Της Έλενας Σωτηρίου
Ήταν γύρω στο 50 π.Χ. Η Μεσόγειος ήταν η ρωμαϊκή θάλασσα, ταξίδεψε
κατακτητές και ηττημένους, ένωσε τις κτήσεις, μετέφερε τα γρήγορα
εμπορικά πλοία. Η Δήλος ήταν ο φορολογικός παράδεισος της εποχής. Ίσως
από κει ξεκίνησε το φορτηγό πλοίο που δεν έμελλε να φτάσει στον
προορισμό του, αλλά ναυάγησε ανοιχτά των Αντικυθήρων, παίρνοντας μαζί
του ένα ολόκληρο φορτίο τέχνης και κάμποσες ανθρώπινες ψυχές. Αυτό που
ήταν το τέλος για τους επιβαίνοντες στο ναυάγιο, αποτέλεσε την αρχή μιας
άλλης «περιπέτειας»: η απαρχή της ενάλιας αρχαιολογίας στην Ελλάδα
τοποθετείται στα 1900 όταν Συμιακοί σφουγγαράδες βρέθηκαν κατά τύχη
μπροστά στα ευρήματα του ναυαγίου και, τον επόμενο χρόνο, στήθηκε μια
γιγάντια (για τα μέτρα και τα μέσα της εποχής) επιχείρηση για την
ανέλκυσή του.
Τμήματα του σκαριού, αγάλματα και άλλα ευρήματα του ναυαγίου των Αντικυθήρων, μεταξύ αυτών και ο λεγόμενος «υπολογιστής» ή μηχανισμός των Αντικυθήρων, παρουσιάζονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ενώ αυτές τις μέρες είναι σε εξέλιξη μια νέα έρευνα στη θάλασσα των Αντικυθήρων που φιλοδοξεί, με τα πολύ πιο εξελιγμένα μέσα που σήμερα διαθέτουν οι ενάλιοι αρχαιολόγοι, να αποκαλύψει όσα ευρήματα τυχόν αναπαύονται ακόμη στον βυθό.
Η υποβρύχια περιήγηση σε ένα ναυάγιο μοιάζει με το «πάγωμα» μιας εικόνας στο βίντεο. Το (ασύλητο) ναυάγιο αποτελεί αδιατάρακτη μαρτυρία της στιγμής κατά την οποία ναυάγησε, αποτελεί ένα είδος «χρονικής κάψουλας». Η περιήγηση στην έκθεση με τα ευρήματα των Αντικυθήρων δίνει μια γλυκόπικρη αίσθηση μιας εποχής που ο αυτοκρατορικός κοσμοπολιτισμός και ο πλούτος στη Ρώμη απαιτούσε (και αγόραζε) την εκλεπτυσμένη ελληνική τέχνη. Το ίδιο χρονικό διάστημα ο Κικέρων με αγωνία παρήγγειλε στον φίλο του τραπεζίτη Τίτο Πομπώνιο Αττικό, που ζούσε στην Αθήνα, να του στείλει ελληνικά αγάλματα για να στολίσει τις επαύλεις τους. Σε τέτοιο προορισμό ταξίδευε ο πολυκλείτειος χάλκινος έφηβος των Αντικυθήρων, πρωτότυπο έργο του 4ου αι. π.Χ. Κύρος ξεχωριστό θα προσέδιδε στον παραγγελιοδότη του ο ανδριάντας φιλοσόφου της ελληνιστικής εποχής και οι μαρμάρινοι ήρωες της Οδύσσειας. Ψηφίδες μιας εποχής που γονιμοποίησε την τέχνη όχι με την «καθαρότητα» αλλά με τον συγκερασμό διαφορετικών πολιτιστικών στοιχείων.
Μέσα στην υποβλητική ατμόσφαιρα του μουσείου, δεν μπορεί κανείς να μην αναλογιστεί ότι, παρά την επιδεικνυόμενη πολυτέλεια, γρήγορα πέρασε η δόξα του κόσμου. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, πανίσχυρη και ανίκητη, υπέκυψε με τη σειρά της. Εμφύλιες συγκρούσεις, νέες κοινωνικές δυνάμεις, οι ωδίνες του νέου τοκετού, της ίδιας της ιστορίας. Αξίζει να σταθείτε μπροστά στο μαρμάρινο άγαλμα αγοριού του 1ου αι. π.Χ. Το αγόρι σμιλεύτηκε σε λευκό παριανό μάρμαρο και η μία του πλευρά προφυλάχτηκε άθικτη στη λάσπη του βυθού. Η άλλη πλευρά, εκτεθειμένη στον λιθοφάγο, έχει διαβρωθεί, σχεδόν διαλυθεί. Η αντίθεση των πλευρών του ίδιου αγάλματος είναι τόσο έντονη, που καθηλώνει τον θεατή. Τον αναγκάζει να σκεφτεί τη φθορά, τον αναγκάζει να σκεφτεί πόσο αλλοιώνεται όχι μόνο η εμφάνιση, αλλά και η ίδια η ουσία από τη φρίκη. Σε αναγκάζει να σκεφτείς, εκεί στην ηρεμία του βυθού, πως έτσι ακριβώς έχει αρχίσει να διαβρώνεται η κοινωνία γύρω μας, από την κρίση που της τρώει τα σωθικά. Σε ανατριχιάζει η σκέψη ότι δεν μπορείς με σιγουριά να τοποθετήσεις τον εαυτό σου σε μία από τις δυο πλευρές. Ελπίζεις όμως, ότι όπως και σε αυτό το ναυάγιο, η διάβρωση θα σταματήσει χάρη σε μια καινούργια αρχή.
Άλλωστε, η θάλασσα ξεπλένει όλα τα κακά των ανθρώπων, κατά τον Ευριπίδη.
