Την ανεξερεύνητη διάσταση του πεζογράφου Ναπολέοντα Λαπαθιώτη
(1888-1944) αποσκοπεί να αναδείξει ο Νίκος Σαραντάκος συγκεντρώνοντας σε
μια πολύτομη έκδοση τα διηγήματα του αυτόχειρα ποιητή της παρακμής, που
βρίσκονται διεσπαρμένα στα απειράριθμα έντυπα με τα οποία συνεργαζόταν
σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Τα πρώτα 30 από τα σχεδόν 100 διηγήματα
που έχουν εντοπιστεί κυκλοφορούν στον τόμο Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες (εκδόσεις Ερατώ, 2011).
Πρόκειται για νεανικά διηγήματα της περιόδου 1908-1923,
δημοσιευμένα τα περισσότερα στα «Παναθήναια» του Κίμωνα Μιχαηλίδη, στο
περιοδικό «Ελλάς» και στη «Διάπλασι των παίδων», με την οποία ο
Λαπαθιώτης συνεργαζόταν από τα εφηβικά του χρόνια, αλλά και σε πλήθος
βραχύβιων περιοδικών του Μεσοπολέμου με ισχυρό ιδεολογικό και αισθητικό
χαρακτήρα, όπως οι αριστεροί «Νέοι βωμοί».
«Παραφροσύνη!» και «Ο Δημοφών κι ο θάνατος», το πρώτο και το
τελευταίο διήγημα του τόμου, δηλώνουν τους βασικούς θεματικούς πόλους -
τρέλα και θάνατος - ανάμεσα στους οποίους κινείται ο συγγραφέας. Τον
χώρο ανάμεσά τους γεμίζουν ματαιωμένες ελπίδες, νέοι που λιώνουν από
έρωτα, παιδούλες που σβήνουν από κρυφό καημό, οδύνη και απελπισία και η
οικεία ηδυπάθεια του Λαπαθιώτη βουτηγμένη στη θλίψη και στον πόνο. Λευκά
και κόκκινα τριαντάφυλλα συμβολίζουν τις εναλλαγές στον ψυχισμό των
χαρακτήρων και τα μάτια, άλλοτε δακρυσμένα όπως του ακροβάτη Μπομπ
προτού βουτήξει στο κενό, άλλοτε μαραμένα, λιγωμένα από επιθυμία ή
σκοτεινά, συμπυκνώνουν σε μια εκφραστική εικόνα όλη την ιστορία. Ο τόνος
αλλάζει όταν ο αφηγητής στρέφεται στον εξωτερικό κόσμο και διανύει όλη
την απόσταση από το ανάλαφρο χιούμορ προς την ειρωνεία και τον πικρό
σαρκασμό («Μπιμπίκος προς Μπέμπην», «Λέαινα», «Σαρκασμοί»).
Το υλικό είναι ετερόκλητο και έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πώς ο
συγγραφέας δοκιμάζει τη φωνή του σε διάφορες μορφές, στο χρονογράφημα
(«Λουστράκι 1573»), στην επιστολή («Μπιμπίκος προς Μπέμπην»), στο
αλληγορικό παραμύθι («Η καρδούλα της τριανταφυλλιάς»), στο ημερολόγιο
(«Τα μάτια της κυρούλας»), στην πρωτοπρόσωπη και στην τριτοπρόσωπη
αφήγηση, στη ρεαλιστική απεικόνιση και στη συμβολιστική αναπαράσταση.
Τα περισσότερα διηγήματα είναι ακόμη αμήχανα σχεδιάσματα χωρίς
αφηγηματικό βάθος, φαίνεται πάντως ότι ο νεαρός πεζογράφος έχει
κατακτήσει τη γλώσσα του και έχει ανεπτυγμένη την αίσθηση του ρυθμού:
καλοζυγισμένες, φτιαγμένες από ατόφιους δεκαπεντασύλλαβους, οι προτάσεις
του έχουν εκφραστική φινέτσα, μουσικότητα και ποιητική χάρη.
Λογοτεχνικά ώριμο, ξεχωρίζει από τα διηγήματά του η «Κόκκινη αγάπη»
του 1908, μια ιστορία πάθους, παραφροσύνης και ωμότητας. Η υποβλητική
αφήγηση ανακαλεί σε σημεία την παραληρηματική γραφή του Λοτρεαμόν και
τον αλλόκοτο Πόε και συναγωνίζεται τις καλύτερες στιγμές του αισθητιστή
Επισκοπόπουλου των «Διηγημάτων του δειλινού».
Αυτές οι νεανικές απόπειρες δημιουργούν προσμονή για τον επόμενο
τόμο, με διηγήματα της ωριμότητας δημοσιευμένα μετά το 1924, όταν ο
Λαπαθιώτης εγκαινιάζει τις μακροχρόνιες συνεργασίες του με το λαϊκό
«Μπουκέτο», στο οποίο το 1940 θα δημοσιεύσει σε συνέχειες και την
αυτοβιογραφία του, και με τη λόγια «Νέα Εστία».
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου