Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης

24grammata.com/ editorial
Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης είναι από τα σημαντικότερα κεφάλαια της σύγχρονης  Ελληνικής Λογοτεχνίας. Οι πολιτικές του απόψεις, οι θρησκευτικές αντιλήψεις, οι ερωτικές του προτιμήσεις, ο μποέμ τρόπος ζωής του και οι εξαρτήσεις του  έχουν βρεθεί, και θα βρίσκονται, στο κέντρο φιλολογικών και, κυρίως, παραφιλολογικών συζητήσεων. Εμεις θα προσπαθήσουμε να τον γνωρίσουμε και θα αφεθούμε στα χέρια του Νίκου Σαραντάκου, www.sarantakos.com (ίσως ο πιο έγκυρος ιστότοπος γύρω από τον Λαπαθιώτη), του Γιάννη Ιωάννου και της Μάρθας Βασιλειάδη- Παπαγιαννάκη (πανεπιστήμιο Γενεύης). Ακολουθεί ενδεικτική βιβλιογραφία, συγκεντρωτική εργογραφία και μετάφραση ορισμένων ποιημάτων του Λαπαθιώτη στα Αγγλικά και Ιταλικά
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΛΑΠΑΘΙΩΤΗΣ (1888 – 1944)
γράφει ο Νίκος Σαραντάκος


Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης γεννήθηκε το 1889. Εμφανίστηκε στα γράμματα πολύ νωρίς. Η ποίησή του είναι παραδοσιακή και ξεχωρίζει για τη μελαγχολική της διάθεση και την έντονη μουσικότητά της.
Ο Λαπαθιώτης ήταν ένας τύπος μποέμ της εποχής του, πολλές φορές αυτοσαρκαστικός και πεσιμιστής. Ο πόλεμος του ’40 τον βρίσκει εξαθλιωμένο από τη φτώχεια και από τη μακρόχρονη χρήση ναρκωτικών.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 7 Γενάρη του 1944 δίνει τέλος στη ζωή του με περίστροφο. Σύμφωνα με επιθυμία του, έμεινε άταφος περίπου τρεις μέρες, για το φόβο της νεκροφάνειας…
Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης γεννήθηκε στις 31 Οκτωβρίου του 1888 στην Αθήνα. ‘Ηταν μοναχοπαίδι. Ο πατέρας του ήταν έντονα πολιτικοποιημένος και συμμετείχε ενεργά στις αντιτρικουπικές διαδηλώσεις της εποχής. Το 1896 η οικογένεια μετακομίζει στο Ναύπλιο (εξ’ αιτίας της μεταθέσεως του πατέρα του ποιητή, ο οποίος ήταν αξιωματικός του πυροβολικού).Ο Ναπολέων διδασκόταν τα μαθήματα του δημοτικού στο σπίτι. Το 1897 κηρύσσεται ο ελληνοτουρκικός πόλεμος και ο πατέρας του φεύγει για το μέτωπο στην Ήπειρο. Ο Ναπολέων με την μητέρα του γυρνούν ξανά στην Αθήνα. Την εποχή αυτή ξεκινάει και τη συνεργασία του με το περιοδικό “Διάπλασις Των Παίδων”. Το 1899 γράφεται στο “Εθνικό Λύκειο”, όπου γνωρίζει τον Σπύρο Τρικούπη και συνδέεται φιλικά μαζί του για πολλά χρόνια Έχει αρχίσει ήδη να γράφει ποιήματα (κυρίως σε 15σύλλαβους) και εκδίδει και μία μικρή συνδρομητική εφημερίδα. Παράλληλα ξεκινά κι ένα μυθιστόρημα, που όμως έμεινε ανολοκλήρωτο (“Οι Περιπέτειες του Κονστάν Λαβρέτ”). Το 1901 τυπώνεται το θεατρικό του “Νέρων ο Τύρρανος” και αλλάζει σχολείο. Στο πιάνο έχει δασκάλα την Αθηνά Σερεμέτη στο σπίτι της οποίας γνωρίζει πολλούς διανοούμενους της εποχής. Το 1903 ο πατέρας του εκλέγεται βουλευτής Τυρνάβου. Το 1905 γράφεται στο Πανεπιστήμιο, στη Νομική Σχολή ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται και λογοτεχνικά μέσα από το περιοδικό “Νουμάς”. Το 1907 μαζί με άλλους εκδίδει το περιοδικό “Ηγησώ”,στις στήλες του οποίου δημοσιεύονται πολλά ποιήματά του. Το 1908 γνωρίζεται με τον Κ. Χρηστομάνο και τον ‘Αγγελο Σικελιανό ενώ συνεχίζει να γράφει ποιήματα μονόπρακτα και πεζά. Δημοσιεύει ποιήματά του στο περιοδικό “Ελλάδα”. Το 1909 τελειώνει το Πανεπιστήμιο και κατατάσσεται στο στρατό ενώ την ίδια χρονιά ο πατέρας του ορκίζεται υπουργός των Στρατιωτικών. Το 1911 ο πατέρας του φυλακίζεται από την κυβέρνηση Βενιζέλου. Το 1912 ξεσπούν οι Βαλκανικοί πόλεμοι. Παρουσιάζεται και πάλι στρατιώτης. Το 1914 δημοσιεύει στο “Νουμά” το περίφημο ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ, το οποίο προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Το 1916 ο πατέρας του προσχωρεί στο κίνημα του Βενιζέλου. Τον μεγάλο πολιτικό γνωρίζει ο ποιητής την ίδια χρονιά. Δημοσιεύει το ποίημά του “Κραυγή” στον “Ριζοσπάστη”. Ακολουθεί τον πατέρα του στην Αίγυπτο ως διερμηνέας με το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Ένα χρόνο αργότερα γνωρίζει εκεί τον Καβάφη. Επιστρέφει στη Αθήνα όπου διατηρεί για τρία χρόνια τη θέση του διερμηνέα στην Επιτελική Υπηρεσία. Από αυτήν την εποχή ο τρόπος ζωής του αλλάζει. Κυκλοφορεί όλο και περισσότερο τη νύχτα ενώ τη μέρα κλείνεται στο σπίτι του (ήδη μένει σε ιδιόκτητο σπίτι στα Εξάρχεια). Το 1924 ασχολείται ιδιαιτέρως με την ποίηση και την προσωπικότητα του Κ. Π. Καβάφη. Τον ίδιο χρόνο ξεκινά και τη συνεργασία του με το περιοδικό “Μπουκέτο”. Το 1925 εκδίδει την εφημερίδα “Καλλιτεχνική και Φιλολογική Ζωή”, η οποία όμως σταμάτησε στο τρίτο τεύχος. Το 1927 ασπάζεται την κομμουνιστική ιδεολογία και αρχίζει να το δημοσιοποιεί. Με κείμενο του την Πρώτη Μαΐου του 1927 προς τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών ζητάει τη διαγραφή του από το θρησκευτικό ποίμνιο. Το 1930 αρχίζει τη συνεργασία του με τη “Νέα Εστία”. Εξακολουθεί τις ιδιόρρυθμες νυχτερινές του εξόδους. Ένα χρόνο αργότερα επισκέπτεται τον Καβάφη που είναι άρρωστος. Το 1937 πεθαίνει η μητέρα του. Βυθίζεται στη θλίψη. Το 1939 τυπώνει την πρώτη του ποιητική συλλογή, ενώ αρχίζει να έχει έντονα οικονομικά προβλήματα. Το 1940, ο πόλεμος τον βρίσκει οικονομικά και ψυχικά εξαθλιωμένο. Είναι βυθισμένος στη φτώχεια και εξουθενωμένος από τη μακροχρόνια χρήση ναρκωτικών. Για να επιβιώσει αρχίζει να πουλά την πλούσια βιβλιοθήκη του και προσωπικά του αντικείμενα. Το 1943 ετοιμάζεται να εκδώσει τη δεύτερη ποιητική του συλλογή και ενώ είχαν γίνει οι ετοιμασίες και είχε υπογραφεί το συμβόλαιο, την τελευταία στιγμή, η έκδοση ματαιώθηκε για άγνωστους λόγους. ΄Εχει αρχίσει να ανακοινώνει στους φίλους του την πρόθεσή του να αυτοκτονήσει. Αποκτά σύνδεσμο με τον αντάρτικο στρατό του Ε.ΛΑ.Σ. και καλεί μία ομάδα ελασσιτών στο σπίτι του, όπου τους παραδίδει τα όπλα του πατέρα του. Στις 7 Γενάρη του 1944 δίνει τέλος στη ζωή του με περίστροφο. Σύμφωνα με δική του επιθυμία, έμεινε άταφος περίπου τρεις ημέρες, για το φόβο της νεκροφάνειας. Τα έξοδα της κηδείας καλύφθηκαν από έρανο μεταξύ των φίλων του λογοτεχνών…
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
www.ekebi.gr
• Άγρας Τέλλος, «Λαπαθιώτης Ναπολέων», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια15. Αθήνα, Πυρσός, 1931.
• Άγρας Τέλλος, «Έργον τέχνης», Νέα Εστία35, ετ.ΙΗ΄, 1η/1/1944, αρ.398, σ.96-99.
• Βαρίκας Βάσος, «Ένας νεορομαντικός. Ναπολέων Λαπαθιώτης: Ποιήματα», Συγγραφείς και κείμεναΑ΄ (1961-1965), σ.284-288. Αθήνα, Ερμής, 1975 (πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Το Βήμα, 17/6/1965).
• Βάρναλης Κώστας, Αισθητικά – ΚριτικάΒ΄, σ.271. Αθήνα, Κέδρος, 1958.
• Δικταίος Άρης, «Τα ευρισκόμενα», Νέα ΕστίαΟΕ΄, 15/3/1964, σ.382-389.
• Δικταίος Άρης (επιμέλεια), Ναπολέων Λαπαθιώτης · Τα ποιήματα. Αθήνα, Φέξης, 1964.
• Δικταίος Άρης, Ναπολέων Λαπαθιώτης (Η ζωή του – Το έργο του). Αθήνα, Γνώση, 1984.
• Κόρφης Τάσος, Ναπολέων Λαπαθιώτης• Συμβολή στη μελέτη της ζωής και του έργου του. Αθήνα, Πρόσπερος, 1985.
• Κωστίου Κατερίνα, «Λαπαθιώτης Ναπολέων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό5. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1986.
• Μαλάνος Τίμος, Αναμνήσεις ενός Αλεξανδρινού, σ.233. Αθήνα, Μπουκουμάνης, 1971.
• Μπαστιάς Κωστής, «Συνέντευξη με τον Λαπαθιώτη», ΕβδομάςΔ΄, 4/4/1931, σ.906.
• Παναγιώτου Γιώργος Α. – Τάσος Κόρφης – Ντίνος Χριστιανόπουλος, «Βιβλιογραφικά στο Λαπαθιώτη», ΔιαγώνιοςΕ΄ (Θεσαλονίκη), 4-6/1969, αρ.18, σ.72-81.
• Παπανικολάου Μήτσος, «Ναπολέοντος Λαπαθιώτη: Ποιήματα», Νέα Εστία28, ετ.ΙΔ΄, 1η/8/1940, αρ.327, σ.968-970.
• Παπατσώνης Τ.Κ., «Ο Λαπαθιώτης μετέωρο και σκιά», Νέα Εστία35, ετ.ΙΗ΄, 1η/1/1944, αρ.398, σ.86-95.
• Παράσχος Κλέων, «Ναπολέων Λαπαθιώτης», Νέα Εστία35, ετ.ΙΗ΄, 1η/1/1944, αρ.398, σ.80-85.
• Πιερίδης Γιάγκος, «Ναπολέων Λαπαθιώτης: Τα τελευταία του χρόνια», Φιλολογική Πρωτοχρονιά 1947, σ.93.
• Στεργιόπουλος Κώστας, «Ένας αθηναίος Ντόριαν Γκρέυ· Ο Ναπ. Λαπαθιώτης και η ποίησή του», Νέα ΕστίαΟΕ΄, 15/3/1964, αρ.881 (τώρα και στον τόμο ΠεριδιαβάζονταςΑ΄· Από τον Κάλβο στον Παπατσώνη, σ.126-139. Αθήνα, Κέδρος, 1982.
• Τριβιζάς Σωτήρης, «Δέκα και ένα άγνωστα σιχουργικά γυμνάσματα του Λαπαθιώτη», Πόρφυρας69 (Κέρκυρα), 4-6/1994, σ.149-157.
• Χάρης Πέτρος, Κριτική για τα Ποιήματα, Πρωία, 17/5/1940.
• Χάρης Πέτρος, «Ένα χρέος», Νέα Εστία35, ετ.ΙΗ΄, 1η/1/1944, αρ.398, σ.100-101.
• Χατζίνης Γιάννης, «Το δράμα του Ναπ. Λαπαθιώτη», Η Καθημερινή, 1/12/1954.
• Χουρμούζιος Αιμίλιος, Κριτική για τα Ποιήματα, Η Καθημερινή, 15/1/1940.
• Χριστιανόπουλος Ντίνος, Δοκίμια, σειρά πρώτη, σ.24. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1965.
Αφιερώματα περιοδικών
• Η Λέξη33, 3-4/1984.
• Νέα Εστία35, 1η/1/1944, αρ.398.
• Διαγώνιος1, ετ.2, 1/1959.
• Νέα Εστία75, 15/3/1964, αρ.881.
• Νέα Σύνορα6, 3-6/1970.
• Νέα Σύνορα7, 7-9/1970.
• Διαβάζω95, 30/5/1984.
Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)
Ι.Ποίηση
• Τα πρώτα ποιήματα· Επιλογή. Αθήνα, Πυρσός, 1939.
• Τα ποιήματα · Εισαγωγή, σχόλια, παρουσίαση Άρη Δικταίου. Αθήνα, Φέξης, 1964.
ΙΙ.Μεταφράσεις
• H.G. Wells, Η μηχανή που τρέχει μες στο χρόνο. Αθήνα, Βασιλείου, 1921.
• Gide Andre, Όσκαρ Ουάιλντ. Αθήνα, Φλόγα, 1944.
ΙΙΙ.Θέατρο
• Νέρων ο τύραννος · Δράμα εις δύο πράξεις. Αθήνα, 1901.
ΙV. Αυτοβιογραφικά κείμενα
• Η ζωή μου · Απόπειρα συνοπτικής αυτοβιογραφίας · Φιλολογική επιμέλεια Γιάννης Παπακώστας. Αθήνα, Στιγμή, 1986.
V. Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Τα Ποιήματα• Εισαγωγή, σχόλια, παρουσίαση Άρης Δικταίος. Αθήνα

Browse More Articles

Tweet

Written by Το Ρήγμα που Ενώνει

We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.