Ήταν γύρω στο 50 π.Χ. Η Μεσόγειος ήταν η ρωμαϊκή θάλασσα, ταξίδεψε
κατακτητές και ηττημένους, ένωσε τις κτήσεις, μετέφερε τα γρήγορα
εμπορικά πλοία. Η Δήλος ήταν ο φορολογικός παράδεισος της εποχής. Ίσως
από κει ξεκίνησε το φορτηγό πλοίο που δεν έμελλε να φτάσει στον
προορισμό του, αλλά ναυάγησε ανοιχτά των Αντικυθήρων, παίρνοντας μαζί
του ένα ολόκληρο φορτίο τέχνης και κάμποσες ανθρώπινες ψυχές. Αυτό που
ήταν το τέλος για τους επιβαίνοντες στο ναυάγιο, αποτέλεσε την αρχή μιας
άλλης «περιπέτειας»: η απαρχή της ενάλιας αρχαιολογίας στην Ελλάδα
τοποθετείται στα 1900 όταν Συμιακοί σφουγγαράδες βρέθηκαν κατά τύχη
μπροστά στα ευρήματα του ναυαγίου και, τον επόμενο χρόνο, στήθηκε μια
γιγάντια (για τα μέτρα και τα μέσα της εποχής) επιχείρηση για την
ανέλκυσή του.Τμήματα του σκαριού, αγάλματα και άλλα ευρήματα του ναυαγίου των Αντικυθήρων, μεταξύ αυτών και ο λεγόμενος «υπολογιστής» ή μηχανισμός των Αντικυθήρων, παρουσιάζονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ενώ αυτές τις μέρες είναι σε εξέλιξη μια νέα έρευνα στη θάλασσα των Αντικυθήρων που φιλοδοξεί, με τα πολύ πιο εξελιγμένα μέσα που σήμερα διαθέτουν οι ενάλιοι αρχαιολόγοι, να αποκαλύψει όσα ευρήματα τυχόν αναπαύονται ακόμη στον βυθό.
Η υποβρύχια περιήγηση σε ένα ναυάγιο μοιάζει με το «πάγωμα» μιας εικόνας στο βίντεο. Το (ασύλητο) ναυάγιο αποτελεί αδιατάρακτη μαρτυρία της στιγμής κατά την οποία ναυάγησε, αποτελεί ένα είδος «χρονικής κάψουλας». Η περιήγηση στην έκθεση με τα ευρήματα των Αντικυθήρων δίνει μια γλυκόπικρη αίσθηση μιας εποχής που ο αυτοκρατορικός κοσμοπολιτισμός και ο πλούτος στη Ρώμη απαιτούσε (και αγόραζε) την εκλεπτυσμένη ελληνική τέχνη. Το ίδιο χρονικό διάστημα ο Κικέρων με αγωνία παρήγγειλε στον φίλο του τραπεζίτη Τίτο Πομπώνιο Αττικό, που ζούσε στην Αθήνα, να του στείλει ελληνικά αγάλματα για να στολίσει τις επαύλεις τους. Σε τέτοιο προορισμό ταξίδευε ο πολυκλείτειος χάλκινος έφηβος των Αντικυθήρων, πρωτότυπο έργο του 4ου αι. π.Χ. Κύρος ξεχωριστό θα προσέδιδε στον παραγγελιοδότη του ο ανδριάντας φιλοσόφου της ελληνιστικής εποχής και οι μαρμάρινοι ήρωες της Οδύσσειας. Ψηφίδες μιας εποχής που γονιμοποίησε την τέχνη όχι με την «καθαρότητα» αλλά με τον συγκερασμό διαφορετικών πολιτιστικών στοιχείων.
Μέσα στην υποβλητική ατμόσφαιρα του μουσείου, δεν μπορεί κανείς να μην αναλογιστεί ότι, παρά την επιδεικνυόμενη πολυτέλεια, γρήγορα πέρασε η δόξα του κόσμου. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, πανίσχυρη και ανίκητη, υπέκυψε με τη σειρά της. Εμφύλιες συγκρούσεις, νέες κοινωνικές δυνάμεις, οι ωδίνες του νέου τοκετού, της ίδιας της ιστορίας. Αξίζει να σταθείτε μπροστά στο μαρμάρινο άγαλμα αγοριού του 1ου αι. π.Χ. Το αγόρι σμιλεύτηκε σε λευκό παριανό μάρμαρο και η μία του πλευρά προφυλάχτηκε άθικτη στη λάσπη του βυθού. Η άλλη πλευρά, εκτεθειμένη στον λιθοφάγο, έχει διαβρωθεί, σχεδόν διαλυθεί. Η αντίθεση των πλευρών του ίδιου αγάλματος είναι τόσο έντονη, που καθηλώνει τον θεατή. Τον αναγκάζει να σκεφτεί τη φθορά, τον αναγκάζει να σκεφτεί πόσο αλλοιώνεται όχι μόνο η εμφάνιση, αλλά και η ίδια η ουσία από τη φρίκη. Σε αναγκάζει να σκεφτείς, εκεί στην ηρεμία του βυθού, πως έτσι ακριβώς έχει αρχίσει να διαβρώνεται η κοινωνία γύρω μας, από την κρίση που της τρώει τα σωθικά. Σε ανατριχιάζει η σκέψη ότι δεν μπορείς με σιγουριά να τοποθετήσεις τον εαυτό σου σε μία από τις δυο πλευρές. Ελπίζεις όμως, ότι όπως και σε αυτό το ναυάγιο, η διάβρωση θα σταματήσει χάρη σε μια καινούργια αρχή.
Άλλωστε, η θάλασσα ξεπλένει όλα τα κακά των ανθρώπων, κατά τον Ευριπίδη.
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου