«Οι Κόκκινοι καταστρέφουν τα παιδιά της Ρωσίας», διατεινόταν σε έναν τίτλο της η αμερικανική εφημερίδα New York Times τον Ιούνιο του 1919. Πριν δύο χρόνια είχε ξεσπάσει η Οκτωβριανή Επανάσταση, και στις ΗΠΑ κυκλοφορούσαν ιστορίες σχετικά με τις αλλαγές που επέβαλε η σοβιετική εξουσία, περιλαμβάνοντας και τη νέα εκπαιδευτική πολιτική.
Η εφημερίδα αποκάλυπτε ότι ο ηθικός αυτουργός αυτού του «συστήματος ηθικής εξαχρείωσης» ήταν ο Ανατόλι Λουνατσάρκσι, ο επικεφαλής του Σοβιετικού Λαϊκού Κομισαριάτου της Διαφώτισης, μιας υπηρεσίας γνωστής και ως «Narkompros».
Σύμφωνα με το άρθρο των New York Times, στην «Κόκκινη» Ρωσία, η θρησκευτική διδασκαλία «απαγορεύεται αυστηρά», «τα μαθήματα έχουν αντικατασταθεί από τον χορό και το φλερτ», ενώ ο δημοσιογράφος προειδοποιούσε πώς στόχος του μπολσεβίκικου σχεδίου ήταν να «διαφθείρουν και να εξαχρειώσουν τα παιδιά» , καθώς και να «τα εκπαιδεύσουν ως μελλοντικούς προπαγανδιστές» του υλιστικού δόγματος του Λένιν.
Η πραγματικότητα ήταν πιο πολύπλοκη, σύμφωνα με ένα βιβλίο που πρόκειται να δημοσιευθεί τον επόμενο μήνα από τον London’s Redstone Press. Το «Μέσα στο Ουράνιο Τόξο» («Inside the Rainbow») αποτελεί μια συλλογή σοβιετικής λογοτεχνίας για παιδιά, με ποιήματα, κείμενα και εικονογραφημένα βιβλία, τα οποία εκδόθηκαν μεταξύ του 1920 και του 1935.
Η πρώτη περίοδος της εξουσίας των Μπολσεβίκων, πριν τον θάνατο του Λένιν το 1924, ήταν συχνά χαοτική και σκληρή, παράλληλα όμως χαρακτηριζόταν από μεγάλη αισιοδοξία και ιδεαλισμό. Μία νέα κοινωνία επρόκειτο να δημιουργηθεί από το μηδέν. Ο τρόπος με τον οποίο θα διαμόρφωναν ή θα ενέπνεαν τους ανθρώπους για αυτό το νέο κόσμο, αποτελούσα μια μεγάλη πρόκληση για τους καλλιτέχνες όσο και τους εκπαιδευτικούς. Αβανγκάρντ συγγραφείς, καλλιτέχνες, κινηματογραφιστές και μουσικοί, πολλοί εξ αυτών φίλοι του κομισάριου Lunacharsky, ήταν πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε αυτό το μεγάλο πείραμα.
Σε πολλά από τα έργα που παρήχθησαν την περίοδο αυτή, και παρουσιάζονται στο βιβλίο «Inside the Rainbow», διαφαίνεται με πόση επιτυχία κατάφεραν οι δημιουργοί να ανταποκριθούν σε αυτή την πρόκληση, που οδήγησε στη χρυσή εποχή της παιδικής λογοτεχνίας στη Ρωσία.
Τις πρώιμες προσπάθειες του κινήματος αυτού καθοδηγούσε ο Lunacharsky, ένας ευγενικός και καλλιεργημένος άνθρωπος για τον οποίο το θέατρο, η ποίηση και η φιλοσοφία αποτελούσαν πολύ πιο ενδιαφέροντες τομείς από την πολιτική. Γεννημένος στην Ουκρανία, σπούδασε στην Ελβετία και έμεινε για ένα διάστημα στο Παρίσι, ενώ ανήκε σε μια κοσμοπολίτικη πολιτιστική ελίτ που ελκόταν από τις επαναστατικές ιδέες της εποχής.
Η «Narkompros», είχε ένα ευρύ φάσμα αρμοδιοτήτων, από την προώθηση της ανάγνωσης και της γραφής στους αναλφάβητους ενήλικες μέχρι και τη λογοκρισία, την οποία ωστόσο ο Lunacharsky ασκούσε με φειδώ.
Μοιάζει σχεδόν απίθανο το ότι σε μια εποχή κατά την οποία η Ρωσία είχε βυθιστεί σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο από το 1917 ως το 1922, προσπαθώντας να αποκρούσει την επέμβαση δυτικών δυνάμεων με επικεφαλής τις Γαλλία, Βρετανία και ΗΠΑ, σε μια περίοδο που η χώρα σαρωνόταν από την πείνα εξαιτίας της κακοδιαχείρισης και της ξηρασίας, και παράλληλα γινόταν προσπάθεια να ανοικοδομηθεί η κατεστραμμένη οικονομία, οι διανοούμενοι έβρισκαν παρόλ’ αυτά χρόνο να συζητήσουν τις λεπτομερέστερες απόψεις του σχετικά με την παιδική λογοτεχνία.
Στα παιδιά είχε δοθεί ένα ιδιαίτερο βάρος με την έννοια ότι αυτά έπρεπε να «ξαναδιαμορφωθούν». Οι Μπολσεβίκοι πίστευαν ότι η εκπαίδευση ήταν ζωτικής σημασίας. Όπως διακήρυσσαν αφίσες της εποχής «η παιδεία είναι ο δρόμος για τον κομουνισμό».
Ενώ ο ιδεολογικός πόλεμος μαινόταν παράλληλα με τον εμφύλιο, ο συγγραφές Lev Kormchy περιέγραφε την παιδική λογοτεχνία ως ένα «ξεχασμένο όπλο», το 1918: «Στο μεγάλο οπλοστάσιο που χρησιμοποιείται από την αστική τάξη για να πολεμήσει τον Σοσιαλισμό, τα παιδικά βιβλία είχαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Επιλέγοντας τα κανόνια και τα όπλα μας, παραβλέψαμε εκείνα που ρίχνουν δηλητήριο. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτά τα πυρομαχικά από τα χέρια των εχθρών».
Όμως, ποια ήταν η σωστή θεματική για αυτό το «ξεχασμένο όπλο»; Σίγουρα όχι οι πριγκίπισσες ή τα παραμύθια. Το 1925 η σοβιετική εκπαιδευτικός EV Yanonskaya δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Έχει ανάγκη ένα προλετάριο παιδί από ένα παραμύθι;», στο οποίο υποστήριξε ότι παραμύθια όπως η Σταχτοπούτα εμπόδιζαν τα παιδιά να κατανοήσουν τον ιστορικό υλισμό. «Η μπουρζουαζία έχει ανάγκη από αυτά τα παραμύθια για να στηρίξει την εκμετάλλευσή της… έτσι ώστε τα παιδιά που πεινάνε και κρυώνουν να μπορούν να δραπετεύσουν στον κόσμο της φαντασίας και να νιώσουν μια φαντασιακή ευτυχία», έγραψε.
Η χήρα του Λένιν, Nadezhda Krypskaya, που αργότερα ανέλαβε επικεφαλής του παιδαγωγικού τομέα της «Narkompos», διέταξε τα παραμύθια που προωθούσαν «τον λάθος τρόπο συναισθηματικής και ιδεολογικής επιρροής» να απομακρύνονται από τις δημόσιες βιβλιοθήκες.
Οι καλλιτέχνες και οι συγγραφείς ήταν επιφορτισμένοι με την παραγωγή μιας παιδικής λογοτεχνίας βασισμένης στον «πραγματικό» κόσμο: εργάτες, βιομηχανία, τεχνολογία, μεταφορές, διατροφή, καθημερινά αντικείμενα, ζώα και κτήρια.
Πηγή: ft.com/life & arts
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου