Άρνε Νταλ: «Ο νεοφιλελευθερισμός λειτουργεί σήμερα με όρους μαφίας»

Ο σημαντικός σουηδός συγγραφέας αστυνομικής λογoτεχνίας μιλά στο lifo.gr

Το μπλουζ του νεοφιλελευθερισμού και της λιτότητας είναι πένθιμο. Από το σαξόφωνο στάζει αίμα. Οι βάρβαροι είναι εδώ. Ποιος θα τους καθυποτάξει; Μελαγχολικές δημοκρατίες. Hardcore καπιταλισμός. Όλα πωλούνται. Ο καλύτερος κερδίζει. Να είμαστε αντικείμενα. Να ξεχνάμε.

Κι ο φασισμός; «Ότι ο φασισμός θα επέστρεφε ήταν κάτι για το οποίο ήταν αρκετά πεπεισμένος, αλλά αυτό θα γινόταν, πιθανώς, μ' έναν πολύ πιο ύπουλο και έμμεσο τρόπο- θα γλιστρούσε αθόρυβα από την πίσω πόρτα, ενώ εμείς θα κρατούσαμε ορθάνοιχτα τα μάτια μας προς τις πιο αυτονόητες, απλές μορφές του- και ξαφνικά θα καθόμασταν εκεί, απέναντι από έναν άνθρωπο και θα τον βλέπαμε ως αντικείμενο, ως πράγμα, ως μια πιθανή απόδοση»*. Το αφήγημα της κρίσης. Να μη το γεμίσουμε με πόζα (μπορούμε;) Να μη το γεμίσουμε με στυλιστικά στοιχεία (μπορούμε;). Ο Άρνε Νταλ, για «Τα μπλουζ της Ευρώπης». 

Ανάμεσα στις ερωτήσεις παρατίθενται αποσπάσματα από το βιβλίο του Άρνε Νταλ «Τα μπλουζ της Ευρώπης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γρηγόρη Κονδύλη. Στην Ευρώπη ταιριάζει το μπλουζ; Ο τίτλος είναι επηρεασμένος από το «Kind of blue» του Miles Davis. Το επέλεξα εξαιτίας της αίσθησης της μελαγχολίας που σου αφήνει. Μιλάτε για μελαγχολικές, ευρωπαϊκές δημοκρατίες; Ναι, ακριβώς! Στις αρχές του 20ου αιώνα, υπήρχε μια έντονη αισιοδοξία στην Ευρώπη. Πιστεύαμε ότι είχαμε ανακαλύψει ξανά, έπειτα από πολύ καιρό, τη δημοκρατία. Ήταν ένας πολλά υποσχόμενος αιώνας κι όμως, όλα πήγαν στραβά. Δε μιλώ μονάχα για την σημερινή κρίση αλλά για την διαρκή κρίση που βιώνει η Ευρώπη. Δυστυχώς, δεν υπάρχει ποτέ ηρεμία και γαλήνη στην Ευρώπη. «Η νέα εποχή τα παρασέρνει όλα και τα τυλίγει στα χρυσά ελάσματα της λήθης». Οι λαοί έχουν την τάση να ξεχνούν εύκολα; Η Ιστορία κάνει κύκλους. Ξεχνάμε τα λάθη μας και τα επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά. Δυστυχώς, κάποια στιγμή πιστέψαμε ότι τελειώσαμε με τους Ναζί, εξαιτίας της απίστευτης αγριότητάς τους. Να όμως που τα πράγματα έγιναν αλλιώς. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τα ναζιστικά κόμματα στην Ελλάδα, τη Σουηδία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτήν τη φορά οφείλουμε να είμαστε σε θέση να θυμηθούμε τι συνέβη τότε. Να μην ξεχάσουμε την Ιστορία. Να μην αφήσουμε τη μνήμη να ξεθωριάσει και κάνουμε ξανά το ίδιο λάθος. Όταν δημιουργείται μια κρίση, το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να κατασκευάσεις έναν εχθρό. Να κατηγορήσεις κάποιον άλλο. Κάπως έτσι έρχεται η λήθη. Μπορεί κάποιος να πει πως όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με το Ολοκαύτωμα και τους Ναζί. Δυστυχώς όμως έχουν. Πρόκειται για την ίδια ακριβώς στάση απέναντι στην ανθρώπινη ζωή. Για τα ίδια κίνητρα. Οι άνθρωποι μετατρέπονται σε αντικείμενα. «...η επιθυμία για εξουσία στην καθαρότερη μορφή της. Ο καθένας ήθελε να έχει δίκιο, ήθελε να νικήσει, και δεν είχε καμία σημασία ούτε η ασημαντότητα του θέματος, ούτε η έλλειψη επιχειρημάτων». Ζούμε στην εποχή που η εξουσία ασκείται στην καθαρότερη και σκληρότερη μορφή της; Διανύσαμε μερικές δεκαετίες, κατά τη διάρκεια των οποίων, ο καπιταλισμός λειτουργούσε στην πιο ωμή μορφή του. Όλα ήταν προς πώληση. Όλες οι αξίες είχαν οικονομική βάση. Μάθαμε να ζούμε με την ιδέα ότι ο ισχυρότερος κερδίζει και εκτοπίζει όλους τους άλλους. Σκεφτείτε το νεοφιλελευθερισμό που εφαρμόζεται σήμερα στην Ελλάδα. Αυτόν που λειτουργεί χωρίς κανέναν απολύτως κανόνα. Που δε γνωρίζει καμία απολύτως ευθύνη. Η μόνη ευθύνη που έχει το άτομο είναι το να κερδίζει. Ο καπιταλισμός έχει γίνει μια πολύ επικίνδυνη ιδεολογία. Δε λέω ότι επιλέγω να ζήσω χωρίς αυτόν αλλά πρέπει να μπει σε άλλη βάση. Πρέπει να εξετάσουμε το ζήτημα των συλλογικοτήτων, της αλληλεγγύης, του ρατσισμού, της ισότητας των φύλων. Οι ελίτ επαναστάτησαν και θέλουν ακόμη περισσότερα; Ναι. Θέλουν κι άλλα χρήματα. Όσο περισσότερα γίνεται. Αναρωτιέμαι γιατί να θέλει κανείς τόσα χρήματα. Πώς μπορεί να τα ξοδέψει σε μια ζωή; Πιστεύω όντως ότι πρόκειται για μια επανάσταση μέσα στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Ο καπιταλισμός δε γνωρίζει από ανθρωπισμό, δεν ενδιαφέρεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Γι' αυτό χρειαζόμαστε συλλογικότητες ώστε να κρατηθούμε από αυτές. Για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε από τον καθαρό καπιταλισμό που θέλει τον καθένα να επιβιώνει, στηριζόμενος στις δικές του δυνάμεις. «Αυτά ήταν, λοιπόν, όσα σκεφτόταν ο επιθεωρητής εκείνο το σωτήριο έτος, όταν το έθνος των Σουηδών καταγγελόταν από τη Διεθνή Αμνηστία για σοβαρή αύξηση της αστυνομικής βίας, κατά τη διάρκεια της οποίας αστυνομικοί κρατούσαν ανάποδα τα κλομπ τους για να χτυπούν με τη σκληρή άκρη...».  Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα… Στη Σουηδία τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα, επειδή δε βιώνουμε μια κρίση αντίστοιχη με την ελληνική. Μαθαίνω όμως ότι εδώ γίνονται αρκετές διαδηλώσεις και ότι οι αστυνομικοί γίνονται επιθετικοί απέναντι στους πολίτες. Πρόκειται για ένα μικρό πόλεμο μέσα στην κοινωνία. Ξέρετε, έχει ανοίξει μια δημόσια συζήτηση σχετικά με το τι είναι βία... Στις δημοκρατίες οι πολιτικοί πρέπει να δέχονται ότι οι πολίτες μπορούν να εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους. Η αποδοκιμασία δεν είναι βία. Ο πολιτικός πρέπει να είναι σε θέση να το διαχειριστεί. Μαθαίνω ότι στην Ελλάδα ορισμένοι πολίτες δεν εμπιστεύονται την αστυνομία και ζητούν από ακροδεξιούς να αναλάβουν εκείνοι το ρόλο του αστυνομικού. Αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο. Στη Σουηδία υπάρχει ένας βαθμός εμπιστοσύνης στους πολιτικούς και την αστυνομία. Ότι δηλαδή θα κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Ότι θα εντοπίσουν και θα τιμωρήσουν τους ενόχους. Φανταστείτε την αστυνομική λογοτεχνία χωρίς έναν ελάχιστο βαθμό εμπιστοσύνης στους αστυνομικούς. Δεν θα υπήρχε καν αστυνομική λογοτεχνία. Σίγουρα, αυτήν την στιγμή, στην Ελλάδα οι αστυνομικοί δε μπορούν να αποτελέσουν τους ήρωες –με την έννοια του σωτήρα- ενός αστυνομικού μυθιστορήματος. «Οι γυναίκες αυτές φαινόταν φοβισμένες. Το βλέμμα τους σβηστό. Δεν είχαν καμία ζωντάνια μέσα τους. [...] Η ζωή τις είχε παιδέψει σκληρά-φαινόταν. Προφανώς ήταν πόρνες από την εφηβεία τους, όπως και οι υπόλοιπες πόρνες που πλημμύριζαν τη Σουηδία και την υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη. Μια τρομακτική πλημμυρίδα εξευτελισμού των γυναικών σάρωνε την Ευρώπη, και ο δυτικός κόσμος συμμετείχε ενεργά στη δραστηριότητα αυτή». Πριν από μερικούς μήνες ζήσαμε την άγρια διαπόμπευση οροθετικών γυναικών κι έπειτα, δε μάθαμε τίποτε για εκείνες. Για το πού βρίσκονται σήμερα, σε τι κατάσταση είναι. Ακριβώς επειδή δεν τις αντιμετωπίζουν ως ανθρώπους αλλά ως έναν δημόσιο κίνδυνο. Έχω διαβάσει πάρα πολλά άρθρα για το trafficking και συνειδητοποίησα νωρίς ότι πρόκειται για ένα εμπόριο σύγχρονων σκλάβων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αγοράζεις ανθρώπους και τους χρησιμοποιείς μέχρι να πεθάνουν. Έπειτα, αγοράζεις νέους. Στο βιβλίο μου τις βάζω να παίρνουν εκδίκηση. Αυτή είναι και η όλη ιδέα. Ότι κάποια μέρα οι αδύναμοι γίνονται δυνατοί και εκδικούνται.

 «Η Βαϊμάρη ήταν η περυσινή πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης... Το 1919 συστάθηκε στη Βαϊμάρη η πρώτη γερμανική δημοκρατία, η Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Το 1926 ιδρύθηκε στη Βαϊμάρη η χιτλερική νεολαία. [...] Ο τόπος του ευρωπαϊκού παράδοξου».

 Αρκετοί κάνουν λόγο για σημερινές αναβιώσεις της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Συμμερίζεστε την άποψη αυτή ή τη θεωρείτε υπερβολική , ανιστόρητη; Σε κάθε περίπτωση, νομίζω ότι πρέπει οι Έλληνες ψηφοφόροι να φροντίσουν να μην ενισχύουν τα κόμματα που μπορεί να οδηγήσουν στο παράδειγμα της Βαϊμάρης.

 «Η βαρβαρότητα καθυποτάσσεται και ο πολιτισμός βγαίνει νικητής. Και οι Ερινύες δαμάζονται. Ενσωματώνονται στην πολιτισμένη κοινωνία και αποκτούν ένα ήρεμο και ήσυχο καταφύγιο».

Καθυποτάσσεται η βαρβαρότητα; Ναι. Αν οι βάρβαροι δεν εκπολιτιστούν, δεν υπάρχει κοινωνία. Ποιοι είναι σήμερα οι βάρβαροι; Ο νεοφιλελευθερισμός που λειτουργεί σήμερα με όρους μαφίας. Οι νεοφιλελεύθεροι που λειτουργούν όπως οι οικογένειες μαφιόζων. Μιλώ για τη βαρβαρότητα του να πατάς επάνω σε πτώματα. Να σκαρφαλώνεις επάνω στα πτώματα για να φτάσεις όσο ψηλότερα γίνεται. Θέλουμε όμως σίγουρα να τους καθυποτάξουμε; Ο ποιητής αναρωτιέται: «Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους. Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις». Μήπως φοβόμαστε να πάψουμε να είμαστε ανελεύθεροι; Ή καλύτερα, εθελόδουλοι; Υπάρχει μια βαθιά αντίφαση μέσα στην ανθρώπινη φύση. Είναι όντως πολύ δύσκολο να διαχειριστείς την ελευθερία σου. Τα βιβλία του Άρνε Νταλ κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. *Απόσπασμα από τα «Μπλουζ της Ευρώπης» Πηγή: www.lifo.gr

Browse More Articles

Tweet

Written by Το Ρήγμα που Ενώνει

We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.