«Η ιστορική μνήμη δεν
είναι μια αφηρημένη, θεωρητική έννοια, δεν είναι μόδα, αλλά κατάκτηση
της κοινωνίας, όπως ήταν κάποτε τα δικαιώματα των γυναικών, των
αυτοχθόνων και των ομοφυλοφίλων». Με αυτά τα λόγια ο χιλιανός σκηνοθέτης Πατρίσιο Γκουσμάν,
ο μεγάλος απών του εφετινού Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης,
επεσήμανε τη σημαντικότητα της ιστορικής μνήμης όχι μόνο για την
κοινωνία στη Χιλή, αλλά γενικότερα.
Ο Γκουσμάν, που δεν μπόρεσε να ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη λόγω
πρόσφατου ατυχήματος, συμμετείχε μέσω Skype στην ανοιχτή συζήτηση που
πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Τζον Κασαβέτρης.
Στο πάνελ των ομιλητών βρίκσονταν ο σκηνοθέτης ντοκυμαντέρ Γιώργος Αυγερόπουλος, ο αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιάννης Σταυρακάκης και ο μεξικανός δημοσιογράφος και ακαδημαϊκός Φερνάντο Μορένο. Συντονιστής ήταν ο Δημήτρης Κερκινός, του Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ.
Στο πάνελ των ομιλητών βρίκσονταν ο σκηνοθέτης ντοκυμαντέρ Γιώργος Αυγερόπουλος, ο αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιάννης Σταυρακάκης και ο μεξικανός δημοσιογράφος και ακαδημαϊκός Φερνάντο Μορένο. Συντονιστής ήταν ο Δημήτρης Κερκινός, του Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ.
Οπως πολύ ορθά ακούστηκε στη συζήτηση, η διάσωση της μνήμης είναι η
πεμπτουσία του έργου του Γκουσμάν, το οποίο είναι απολύτως συνυφασμένο
με τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα στη Χιλή από τις αρχές του 1970 και
μετά:.σε αντίθεση προς την επίσημη ιστορία της χώρας, τα ντοκυμαντέρ
του «διαφυλάσσουν τη μνήμη και λειτουργούν ως αντίβαρο στη μεθόδευση της αμνησίας»
Με αφετηρία την εμπειρία της διακυβέρνησης του Σαλβαδόρ Αλιέντε και τις συνέπειες της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ
στη Χιλή, γεγονότα τα οποία καταγράφουν τα ντοκυμαντέρ του Γκουσμάν, η
συζήτηση της Πέμπτης, εκτός από το θέμα της ιστορικής μνήμης, κινήθηκε
γύρω από τη νεοφιλελεύθερη εκδοχή του καπιταλισμού, την οικονομική
κρίση, τη δημοκρατία και τη στάση των λαών.
Το κοινό συμμετείχε διατυπώνοντας ερωτήματα. Ενα από αυτά αφορούσε
το αν είναι πιθανή στις ημέρες μας μια δικτατορία λατινοαμερικάνικού
τύπου στην Ελλάδα, όπου εντείνονται οι ταξικές διαμάχες, δημιουργούνται
νέες αντιδράσεις και νέα κόμματα.
«Νομίζω ότι δύσκολα θα υπάρξει δικτατορία στην Ευρώπη όπως αυτή του Πινοτσέτ», εκτίμησε ο Γκουσμάν. Πρόσθεσε όμως ότι το έλλειμμα ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το οποίο παραβλέφθηκε καθ' όλα τα προηγούμενα χρόνια, οδηγεί σε οικονομική και πολιτική καταστροφή. «Δεν πρέπει να περιμένουμε από το κράτος, πρέπει οι πολίτες να βγούμε μπροστά και να παλέψουμε για καλύτερο κόσμο. Να μην κάτσουμε περιμένοντας την κυρία Μέρκελ να διαχειριστεί την οικονομία. Να βγούμε στους δρόμους».
«Νομίζω ότι δύσκολα θα υπάρξει δικτατορία στην Ευρώπη όπως αυτή του Πινοτσέτ», εκτίμησε ο Γκουσμάν. Πρόσθεσε όμως ότι το έλλειμμα ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το οποίο παραβλέφθηκε καθ' όλα τα προηγούμενα χρόνια, οδηγεί σε οικονομική και πολιτική καταστροφή. «Δεν πρέπει να περιμένουμε από το κράτος, πρέπει οι πολίτες να βγούμε μπροστά και να παλέψουμε για καλύτερο κόσμο. Να μην κάτσουμε περιμένοντας την κυρία Μέρκελ να διαχειριστεί την οικονομία. Να βγούμε στους δρόμους».
Στο τραπέζι της συζήτησης τέθηκε τέλος το ερώτημα αν το ντοκυμαντέρ
συμβάλλει στο να περάσει ο κόσμος στη δράση ή απλώς ενημερώνει για όσα
αποκρύπτει η εξουσία. «Βλέπουμε πολλά ντοκυμαντέρ, π.χ. για το
ζήτημα του νερού ή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία είναι κακής
ποιότητας, είναι βαρετά και τελικά δεν συγκινούν το κοινό», απάντησε ο Γκουσμάν.
«Δεν μπορείς όμως να κάνεις ντοκυμαντέρ μόνο με καλές προθέσεις. Πρέπει να συγκινήσεις το κοινό, να χτίζεις την αφήγηση, να βρίσκεις χαρακτήρες που να συγκινούν το κοινό. Τα περισσότερα ντοκυμαντέρ παρουσιάζουν απλά μια θέση, χωρίς ουσία. Το θέμα αυτό καθαυτό δεν εγγυάται το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Πρέπει να κάνουμε ποιητικά, δημιουργικά ντοκυμαντέρ, με φαντασία. Αυτό είναι το καθήκον μας».
«Δεν μπορείς όμως να κάνεις ντοκυμαντέρ μόνο με καλές προθέσεις. Πρέπει να συγκινήσεις το κοινό, να χτίζεις την αφήγηση, να βρίσκεις χαρακτήρες που να συγκινούν το κοινό. Τα περισσότερα ντοκυμαντέρ παρουσιάζουν απλά μια θέση, χωρίς ουσία. Το θέμα αυτό καθαυτό δεν εγγυάται το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Πρέπει να κάνουμε ποιητικά, δημιουργικά ντοκυμαντέρ, με φαντασία. Αυτό είναι το καθήκον μας».
Δείτε συνέντευξη Π. Γκουσμάν στο Βήμα:
Πατρίσιο Γκουσμάν: Η Χρυσή Αυγή ανανεώνει τον αγώνα για τη δημοκρατία
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου