Έχουν γραφεί πολλά σχόλια για τις φωτογραφίες του Χέρμπερτ Λιστ (1903-1975). Συχνά τον κατατάσσουμε στον κλασικισμό. Ενίοτε τονίζονται οι επιδράσεις που έχει δεχτεί από τον σουρεαλισμό, ιδίως στις φωτογραφίες με τα mannequins, στις οποίες μεταφέρει στοιχεία της μεταφυσικής ζωγραφικής του Ντε Κίρικο στη φωτογραφία. Ωστόσο, ούτε κλασικιστής υπήρξε, ούτε σουρεαλιστής. Στο πρώτο μεγάλο του ταξίδι στην Ελλάδα (1937-9) απεικονίζει τις αρχαιότητες, αλλά ο τρόπος που χρησιμοποιείται δεν απηχεί πλέον τους κανόνες του κλασικισμού. Φωτογραφίζοντας τους στύλους του Ολυμπίου Διός δεν αντιλαμβανόμαστε ένα κλασικό ιδεώδες που διατηρείται ισχυρό ακόμη και σήμερα, αλλά τις πτυχές μίας σωριασμένης κολώνας, τη φθορά της, το φως που πέφτει πάνω της. Μόνο το σωριασμένο κλασικό μπορεί να δημιουργήσει την αφορμή της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Στην Οικία της Κλεοπάτρας, στη Δήλο, δεν αποτυπώνονται οι εναπομένουσες κολώνες, αλλά ένα φως που καίει τα πάντα και τυχαίνει να καθρεπτίζεται πάνω τους. Ο Λιστ μας θυμίζει ότι ο αρχαίος ναός φιλοξενήθηκε σε μία συγκεκριμένη γη, σε αυτήν κάποια στιγμή παρουσιάστηκε, ενώ σε κάποια άλλη, τα ερείπιά του γέρνουν πάνω της. Οι φωτογραφίες του Λιστ έχουν αυτό το ιδιαίτερο οντολογικό περιεχόμενο.
Δεν αποφεύγει, πάντως, την ιδεατικοποιημένη πλευρά του ανθρώπινου σώματος, που πρέπει να απεικονιστεί, ιδιαίτερα του ανδρικού. Το μοτίβο των γυμνών νέων κάτω από τα ερείπια ενός ναού υπήρξε ισχυρό στη διάρκεια του μεσοπολέμου μέσα στην παρακμασμένη και επικίνδυνη αναβίωση του κλασικισμού, κυρίως στη ναζιστική Γερμανία. Ο Λιστ εκκινά από την κλασικιστική παράδοση, αλλά θα ήταν λάθος να τον ταυτίσουμε με αυτήν την αναβίωση του κλασικισμού. Μία βαθύτερη οντολογική προσέγγιση διαπερνά τις εικόνες του. Άλλωστε, η ιδεατικοποίηση του ανδρικού σώματος, περισσότερο τονίζει τον ερωτικό προσανατολισμό του καλλιτέχνη -κάτι που υπενθυμίζει σε όλο του το έργο- παρά έναν παρακμασμένο κλασικισμό.
Ο Λιστ εισάγει το στοιχείο του παρόντος μέσα στη φωτογραφία, χωρίς να οδηγείται στην ηθογραφία. Όλα βρίσκονται στο παρόν, όλα πραγματοποιούνται με αφορμή το παρόν. Τα παρατημένα τραπέζια στο καφενείο της Γλυφάδας μετά το χτεσινό ξενύχτι, ακόμα και η θέαση του Ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο γίνεται καλύτερη από την παραπλήσια ταβέρνα. Ήδη από τη δεκαετία του τριάντα εισάγεται στο έργο του το ιδιαίτερο μίας ξαφνικής στιγμής που ο φωτογράφος, σαν ο οπλισμένος στρατιώτης της νεωτερικότητας, καλείται να αιχμαλωτίσει. Υπάρχει η λατρεία της εντύπωσης που εισήχθη μεν από τη ζωγραφική, αλλά συνεχίστηκε από την τέχνη της φωτογραφίας, σε τέτοιο βαθμό ώστε η τέχνη αυτή να ταυτίζεται μαζί της. Το 1930, η φωτογραφία έχει ήδη απελευθερωθεί από την αυστηρότητα του πορτρέτου και το πένθος θανάτου που φορτώθηκε πάνω της από τη γέννησή της. Η φωτογραφία δεν θα είναι το καινούργιο Φαγιούμ. Ο φωτογράφος αναζητά μέσα από την περιπλάνησή του στην πόλη αυτό το «ιδιαίτερο κάτι» που συχνά επικαλείται ο Μπωντλαίρ και αποτελεί την ουσία της ύπαρξής του. Το έργο του Λιστ δεν είναι ένας αργοπορημένος κλασικισμός, που ήδη από το τριάντα δεν είχε κανένα ενδιαφέρον, αλλά η αναζήτηση αυτού του «ιδιαίτερου κάτι», του παροδικού και της εντύπωσης, εκεί που άλλοι φαντάζονταν το αιώνιο και το άχρονο.
Athens House of Photography
έως τα τέλη Φεβρουαρίου.
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου