http://www.poiein.gr/
ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ
Ἐσὺ βραδιά, ποὺ ἄπλωσες γύρω τὰ μαῦρα σου φτερά,
κι’ εἶσαι μονάχος σύντροφος στοῦ κήπου τὴ βεράντα,
ἔλα νὰ κλάψουμε μαζὶ τὰ νιᾶτα σὰν τὰ κρύα τὰ νερὰ
ποὺ εἶχα δικά μου κάποτες καὶ τἄχασα γιὰ πάντα!
Κι’ ἐσύ, φεγγάρι, ποὺ περνᾶς μέσα στὰ σύννεφα γοργά,
κι’ ὅλα τὰ λούζεις στὸ ἄϋλο φῶς καὶ στὰ ἀσημένια κάλλη
Κάποιας ζωῆς ἀπόκοσμης, τώρα, ποὺ ἡ νύχτα ἀναριγᾶ,
πές μου, φεγγάρι, τὰ παλιὰ δὲ θὰ ξανάρθουν πάλι;
Γύρω τριγύρω μου ἐρημιά… Σὲ νιώθω, τῆς ψυχῆς μου καημέ,
τόσο, ποὺ μέσα στὴ ζωὴ δὲ σ’ ἔνιωσα ποτέ μου!…
Εἶσαι μιὰ θλίψη ὁλότρεμη καὶ μιὰ πικρὴ λαχτάρα, –ὠϊμέ!–
σὰ σιγανὸ μὲς στὰ κλαριὰ ψιθύρισμα τοῦ ἀνέμου…
Τίποτα! Μόνο ἐρείπια μιανῆς χαρᾶς πολὺ γοργῆς
κι’ ἕνα τραγοῦδι μακρυνὸ στῆς νύχτας τὸ μυστήριο…
Καὶ συλλογιέμαι, τί μπορεῖ ἄλλο σ’ αὐτὴ τὴ μάταιη γῆς
ἔτσι βαθιά μου ν’ ἀντηχεῖ, –σαν πένθιμο ἐμβατήριο!
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 119-120, 1 & 15 Δεκ. 1931, σελ. 1255.
*
ΠΗΡΕΣ…
(Ἤσουν βαθειὰ ἡ κατάνυξη
μιᾶς νύχτας. Καὶ τὴν ἄνοιξη…)
Τώρα, μαζὶ στὴν ἄγρια μπόρα,
πῆρε ὁ χαμός σου ὅλα τὰ δῶρα.
Πῆρε τὰ κάτασπρα φτερά,
τὰ κρουσταλλένια τὰ νερά…
(Ἦταν σὰν τὰ ροδόφυλλα
τ’ ἀχνὰ κλειστὰ ματόφυλλα…)
Πῆρες τὰ κρῖνα, καὶ τὰ χέρια,
τὰ γαλανὰ τὰ καλοκαίρια.
Πῆρες τοῦ φεγγαριοῦ τὸ φῶς,
τοῦ Γεναριοῦ τὰ χιόνια. Κι’ ὡς…
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 121, 1 Ιαν. 1932, σελ. 39.
*
ΟΧΤΑΣΤΙΧΑ
Ἀργοκυλάει τῆς ἐρημιᾶς ἡ πίκρα στὴ χλωμὴ καρδιά,
καὶ τῶν καιρῶν οἱ θύμησες ξανάρχονται ἀσημένιες:
Στὴν Ἀητοράχη μιὰ φορὰ ποὺ παίζαμε, μικρὰ παιδιὰ
δίχως φαρμάκια κι ἔννοιες…
Μιὰ τέτοιαν ὥρα μυστικὴ ποὺ κάθε μέσα μου ἅγιασε,
πόθοι, παλμοί, μιλῆστε!
Κι ἐλᾶτε πάλε στοχασμοὶ κάποιου χαμένου μου ὄνειρου
γιὰ νὰ μὲ νανουρίστε…
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 126, 15 Μαρ. 1932, σελ. 312.
*
ΡΩΜΑΝΤΙΣΜΟΣ
Μὲς στὰ βαθειὰ μεσάνυχτα κυλοῦσε τὸ καράβι,
καὶ στὸν ἀφρὸ τῆς θάλασσας κάποιο ἕνα φῶς κομάτια.
Φανταστικὰ στοῦ κρουσταλλιοῦ τὴν ὄψη, ἡ ἀχτίνα παύει
νὰ καίει σὰ φλόγα, κι ἀλαφρὰ χαϊδεύει σου τὰ μάτια.
Τώρα… Μὰ σὰν ἔναν καιρὸ στῆς μοίρας τὴν πλημμύρα
φεύγεις κι ἐσὺ γιὰ τ’ ὄνειρο, μοιραῖα θὰ ρθεῖ νὰ ὑφάνει
μὲς στην καρδιά σου ἡ δόξα μας τὸ στίχο τοῦ Πορφύρα:
«Μόνο τῆς μπόρας ἔμειναν οἱ γλάροι καπετάνιοι…».
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 134, 15 Ιουλ. 1932, σελ. 761.
*
ΕΡΗΜΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ
Δῶ, ποὺ μὲ ζῆσαν οἱ προσπάποι
μὲ τὸν παλιὸ τοῦ θρύλου ἀράπη
γιὰ τὴς νεράϊδας τὴν ἀγάπη,
θὰ ξαπλωθῶ, σβυστὴ γωνιά,
τώρα μὲ τοῦ ἄγριου τοῦ χιονιᾶ
τὴν παγωνιά…
Μέσα στοῦ κόσμου τὴν ἐρήμια,
καὶ στῶν ἀξέχαστων τὴ γύμνια,
καὶ στὰ συντρίμια,
βλέπω τὰ ξύλα τοῦ σπιτιοῦ
σὰν ἀσημένιου παλατιοῦ
κολόννες…
Κι ἐκεῖ, στὴν πορφυρὴ γαλήνη,
φάντασμα ἀχνὸ καὶ μαῦρο, ἐκείνη,
τὸ ἀνάερο σβύνει
κεράκι τῶν ἐσπερινῶν,
καὶ τὴν πικρία τῶν οὐρανῶν
καὶ τοὺς χειμῶνες…
– «Εἶδα τὸν ἴσκιο σου, ποὺ πέφτει
μέσα στοῦ ὀνείρου τὸν καθρέφτη
σὰν ἴσκιος κλέφτη…
Ποιά, τάχα, σ’ ἔφεραν φτερά,
στῆς μοναξιᾶς τὴ συφορά,
καὶ ποιὰ χαρά;»
Σιωπή!… – «Στα χέρια τα γιομάτα
φέρνεις τὴν παραδείσια στράτα,
φέρνεις τὰ νιάτα;
Φέρνεις τῆς βάρκας τὰ πανιά,
τῆς πολιτείας τὴ σκοτεινιά;»
– «Δὲ φέρνω…»
– «Καὶ τὸ θλιμένο πρωτοβρόχι,
καὶ τοῦ παραθυριοῦ τὴν κώχη;»
– «Ὄχι!»
Μὰ ἐγώ, στὸ τζάκι τὸ σβυστό,
χαμένες θύμησες κρατῶ
κι ἐλπίδες σέρνω…
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 139, 1 Οκτ. 1932, σελ. 1022.
*
ΤΟ ΧΙΟΝΙ
Τὰ καλοκαίρια φύγαν περιστέρια,
λευκὰ φτερὰ καὶ πέπλα ἀπ’ τὸ στημόνι
τ’ ἀχνὸ τοῦ νοῦ. Μὰ στὰ κρινένια χέρια
τὰ δάχτυλά σου λυώνουν τώρα χιόνι.
Τοῦ νοῦ στημόνι –χιόνι. Καὶ στὴ μόνη
χαρά μας –νὰ σὲ κλάψει ποιὸς μπορεί;–
κάποτε φτάσαμε ὄνειρο κι ἀφιόνι,
καὶ τ’ ὄνειρό μας –θάλασσα οἱ καιροί –
κερὶ καὶ λυώνει. Φεύγεις, γαλανὴ
φλόγα, καπνὸς στὰ σύννεφα τῆς σκέψης.
… Στὸ χιόνι, ἐκεῖ, στ’ ἀδέρφια σου, γυμνή,
Τὰ δάχτυλά σου πάλι θὰ γυρέψεις.
ΡΥΘΜΟΣ, τχ. 7, Απρ. 1933, σελ. 203.
**********************
Τα έξι αυτά ποιήματα αποτελούν το σύνολο του προ της Αμοργού (ΑΕΤΟΣ 1943) ποιητικού έργου του Ν. Γκάτσου. Αναπαράγονται εδώ απ’ ευθείας από τις πρώτες τους δημοσιεύσεις χωρίς επεμβάσεις ως προς τη στίξη και την ορθογραφία τους.
Ο Γκάτσος δημοσίευσε δύο ακόμα ποιήματα, το Ελεγείο («Φιλολογικά Χρονικά», τχ. 41, Μαϊ. 1946, σελ. 119) και το Ο Ιππότης κι ο Θάνατος (1513) («Τετράδιο», τχ. 1, Ιαν. 1947, σελ. 31-33), τα οποία συμπεριέλαβε στη δεύτερη έκδοση της Αμοργού (ΙΚΑΡΟΣ 1963) και σ’ όλες τις κατοπινές. Αδημοσίευτα σχεδιάσματα και ημιτελή ποιήματα δημοσιεύτηκαν μετά το θάνατό του, συγκεκριμένα το Μνήμη Θανάτου («Οδός Πανός», τχ. 66, Μαρ./Απρ. 1993, σελ. 2-5) και κατόπιν στο βιβλίο Δάνεισε τα μετάξια στον άνεμο (ΙΚΑΡΟΣ 1994).
Οι στίχοι των τραγουδιών του ανθολογήθηκαν για πρώτη φορά στην έκδοση Φύσα αεράκι φύσα με, μη χαμηλώνεις ίσαμε (ΙΚΑΡΟΣ 1992) κι έπειτα στο συγκεντρωτικό τόμο Όλα τα τραγούδια (ΠΑΤΑΚΗΣ 1999), προσθέτοντας και το Τραγούδι του παλιού καιρού, το οποίο είχε δημοσιευτεί σε αφιέρωμα στον Γ. Σεφέρη («Ταχυδρόμος», 2. Νοε. 1963, σελ. 21), μελοποιήθηκε όμως πολύ αργότερα (1998).
Αξίζει να σημειωθεί πως πέρα από κάποια σύντομα σημειώματα, κριτικές και παρεμβάσεις σε περιοδικά, ο Γκάτσος έχει επίσης δημοσιεύσει ένα διήγημα με τίτλο Ένας ασήμαντος άνθρωπος («Ορίζοντες», Μαϊ. 1931), το οποίο αποτέλεσε και την εμφάνισή του στα γράμματα, πριν ακόμα από τα ποιήματα, τις μεταφράσεις και τα τραγούδια στη δισκογραφία, για τα οποία είναι γνωστός και αγαπητός.
Επιμέλεια και σημείωση: Ανδρέας Ανδρέου, King’s College London
ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ
Ἐσὺ βραδιά, ποὺ ἄπλωσες γύρω τὰ μαῦρα σου φτερά,
κι’ εἶσαι μονάχος σύντροφος στοῦ κήπου τὴ βεράντα,
ἔλα νὰ κλάψουμε μαζὶ τὰ νιᾶτα σὰν τὰ κρύα τὰ νερὰ
ποὺ εἶχα δικά μου κάποτες καὶ τἄχασα γιὰ πάντα!
Κι’ ἐσύ, φεγγάρι, ποὺ περνᾶς μέσα στὰ σύννεφα γοργά,
κι’ ὅλα τὰ λούζεις στὸ ἄϋλο φῶς καὶ στὰ ἀσημένια κάλλη
Κάποιας ζωῆς ἀπόκοσμης, τώρα, ποὺ ἡ νύχτα ἀναριγᾶ,
πές μου, φεγγάρι, τὰ παλιὰ δὲ θὰ ξανάρθουν πάλι;
Γύρω τριγύρω μου ἐρημιά… Σὲ νιώθω, τῆς ψυχῆς μου καημέ,
τόσο, ποὺ μέσα στὴ ζωὴ δὲ σ’ ἔνιωσα ποτέ μου!…
Εἶσαι μιὰ θλίψη ὁλότρεμη καὶ μιὰ πικρὴ λαχτάρα, –ὠϊμέ!–
σὰ σιγανὸ μὲς στὰ κλαριὰ ψιθύρισμα τοῦ ἀνέμου…
Τίποτα! Μόνο ἐρείπια μιανῆς χαρᾶς πολὺ γοργῆς
κι’ ἕνα τραγοῦδι μακρυνὸ στῆς νύχτας τὸ μυστήριο…
Καὶ συλλογιέμαι, τί μπορεῖ ἄλλο σ’ αὐτὴ τὴ μάταιη γῆς
ἔτσι βαθιά μου ν’ ἀντηχεῖ, –σαν πένθιμο ἐμβατήριο!
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 119-120, 1 & 15 Δεκ. 1931, σελ. 1255.
