Είμαστε σε μια βαρβαρότητα, σε μια καταστροφή μ' αυτόν τον τρόπο που
μας οδηγούν, αλλά τουλάχιστον εμείς οι καλλιτέχνες πρέπει να εμψυχώνουμε
τον κόσμο για να εμψυχωθούμε κι εμείς" έλεγε χθες ο Θάνος Μικρούτσικος
με αφορμή τη φετινή μουσική "Συνάντησή" του με τη Μαρία Φαραντούρη. Στο
αποκορύφωμα αυτής της συνάντησης κορυφής, οι δυο τους την επόμενη
Τετάρτη 29 Αυγούστου θα βρεθούν στη σκηνή του Ηρωδείου, επιλέγοντας να
μας εμψυχώσουν και να εμψυχωθούν εκτός από τα τραγούδια του Θάνου και
άλλων συνθετών, και από την εμβληματική "Κατάσταση Πολιορκίας" του Μίκη
Θεοδωράκη σε ποίηση Ρένας Χατζηδάκη.
"Η 'Κατάσταση Πολιορκίας' δεν είναι για μένα ένα ακόμα μουσικό μου έργο αλλά ένα κομμάτι της ζωής μου, σε μια εποχή που οι ψυχικές εντάσεις με είχαν ουσιαστικά εκμηδενίσει. Τότε ήρθε να με συναντήσει ως εκ θαύματος αυτό το εξαίσιο ποίημα της Ρένας Χατζηδάκη, για να με οδηγήσει από το σκοτάδι στο φως. Το γεγονός ότι συνυπήρξαμε στο σφαγείο της Μπουμπουλίνας, στο τέταρτο πάτωμα, με τα κελλιά μας το ένα δίπλα στο άλλο δείχνει ότι τα βιώματά μας υπήρξαν κοινά και ασφαλώς γι' αυτόν τον λόγο η μουσική μου ταυτίζεται απολύτως με την ποίηση". Τα λόγια του Μίκη Θεοδωράκη έτσι όπως τα μετέφερε η Μαρία Φαραντούρη, διαβάζοντας το μήνυμά του στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου υπερβαίνουν την εξιστόρηση της συνάντησης της μουσικής του με το ποίημα της Χατζιδάκη. "Η διαδικασία της μελοποίησης λειτούργησε μέσα μου λυτρωτικά, δεδομένου ότι η κάθε λέξη με έσκαβε τόσο βαθιά, ώστε τελικά η απελπισία και ο τρόμος έδωσαν τη θέση τους στην πληρότητα, στην ελπίδα και όπως είπα στο φως" γράφει επίσης ο Μίκης Θεοδωράκης.
"Τραγούδι ποταμός" κατά την Μαρία Φαραντούρη, το οποίο "ενώ γεννήθηκε μέσα στην κόλαση ανοίγει ένα παράθυρο αισιοδοξίας" δεν παρουσιάζεται "με νοσταλγική διάθεση αλλά γιατί το διάλεξε η εποχή". Η ίδια το παρουσιάσε για πρώτη φορά στο Λονδίνο με τον Αντώνη Καλογιάννη και τον Κυριάκο Σφέτσα στο πιάνο, μεσούσης της δικτατορίας. "Εφτασε στα χέρια μου ένα σημείωμα, η παρτιτούρα και η κασέτα του Μίκη". Το είχε μελοποιήσει στο Βραχάτι το 1968. Την ενορχήστρωση υπέγραψε τότε ο Γιάννης Μαρκόπουλος. Γνώρισε μία ακόμα ενορχήστρωση από τον Μπάμπη Κανά, ενώ παρουσιάστηκε μόνο δύο φορές στην Ελλάδα, το 1977 στον Μουσικό Αύγουστο και το 1999 από τον ίδιο τον Μίκη στη Στοά του Βιβλίου.
Ο Θάνος Μικρούτσικος ενορχήστρωσε εκ νέου το έργο για δύο φωνές, δύο πιάνα, πνευστά και επτά εκτελεστές κρουστών. Εκτός από τον Θάνο και την Μαρία, στη σκηνή θα βρεθούν μαζί τους ο Κώστας Θωμαΐδης, μόνιμος συμπαραστάτης του Μικρούτσικου στις παρουσιάσεις των πιο δύσκολων έργων του, η Άννα Λινάρδου, η νεότερη τραγουδίστρια με την οποία συνεργάζεται ο συνθέτης, καθώς και σολίστ από τους σημαντικότερους που διαθέτει η χώρα μας: ο Θύμιος Παπαδόπουλος (πνευστά), ο Θοδωρής Οικονόμου (πιάνο) και ο Νίκος Τουλιάτος (κρουστά). Στη συναυλία, εκτός από την "Κατάσταση Πολιορκίας" η Μαρία Φαραντούρη θα ερμηνεύσει τραγούδια του Θάνου και ο Θάνος Μικρούτσικος θα παίξει για εκείνη στο πιάνο τραγούδια του Χατζιδάκι, του Kurt Weill, του Lucio Dalla.
"Δεν ξέρω πόσο μεγάλη ποιήτρια είναι η Ρένα Χατζιδάκη αλλά είναι η μοναδική κειμενογράφος της εποχής που κατόρθωσε να μετατρέψει ένα ερωτικό σπάραγμα σε ντοκουμέντο της βαρβαρότητας της δικτατορίας. Κατόρθωσε αυτή την κραυγή ζωής να την καταστήσει αυτόματα καταγγελία της χούντας" έλεγε ο Θάνος Μικρούτσικος, επιμένοντας ταυτόχρονα στη "μουσική φόρμα" του έργου που "προηγούμενό της δεν υπάρχει στην Ευρώπη". Εδώ ο συνθέτης εντοπίζει "το ιδιοφυές του Μίκη". Είναι, είπε, ένα "πρωτότυπο έργο-χείμαρος, που ενώ αποτελείται από οικεία στοιχεία, το τελικό του αποτέλεσμα είναι ανοίκειο. Παραληρηματικό με την έννοια του Ρεμπώ και της "Εποχής στην Κόλαση".
"Αυτά πρέπει να λέμε" λέει γλυκά η Μαρία Φαραντούρη στον Θάνο Μικρούτσικο σ' αυτό το σημείο. Η "τρυφερή" διαφωνία που είχαν μεταξύ τους αφορούσε αν έπρεπε να αναφερθούν με ονοματεπώνυμα σ' αυτούς που μας οδήγησαν στην κρίση ή να περιοριστούν στη μουσική. Κοιτάζοντας με αγάπη τη Φαραντούρη ο Μικρούτσικος πρόσθεσε: "Αυτά να λέμε, Μαρία, και επίσης εναντίον του Σαμαρά, του Βενιζέλου και του Κουβέλη". Άλλωστε "συντελείται ένα έγκλημα καθοσιώσεως. Πώς είναι δυνατόν να τους αφήσουμε;"
Ο Θάνος Μικρούτσικος εξάλλου έχει διαλέξει μεριά. "Υπάρχουν τριών ειδών διανοούμενοι. Οι οργανικοί διανοούμενοι του συστήματος, αυτοί που έχουν πάει σπίτι τους, τους οποίους κατανοώ αλλά δεν συμφωνώ, και αυτοί που παίρνουν θέση πέρα από το έργο τους με τους οποίους συμφωνώ. Και βεβαίως θα μιλάμε" είπε για να προσθέσει, αναφερόμενος στο πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα μαχητή δημιουργού: "Ο Μίκης έπαιρνε πάντα θέση ευθαρσώς. Ήταν φάρος και οδηγός".
"Η 'Κατάσταση Πολιορκίας' δεν είναι για μένα ένα ακόμα μουσικό μου έργο αλλά ένα κομμάτι της ζωής μου, σε μια εποχή που οι ψυχικές εντάσεις με είχαν ουσιαστικά εκμηδενίσει. Τότε ήρθε να με συναντήσει ως εκ θαύματος αυτό το εξαίσιο ποίημα της Ρένας Χατζηδάκη, για να με οδηγήσει από το σκοτάδι στο φως. Το γεγονός ότι συνυπήρξαμε στο σφαγείο της Μπουμπουλίνας, στο τέταρτο πάτωμα, με τα κελλιά μας το ένα δίπλα στο άλλο δείχνει ότι τα βιώματά μας υπήρξαν κοινά και ασφαλώς γι' αυτόν τον λόγο η μουσική μου ταυτίζεται απολύτως με την ποίηση". Τα λόγια του Μίκη Θεοδωράκη έτσι όπως τα μετέφερε η Μαρία Φαραντούρη, διαβάζοντας το μήνυμά του στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου υπερβαίνουν την εξιστόρηση της συνάντησης της μουσικής του με το ποίημα της Χατζιδάκη. "Η διαδικασία της μελοποίησης λειτούργησε μέσα μου λυτρωτικά, δεδομένου ότι η κάθε λέξη με έσκαβε τόσο βαθιά, ώστε τελικά η απελπισία και ο τρόμος έδωσαν τη θέση τους στην πληρότητα, στην ελπίδα και όπως είπα στο φως" γράφει επίσης ο Μίκης Θεοδωράκης.
"Τραγούδι ποταμός" κατά την Μαρία Φαραντούρη, το οποίο "ενώ γεννήθηκε μέσα στην κόλαση ανοίγει ένα παράθυρο αισιοδοξίας" δεν παρουσιάζεται "με νοσταλγική διάθεση αλλά γιατί το διάλεξε η εποχή". Η ίδια το παρουσιάσε για πρώτη φορά στο Λονδίνο με τον Αντώνη Καλογιάννη και τον Κυριάκο Σφέτσα στο πιάνο, μεσούσης της δικτατορίας. "Εφτασε στα χέρια μου ένα σημείωμα, η παρτιτούρα και η κασέτα του Μίκη". Το είχε μελοποιήσει στο Βραχάτι το 1968. Την ενορχήστρωση υπέγραψε τότε ο Γιάννης Μαρκόπουλος. Γνώρισε μία ακόμα ενορχήστρωση από τον Μπάμπη Κανά, ενώ παρουσιάστηκε μόνο δύο φορές στην Ελλάδα, το 1977 στον Μουσικό Αύγουστο και το 1999 από τον ίδιο τον Μίκη στη Στοά του Βιβλίου.
Ο Θάνος Μικρούτσικος ενορχήστρωσε εκ νέου το έργο για δύο φωνές, δύο πιάνα, πνευστά και επτά εκτελεστές κρουστών. Εκτός από τον Θάνο και την Μαρία, στη σκηνή θα βρεθούν μαζί τους ο Κώστας Θωμαΐδης, μόνιμος συμπαραστάτης του Μικρούτσικου στις παρουσιάσεις των πιο δύσκολων έργων του, η Άννα Λινάρδου, η νεότερη τραγουδίστρια με την οποία συνεργάζεται ο συνθέτης, καθώς και σολίστ από τους σημαντικότερους που διαθέτει η χώρα μας: ο Θύμιος Παπαδόπουλος (πνευστά), ο Θοδωρής Οικονόμου (πιάνο) και ο Νίκος Τουλιάτος (κρουστά). Στη συναυλία, εκτός από την "Κατάσταση Πολιορκίας" η Μαρία Φαραντούρη θα ερμηνεύσει τραγούδια του Θάνου και ο Θάνος Μικρούτσικος θα παίξει για εκείνη στο πιάνο τραγούδια του Χατζιδάκι, του Kurt Weill, του Lucio Dalla.
"Δεν ξέρω πόσο μεγάλη ποιήτρια είναι η Ρένα Χατζιδάκη αλλά είναι η μοναδική κειμενογράφος της εποχής που κατόρθωσε να μετατρέψει ένα ερωτικό σπάραγμα σε ντοκουμέντο της βαρβαρότητας της δικτατορίας. Κατόρθωσε αυτή την κραυγή ζωής να την καταστήσει αυτόματα καταγγελία της χούντας" έλεγε ο Θάνος Μικρούτσικος, επιμένοντας ταυτόχρονα στη "μουσική φόρμα" του έργου που "προηγούμενό της δεν υπάρχει στην Ευρώπη". Εδώ ο συνθέτης εντοπίζει "το ιδιοφυές του Μίκη". Είναι, είπε, ένα "πρωτότυπο έργο-χείμαρος, που ενώ αποτελείται από οικεία στοιχεία, το τελικό του αποτέλεσμα είναι ανοίκειο. Παραληρηματικό με την έννοια του Ρεμπώ και της "Εποχής στην Κόλαση".
"Αυτά πρέπει να λέμε" λέει γλυκά η Μαρία Φαραντούρη στον Θάνο Μικρούτσικο σ' αυτό το σημείο. Η "τρυφερή" διαφωνία που είχαν μεταξύ τους αφορούσε αν έπρεπε να αναφερθούν με ονοματεπώνυμα σ' αυτούς που μας οδήγησαν στην κρίση ή να περιοριστούν στη μουσική. Κοιτάζοντας με αγάπη τη Φαραντούρη ο Μικρούτσικος πρόσθεσε: "Αυτά να λέμε, Μαρία, και επίσης εναντίον του Σαμαρά, του Βενιζέλου και του Κουβέλη". Άλλωστε "συντελείται ένα έγκλημα καθοσιώσεως. Πώς είναι δυνατόν να τους αφήσουμε;"
Ο Θάνος Μικρούτσικος εξάλλου έχει διαλέξει μεριά. "Υπάρχουν τριών ειδών διανοούμενοι. Οι οργανικοί διανοούμενοι του συστήματος, αυτοί που έχουν πάει σπίτι τους, τους οποίους κατανοώ αλλά δεν συμφωνώ, και αυτοί που παίρνουν θέση πέρα από το έργο τους με τους οποίους συμφωνώ. Και βεβαίως θα μιλάμε" είπε για να προσθέσει, αναφερόμενος στο πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα μαχητή δημιουργού: "Ο Μίκης έπαιρνε πάντα θέση ευθαρσώς. Ήταν φάρος και οδηγός".
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου