Καλεσμένοι από το Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρα Ντάνκαν, ο σλοβένος χορογράφος Jurij Konjar και οι Maura Gahan και Gregory Corbino, τα μέλη του αμερικάνικου θεάτρου Bread and Puppet βρίσκονται τις μέρες των γιορτών στην Αθήνα, όπου δίνουν μια σειρά σεμινάρια και οργανώνουν παραστάσεις (με Έλληνες συμμετέχοντες) στους δρόμους της πόλης.Παραστάσεις-χάπενινγκ, σαν αυτές της αισθητικής και πολιτικής παράδοσης του Bread and Puppet; To «ψωμί» και οι τεράστιες μαριονέττες προφανώς θα λείπουν, αλλά το πολιτικό νόημα που καλλιέργησε με συνέπεια επί μισό αιώνα ο θίασος του Peter Schumann δεν μπορεί παρά να αποτελέσει το καθοδηγητικό νήμα. Της Έλενας Πατρικίου.
Το Bread and Puppet Theater ιδρύθηκε το 1963 στην Νέα Υόρκη. Επεξεργάστηκε μια αισθητική χρήσης του σώματος και της μαριονέττας, καθώς και μια τεχνική θεατρικής παρέμβασης στους δρόμους και τους δημόσιους χώρους των πόλεων. Τα πρώτα μεγάλα του θεάματα πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του κινήματος κατά του Πόλεμου στο Βιετνάμ. Ο Πήτερ Σούμαν, που έπαιξε στην Αθήνα το 1975, λίγους μήνες μετά την πτώση της χούντας, πρέπει να είναι από τους ελάχιστους Αμερικανούς που θυμούνται σήμερα ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε «κάποια» εμπλοκή στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου και την στρατιωτική δικτατορία.
Το 1974 ο θίασος μετακόμισε στο Βερμόντ, σε μια φάρμα την οποία καλλιεργεί συλλογικά και όπου προετοιμάζει τις παραστάσεις του. Μεγάλα θεάματα τσίρκου, λαϊκές γιορτές με την συμμετοχή της κοινότητας του γειτονικού χωριού ή μικρότερες αυτοσχεδιαστικές παραστάσεις με συγκεκριμένο πολιτικό στόχο κάθε φορά. Το 2004, ο Σούμαν ίδρυσε την Ομάδα Χορού της Lubberland, ως ένα είδος «επιστροφής» στις δυνατότητες του ανθρώπινου σώματος, ως έρευνα πάνω στην ικανότητα του σώματος να χορέψει ανεξάρτητα από οποιαδήποτε προηγούμενη μεθοδική μαθητεία. Τα μικρά χορευτικά θεάματα συμπορεύονται από τότε με τα μεγάλα θεάματα για μαριονέττες και ηθοποιούς, με άξονα πάντα την πολιτική παρέμβαση. Και αναλαμβάνοντας πάντα όλα τα ρίσκα.
Ε.Π.: Το Bread and Puppet Theatre δεν ήταν ποτέ ένα θέατρο στραμμένο προς το θεατρικό κείμενο· ήταν πάντα ένα θέατρο χτισμένο γύρω από το σώμα, τόσο του ανθρώπου όσο και της κούκλας. Γιατί ένα θέατρο στο οποίο το σώμα και η κίνησή του έχει κεντρική, σχεδόν αποκλειστική, θέση, δημιούργησε ένα ξεχωριστό σχήμα αφιερωμένο στον χορό, την Ομάδα Lubberland; Πώς ξεκίνησε αυτό το σχέδιο και, καταρχάς, τι είναι η Lubberland;
Μ.ΓΚ.: Η Lubberland είναι μία παράξενη χώρα, είναι η χώρα όπου κάποιος μπορεί να ζει κάτω από μια μηλιά γεμάτη μήλα, αλλά όταν θέλει να φάει ένα μήλο πάει στο σούπερ μάρκετ και αγοράζει ένα κιλό μήλα! Ο Πήτερ Σούμαν, ο ιδρυτής του Bread and Puppet, είχε ξεκινήσει, στην προπολεμική Γερμανία, από τον χορό. Κάποια στιγμή θεώρησε ότι είχε την ανάγκη να επιστρέψει στη σωματικότητα του χορού και να δουλέψει όχι μόνο με χορευτές, αλλά με οποιονδήποτε ήθελε να συμμετάσχει, ανεξάρτητα από το αν είχε χορευτική παιδεία. Έτσι δημιουργήθηκε η Ομάδα χορού της Lubberland, ως στροφή προς το ανθρώπινο σώμα και τις δυνατότητές του, χωρίς μαριονέττες (χωρίς αυτό να είναι απαράβατος κανόνας), με χορούς που οργανώνονταν και παρουσιάζονταν αρχικά στη φάρμα του θεάτρου, με τη συμμετοχή του χωριού και όλης της κοινότητας. Δουλεύουμε πάνω σε διάφορα είδη χορών: χορούς επίλυσης προβλημάτων, επινίκιους χορούς για τις νίκες, που συνοδεύονται από χορούς παράπλευρων απωλειών για τα θύματα, γαμήλιους χορούς για εχθρικούς πληθυσμούς, επικήδειους χορούς εις απάντησιν των πρόσφατων πολέμων της Lubberland…
Το πρώτο θέαμα που παρουσιάσαμε στο κοινό ήταν πριν τις εκλογές του 2008, οι Επτά Προεκλογικοί Χοροί. Μετακινούμασταν από την μία ακτή στην άλλη και σταματούσαμε για να οργανώσουμε παραστάσεις. Ζητούσαμε σε ανθρώπους από κάθε κοινότητα να συμμετάσχουν, και ανάλογα με την διαθεσιμότητα και τον αριθμό τους, οργανώναμε το βράδυ την παράσταση. Υπήρξαν παραστάσεις χωρίς καθόλου θεατές, άλλες παραστάσεις με 40 άτομα μόνο στο κοινό. Άλλες παραστάσεις έγιναν σε ανοιχτούς χώρους, άλλες σε κλειστούς… Ήταν μια πολύ ανοιχτή και ευέλικτη φόρμα. Ένα πρόσφατο θέαμα της Ομάδας ήταν οι «27 Χοροί Βρώμικου Χρήματος»: βασιζόταν σε κάποιους ορισμούς που δίνει ο Μαρξ για το χρήμα· προσπαθούσαμε να κάνουμε μια ποιητική, σχεδόν αφηρημένη, και ταυτόχρονα κριτική και ρεαλιστική αναπαράσταση αυτών των μαρξιστικών ορισμών. Ο τελευταίος χορός είχε τίτλο: «Το χρήμα των ΗΠΑ στα στρατιωτικά χέρια του Ισραήλ» και είχε θέμα τις αμερικάνικες επενδύσεις στο Ισραήλ ,την ώρα που οι Ισραηλινοί είχαν ξαναρχίσει να βομβαρδίζουν την Γάζα. Οι αντιδράσεις ήταν ακραίες: Από τη μια, ανοιχτές επιθέσεις, μποϋκοτάρισμα της παράστασης, προσπάθειες να απαγορευτεί και, από την άλλη, άνθρωποι εξαιρετικά ενθαρρυντικοί, ένα κοινό πάρα πολύ δεκτικό, που εξέφραζε τη συγκίνησή του και τις σκέψεις του με πολύ ενδιαφέροντα τρόπο.
Ε.Π.: Όταν ξεκίνησε το Bread and Puppet, τη δεκαετία του 1960, ο πρώτος πολιτικός του στόχος ήταν ο Πόλεμος στο Βιετνάμ. Τότε όμως υπήρχε ένα κοινό πολύ πολιτικοποιημένο, υπήρχαν κινήματα ενεργά και μαζικά, μέσα στα οποία κινήθηκε το Bread and Puppet. To γεγονός ότι τα κινήματα αυτά ατόνησαν μετά το 19990 δεν στέρησε κατά κάποιο τρόπο το θέατρό σας από το κοινό του;
Μ.ΓΚ. Έχετε δίκιο για την περίοδο στην οποία αναφέρεστε, αλλά αυτό δεν ισχύει πια. Ασφαλώς τα καινούργια κινήματα δεν έχουν την μαζικότητα, την ένταση και την διάρκεια του αντιπολεμικού κινήματος, του κινήματος για τη φυλετική ισότητα ή του φεμινιστικού κινήματος. Όμως το Occupy Wall Street είναι ένα πολύ σοβαρό κίνημα και το γεγονός ότι οι καταλήψεις σταμάτησαν δεν σημαίνει ότι διαλύθηκε· αντιθέτως. Το πρόβλημα είναι ότι οι εφημερίδες και οι τηλεοράσεις δεν δίνουν σ’ αυτή την ιστορία, όπως και σε τόσα άλλα, την κάλυψη που της αναλογεί.
Βεβαίως, πουθενά τα τελευταία χρόνια δεν είχαμε τόσο κόσμο όσο στη Γαλλία, όπου περιοδεύσαμε πρόπερσι. Το δυτικοευρωπαϊκό κοινό είναι πολύ πιο ενημερωμένο. Αντίθετα, στην Πολωνία συνέβη κάτι πολύ περίεργο. Δουλέψαμε με φοιτητές, οι οποίοι είχαν μεγάλο ενδιαφέρον για την αισθητική πλευρά της δουλειάς μας, η πολιτική της διάσταση όμως τους ήταν ακατανόητη. Ο Πήτερ Σούμαν έχει δουλέψει έναν τύπο θεαμάτων, που τα ονομάζει «Μαζικές κηδείες για τη σάπια ιδέα της ημέρας». Η συγκεκριμένη «σάπια ιδέα», για τις παραστάσεις στην Πολωνία, όπου βρεθήκαμε παραμονές Χριστουγέννων, αφορούσε τον Αη-Βασίλη και όλο τον καταναλωτισμό που συνοδεύει την εικόνα του. Αλλά οι φοιτητές με τους οποίους δουλέψαμε δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι πρόβλημα έχουμε με τον καπιταλισμό και τον καταναλωτισμό. Ο καπιταλισμός τους φαινόταν μια χαρά.
Ε.Π.: Δεν ήταν όμως μόνο το κοινό που απομακρύνθηκε από το 1980 και μετά, ήταν και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες του θεάτρου, που εγκατέλειψαν την ιδέα ενός θεάτρου πολιτικού και στρατευμένου. Για σας, ποιο είναι το νόημα του πολιτικού θεάτρου;
Μ.ΓΚ.: Είναι πολύ δύσκολο να απαντήσει κανείς. Πριν δύο χρόνια, κάναμε μια παράσταση για τον Μπράντλεϋ Μάννινγκ, τον στρατιώτη που βοήθησε να διαρρεύσουν τα έγγραφα του Πενταγώνου στο Wikileaks, ο οποίος βρίσκεται στην φυλακή, χωρίς να έχει δικαστεί, περιορισμένος στην απομόνωση, σε πολύ κακές συνθήκες. Την παράσταση την είδαν χιλιάδες άνθρωποι, χιλιάδες υπέγραψαν και κινητοποιήθηκαν για τον Μάννινγκ, κι όμως ο Μάννινγκ είναι ακόμα μέσα, ακόμα είναι στην απομόνωση, ακόμα δεν έχει δικαστεί. Αυτή η ανικανότητα να αλλάξουμε τα πράγματα με μία καλή παράσταση, με τρελαίνει, μου είναι αδύνατον να την καταπιώ.