*
ΠΗΡΕΣ…
(Ἤσουν βαθειὰ ἡ κατάνυξη
μιᾶς νύχτας. Καὶ τὴν ἄνοιξη…)
Τώρα, μαζὶ στὴν ἄγρια μπόρα,
πῆρε ὁ χαμός σου ὅλα τὰ δῶρα.
Πῆρε τὰ κάτασπρα φτερά,
τὰ κρουσταλλένια τὰ νερά…
(Ἦταν σὰν τὰ ροδόφυλλα
τ’ ἀχνὰ κλειστὰ ματόφυλλα…)
Πῆρες τὰ κρῖνα, καὶ τὰ χέρια,
τὰ γαλανὰ τὰ καλοκαίρια.
Πῆρες τοῦ φεγγαριοῦ τὸ φῶς,
τοῦ Γεναριοῦ τὰ χιόνια. Κι’ ὡς…
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 121, 1 Ιαν. 1932, σελ. 39.
*
ΟΧΤΑΣΤΙΧΑ
Ἀργοκυλάει τῆς ἐρημιᾶς ἡ πίκρα στὴ χλωμὴ καρδιά,
καὶ τῶν καιρῶν οἱ θύμησες ξανάρχονται ἀσημένιες:
Στὴν Ἀητοράχη μιὰ φορὰ ποὺ παίζαμε, μικρὰ παιδιὰ
δίχως φαρμάκια κι ἔννοιες…
Μιὰ τέτοιαν ὥρα μυστικὴ ποὺ κάθε μέσα μου ἅγιασε,
πόθοι, παλμοί, μιλῆστε!
Κι ἐλᾶτε πάλε στοχασμοὶ κάποιου χαμένου μου ὄνειρου
γιὰ νὰ μὲ νανουρίστε…
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 126, 15 Μαρ. 1932, σελ. 312.
*
ΡΩΜΑΝΤΙΣΜΟΣ
Μὲς στὰ βαθειὰ μεσάνυχτα κυλοῦσε τὸ καράβι,
καὶ στὸν ἀφρὸ τῆς θάλασσας κάποιο ἕνα φῶς κομάτια.
Φανταστικὰ στοῦ κρουσταλλιοῦ τὴν ὄψη, ἡ ἀχτίνα παύει
νὰ καίει σὰ φλόγα, κι ἀλαφρὰ χαϊδεύει σου τὰ μάτια.
Τώρα… Μὰ σὰν ἔναν καιρὸ στῆς μοίρας τὴν πλημμύρα
φεύγεις κι ἐσὺ γιὰ τ’ ὄνειρο, μοιραῖα θὰ ρθεῖ νὰ ὑφάνει
μὲς στην καρδιά σου ἡ δόξα μας τὸ στίχο τοῦ Πορφύρα:
«Μόνο τῆς μπόρας ἔμειναν οἱ γλάροι καπετάνιοι…».
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 134, 15 Ιουλ. 1932, σελ. 761.
*
ΕΡΗΜΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ
Δῶ, ποὺ μὲ ζῆσαν οἱ προσπάποι
μὲ τὸν παλιὸ τοῦ θρύλου ἀράπη
γιὰ τὴς νεράϊδας τὴν ἀγάπη,
θὰ ξαπλωθῶ, σβυστὴ γωνιά,
τώρα μὲ τοῦ ἄγριου τοῦ χιονιᾶ
τὴν παγωνιά…
Μέσα στοῦ κόσμου τὴν ἐρήμια,
καὶ στῶν ἀξέχαστων τὴ γύμνια,
καὶ στὰ συντρίμια,
βλέπω τὰ ξύλα τοῦ σπιτιοῦ
σὰν ἀσημένιου παλατιοῦ
κολόννες…
Κι ἐκεῖ, στὴν πορφυρὴ γαλήνη,
φάντασμα ἀχνὸ καὶ μαῦρο, ἐκείνη,
τὸ ἀνάερο σβύνει
κεράκι τῶν ἐσπερινῶν,
καὶ τὴν πικρία τῶν οὐρανῶν
καὶ τοὺς χειμῶνες…
– «Εἶδα τὸν ἴσκιο σου, ποὺ πέφτει
μέσα στοῦ ὀνείρου τὸν καθρέφτη
σὰν ἴσκιος κλέφτη…
Ποιά, τάχα, σ’ ἔφεραν φτερά,
στῆς μοναξιᾶς τὴ συφορά,
καὶ ποιὰ χαρά;»
Σιωπή!… – «Στα χέρια τα γιομάτα
φέρνεις τὴν παραδείσια στράτα,
φέρνεις τὰ νιάτα;
Φέρνεις τῆς βάρκας τὰ πανιά,
τῆς πολιτείας τὴ σκοτεινιά;»
– «Δὲ φέρνω…»
– «Καὶ τὸ θλιμένο πρωτοβρόχι,
καὶ τοῦ παραθυριοῦ τὴν κώχη;»
– «Ὄχι!»
Μὰ ἐγώ, στὸ τζάκι τὸ σβυστό,
χαμένες θύμησες κρατῶ
κι ἐλπίδες σέρνω…
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 139, 1 Οκτ. 1932, σελ. 1022.
*
ΤΟ ΧΙΟΝΙ
Τὰ καλοκαίρια φύγαν περιστέρια,
λευκὰ φτερὰ καὶ πέπλα ἀπ’ τὸ στημόνι
τ’ ἀχνὸ τοῦ νοῦ. Μὰ στὰ κρινένια χέρια
τὰ δάχτυλά σου λυώνουν τώρα χιόνι.
Τοῦ νοῦ στημόνι –χιόνι. Καὶ στὴ μόνη
χαρά μας –νὰ σὲ κλάψει ποιὸς μπορεί;–
κάποτε φτάσαμε ὄνειρο κι ἀφιόνι,
καὶ τ’ ὄνειρό μας –θάλασσα οἱ καιροί –
κερὶ καὶ λυώνει. Φεύγεις, γαλανὴ
φλόγα, καπνὸς στὰ σύννεφα τῆς σκέψης.
… Στὸ χιόνι, ἐκεῖ, στ’ ἀδέρφια σου, γυμνή,
Τὰ δάχτυλά σου πάλι θὰ γυρέψεις.
ΡΥΘΜΟΣ, τχ. 7, Απρ. 1933, σελ. 203.
**********************
Τα έξι αυτά ποιήματα αποτελούν το σύνολο του προ της Αμοργού (ΑΕΤΟΣ 1943) ποιητικού έργου του Ν. Γκάτσου. Αναπαράγονται εδώ απ’ ευθείας από τις πρώτες τους δημοσιεύσεις χωρίς επεμβάσεις ως προς τη στίξη και την ορθογραφία τους.
Ο Γκάτσος δημοσίευσε δύο ακόμα ποιήματα, το Ελεγείο («Φιλολογικά Χρονικά», τχ. 41, Μαϊ. 1946, σελ. 119) και το Ο Ιππότης κι ο Θάνατος (1513) («Τετράδιο», τχ. 1, Ιαν. 1947, σελ. 31-33), τα οποία συμπεριέλαβε στη δεύτερη έκδοση της Αμοργού (ΙΚΑΡΟΣ 1963) και σ’ όλες τις κατοπινές. Αδημοσίευτα σχεδιάσματα και ημιτελή ποιήματα δημοσιεύτηκαν μετά το θάνατό του, συγκεκριμένα το Μνήμη Θανάτου («Οδός Πανός», τχ. 66, Μαρ./Απρ. 1993, σελ. 2-5) και κατόπιν στο βιβλίο Δάνεισε τα μετάξια στον άνεμο (ΙΚΑΡΟΣ 1994).
Οι στίχοι των τραγουδιών του ανθολογήθηκαν για πρώτη φορά στην έκδοση Φύσα αεράκι φύσα με, μη χαμηλώνεις ίσαμε (ΙΚΑΡΟΣ 1992) κι έπειτα στο συγκεντρωτικό τόμο Όλα τα τραγούδια (ΠΑΤΑΚΗΣ 1999), προσθέτοντας και το Τραγούδι του παλιού καιρού, το οποίο είχε δημοσιευτεί σε αφιέρωμα στον Γ. Σεφέρη («Ταχυδρόμος», 2. Νοε. 1963, σελ. 21), μελοποιήθηκε όμως πολύ αργότερα (1998).
Αξίζει να σημειωθεί πως πέρα από κάποια σύντομα σημειώματα, κριτικές και παρεμβάσεις σε περιοδικά, ο Γκάτσος έχει επίσης δημοσιεύσει ένα διήγημα με τίτλο Ένας ασήμαντος άνθρωπος («Ορίζοντες», Μαϊ. 1931), το οποίο αποτέλεσε και την εμφάνισή του στα γράμματα, πριν ακόμα από τα ποιήματα, τις μεταφράσεις και τα τραγούδια στη δισκογραφία, για τα οποία είναι γνωστός και αγαπητός.
Επιμέλεια και σημείωση: Ανδρέας Ανδρέου, King’s College London
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου