες τους είναι έντονες. Στη διάρκεια μιας ψυχικής κρίσης ο Βαν Γκογκ θα κόψει τον λοβό του αφτιού του και θα νοσηλευτεί στο νοσοκομείο της Αρλ. Οταν, με τη θέλησή του, θα περάσει την πόρτα ενός ψυχιατρικού ασύλου στο Σεν-Ρεμί, τα όνειρά του διαλύονται.

Οταν καλυτερεύει η υγεία του, μπορεί να βρει πάλι παρηγοριά στη ζωγραφική. «Συχνά έχω την αίσθηση ότι η νύχτα είναι πιο πολύχρωμη από την ημέρα» γράφει στον αδελφό του και κάπως έτσι προκύπτει η «Εναστρη νύχτα», ίσως το κορυφαίο έργο του.  

Μια ταραγμένη ψυχή

Η Στοκ ουσιαστικά «έζησε» με τον Βίνσεντ βαν Γκογκ για τρία χρόνια, όσο καιρό διήρκεσε η έρευνά της για το κόμικ. Αρχίζει να τον αγαπά σαν αδελφό της. Επισκέφθηκε την Αρλ και το Σεν-Ρεμί για να δει πού έζησε ο ζωγράφος, διάβασε έξι βιβλία με συγκεντρωμένες τις επιστολές του. Μέσα σε αυτό το άτυπο ημερολόγιο διατυπώνονται τα καθημερινά προβλήματα του Βαν Γκογκ, αλλά και βαθύτερες σκέψεις για την τέχνη, τη ζωή και τον θάνατο.

Το Μουσείο Βαν Γκογκ και διάφορες βιβλιοθήκες τής παρείχαν χρήσιμα έγγραφα της εποχής, όπως έναν χάρτη της Αρλ. Η Στοκ θέλει να γνωρίζει ακόμη και την παραμικρή λεπτομέρεια, όπως αν στρίβει δεξιά ή αριστερά ο Βίνσεντ όταν θέλει να πάει στο καφέ κοντά στο σπίτι του.

Σύμφωνα με τη Στοκ, ως άνθρωπος ο Βαν Γκογκ ήταν ειλικρινής σε σημείο αγένειας αλλά και μια ευγενική ψυχή που ένιωθε συμπόνια για όλους. Εργαζόταν σκληρά και ήταν οπλισμένος με υπομονή για την τέχνη του. Θεωρούσε τον εαυτό του έναν μικρό κρίκο της αλυσίδας όλων των καλλιτεχνών που πέρασαν ποτέ από την ιστορία του κόσμου.

Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας, έρχεται η ώρα της δράσης. Η Στοκ αγαπά την απλότητα. Σχεδιάζει λιτές γραμμές, χρησιμοποιεί τελείες για μάτια. Κάθε σκηνή του κόμικ προέκυψε από τις επιστολές που είχε διαβάσει και χρωματίστηκε με την παλέτα του Βαν Γκογκ. Οι διάλογοι των χαρακτήρων, επίσης, προήλθαν από τις επιστολές, με μικρές αλλαγές, ώστε να ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα.

Τα διλήμματα που αντιμετώπισε πολλά. Πώς απεικονίζεις μια ταραγμένη ψυχική κατάσταση, ποια ιστορία μιας τόσο ενδιαφέρουσας ζωής να βάλεις και ποια να αφήσεις απ' έξω; Αποφάσισε να μη γεμίσει το κόμικ με πολλές πληροφορίες, ώστε να υπάρχει μια συνέχεια στην ιστορία.

Τα θέματα του βιβλίου είναι οι ιδέες του ζωγράφου για μια ζωή με νόημα και ο τρόπος του να αντιμετωπίσει την επιτυχία και την αποτυχία, θέματα επίκαιρα ακόμη και στις ημέρες μας.

Η Στοκ δεν τελειώνει το κόμικ της τραγικά, αλλά με μια χαρούμενη εικόνα, με έναν Βίνσεντ ευτυχισμένο μέσα στο φυσικό τοπίο, να γίνεται ένα με τον πίνακα που ζωγραφίζει.

Η δημιουργός του «Vincent»
Η δημιουργός του «Vincent» Μπάρμπαρα Στοκ είχε μια αγάπη στο σχέδιο και στο γράψιμο από παιδί. Παρ' όλα αυτά, σπούδασε φωτογραφία και ασχολήθηκε με το φωτορεπορτάζ, μια δουλειά που δεν την ικανοποιούσε. Οταν παραιτήθηκε από τη δουλειά της, άρχισε να σχεδιάζει κόμικς. Εγινε περισσότερο γνωστή στην Ολλανδία για τις αυτοβιογραφικές ιστορίες της. Εχει δημοσιεύσει δουλειές της σε εφημερίδες και περιοδικά και έχει εκδώσει δέκα βιβλία. Το 2009 τιμήθηκε με το πιο σημαντικό ολλανδικό βραβείο για τα κόμικς. Ο «Vincent» κυκλοφόρησε στην Ολλανδία το 2013 και από τότε έχει μεταφραστεί σε έντεκα γλώσσες.

πότε & πού:

Διάρκεια: ως 8 Μαΐου. Ωρες λειτουργίας: καθημερινά 10.00-18.00, Σάββατο: 11.00-16.00, Βιβλιοπωλείο Αιώρα, Μαυρομιχάλη 11.

Browse More Articles

Tweet

Written by ΦΡΥΚΤΩΡΙΑ

We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.