Ε.Π.: Το Bread and Puppet επεξεργάστηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα θεατρική αισθητική, που σαφώς μπορεί να χαρακτηριστεί «αριστερή», όπως επεξεργάστηκε και έναν πολύ ενδιαφέροντα τύπο πολιτικής προσέγγισης και πολιτικής παρέμβασης, η οποία άντεξε πενήντα χρόνια. Αλλά επεξεργάστηκε και έναν τρόπο ζωής, που είναι αξεχώριστος από το αισθητικό και πολιτικό κομμάτι της δουλειάς του. Πώς είναι να ζεις σε συνθήκες κοινότητας και να αποδέχεσαι τη φτώχεια ως αναγκαίο κομμάτι της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας σου;
Μ.ΓΚ.: Το Bread and Puppet δεν παίρνει κρατικές επιχορηγήσεις και δεν δέχεται δωρεές από εταιρείες και χορηγούς. Όταν τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ, ο Πήτερ Σούμαν αγόρασε τη φάρμα στην οποία ζούμε, στο Βερμόντ, και εγκατέστησε εκεί τον θίασο. Αυτό σημαίνει ότι ζούμε στο κτήμα, και ενώ σε κάποιες αποθήκες φτιάχνουμε τις κούκλες ή κάνουμε πρόβες, σε κάποιες άλλες φυλάμε τη σοδειά μας. Καλλιεργούμε τη γη. Και γιατί είναι φτηνότερο να παράγεις αυτό που τρως, παρά να το αγοράζεις, αλλά και γιατί αυτού του είδους η ζωή είναι πολύ πιο κοντά στην αντίληψή μας, τόσο για την ζωή και την τέχνη όσο και για τα πράγματα που αντιμαχόμαστε. Δεν έχουμε μίνιμουμ μισθό, δεν έχουμε ασφάλιση, δεν έχουμε συνταξιοδοτικά προγράμματα και φοράμε ρούχα από δεύτερο χέρι. Αλλά έχουμε καταφέρει να είμαστε σχεδόν αυτάρκεις. Τουλάχιστον δεν ξοδεύουμε χρήματα για τη διατροφή μας. Και οι μαριονέττες, που είναι το βασικό έξοδο για τις παραστάσεις μας, κατασκευάζονται από χαρτί, είναι εξαιρετικά φτηνές. Νομίζω πως το μεγαλύτερο έξοδό μας είναι το χαρτί τουαλέτας!
Ε.Π.: Αυτός ο κοινοτικός τρόπος ζωής δεν έρχεται ποτέ σε σύγκρουση με τη θεατρική πράξη και τη θεατρική δραστηριότητα; Οι αγροτικές εργασίες δεν δημιουργούν πρόβλημα στη θεατρική δουλειά, ειδικά όταν βρίσκεστε σε περιοδεία;
Μ.ΓΚ.: Διαρκώς…! Διαρκώς…! Αλλά Τουλάχιστον μας βοηθούν κάποιοι φίλοι από τα γειτονικά τμήματα και συχνά το ίδιο το χωριό.
Ε.Π.: Μιλήστε μας λίγο για το ψωμί. Πολλοί νομίζουν ότι το Bread and Puppet παραπέμπει στο αριστερό σύνθημα του ’30 «Ψωμί και τριαντάφυλλα», αλλά όσοι έχουν δει παραστάσεις σας ξέρουν ότι το «ψωμί» της ονομασίας σας είναι πραγματικό και χειροπιαστό.
Μ.ΓΚ.: Είναι ένα υπέροχο ψωμί σίκαλης, φτιαγμένο με προζύμι. Το μοιράζουμε στον κόσμο στις παραστάσεις μας. Το μοιράζουμε για να δείξουμε ότι το θέατρο είναι εξίσου θρεπτικό με το ψωμί. Θρέφει και χορταίνει όσο και το ψωμί.
Ε.Π.: Κάπου εμπλέκεται και το σκόρδο.
Μ.ΓΚ.: Όντως, δίνουμε το ψωμί με σκορδαλιά. Γιατί το ψωμί σε θρέφει, αλλά η σκορδαλιά «μυρίζει». Μέχρι την επόμενη μέρα, το στόμα σου θα μυρίζει σκόρδο και θα θυμάσαι την παράσταση που είδες! Αλλά, σοβαρά, το θέατρο είναι τροφή και εμείς αυτή την τροφή την ετοιμάζουμε με ψωμί και μαριονέττες.
Ε.Π.: Η κοινοβιακή παραγωγή του ψωμιού, η συλλογική κατανάλωσή του στις παραστάσεις σας μπορεί, συμβολικά και όχι μόνο, να είναι «επικίνδυνες» και ανατρεπτικές πράξεις. Αλλά οι μαριονέττες; Είναι οι μαριονέτες «ανατρεπτικές»;
Μ.ΓΚ.: Όχι όλες. Μόνο οι καλές.
Πηγή: Ενθέματα
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου