του Κ. Τσαλακού - δημοσιεύθηκε στην ΕΠΟΧΗΤην περασμένη εβδομάδα, κυκλοφόρησε σε dvd ένα πολύ ιδιαίτερο ντοκιμαντέρ του Φρανκ Πάβιτς με τίτλο «Jodorowsky’s Dune», το οποίο πέρυσι απέσπασε εξαιρετικές κριτικές σε όλα τα μεγάλα φεστιβάλ κινηματογράφου. Αφηγείται την παθιασμένη απόπειρα του εκκεντρικού σκηνοθέτη Αλεχάντρο Χοντορόφσκι να δημιουργήσει την πιο σπουδαία ταινία επιστημονικής φαντασίας που γυρίστηκε ποτέ, το «Dune».
Δεν είμαι οπαδός των ταινιών επιστημονικών φαντασίας. Δεν έχω δει ούτε το «Star War», ούτε το «Blade Runner». Είδα το «Matrix» με ενδιαφέρον, όπως άλλωστε και ολόκληρη η γενιά μου, χαζεύοντας με το στόμα ανοιχτό τα οπτικά εφέ, αλλά μέχρι εκεί. Εξακολουθώ να προτιμώ ένα καλό αστυνομικό, κατασκοπευτικό ή πολιτικό θρίλερ. Αν, όμως, κάποιος μου έλεγε ότι στη μεγαλύτερη ταινία επιστημονικής φαντασίας θα πρωταγωνιστούσαν ο Όρσον Γουέλς, ο Σαλβαντόρ Νταλί και ο Μικ Τζάγκερ, τη μουσική επιμέλεια θα είχαν οι «Pink Floyd» και την καλλιτεχνική εποπτεία των κοστουμιών και των σκηνικών ο Μοέμπιους και ο Γκίγκερ, θα κέρδιζε αμέσως την αμέριστη προσοχή μου. Και αν αυτός ο κάποιος μου έλεγε ότι η ταινία δεν γυρίστηκε ποτέ γιατί το Χόλιγουντ την απέρριψε με συνοπτικές διαδικασίες, λόγω του σουρεαλιστικού παρελθόντος ενός μεγάλου αλλά σήμερα περιθωριοποιημένου σκηνοθέτη, θα του έλεγα ότι πράγματι «κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της βιομηχανίας του θεάματος».
«Για μένα», αναφέρει ο Χοντορόφσκι στο ντοκιμαντέρ, «το ζητούμενο δεν ήταν να κάνω απλώς μια ταινία. Ήταν κάτι βαθύτερο. Ήθελα να κάνω κάτι ιερό, κάτι ελεύθερο, με νέα οπτική. Να ανοίξω το μυαλό μου, διότι τότε ένιωθα σαν να είμαι κλεισμένος σε μια φυλακή. Ήθελα να δημιουργήσω έναν προφήτη. Να αλλάξω το νου των νέων όλου του κόσμου. Για μένα, η επιστημονική φαντασία ήταν σαν ένα τεράστιο θέατρο, ένα τεράστιο έργο τέχνης». Όπερ και εγένετο. Ο χιλιανός σκηνοθέτης κατάφερε να επιστρατεύσει γύρω από το οραματικό εγχείρημά του όλους τους μεγάλους καλλιτέχνες της εποχής. Ο Νταλί συμφώνησε να υποδυθεί τον παράφρονα αυτοκράτορα του γαλαξία (και πόσο θα του ταίριαζε αυτός ο ρόλος), ενώ ο Γουέλς τον ευτραφή και σαδιστή βασιλιά του αδίστακτου Οίκου των Χαρκόνεν. Κατά πόδας ο Μικ Τζάγκερ, ο Ντέιβιντ Καραντάιν, οι «Pink Floyd», ο Ούντο Κίερ, η Αμάντα Λίαρ…
Ο προφήτης και ο χρόνος
Η διαδικασία του λεγόμενου preproduction διήρκεσε 2,5 ολόκληρα χρόνια και κατέληξε σε ένα πρωτοφανές για τα δεδομένα της εποχής αποτέλεσμα: ένα «βιβλίο-οδηγό» εκατοντάδων σελίδων που περιελάμβανε πάνω από 3.000 σχέδια σπουδαίων ζωγράφων (Μοέμπιους, Γκίγκερ, κ.ά.), συνοδευόμενα από αναλυτικές περιγραφές των κινηματογραφικών πλάνων, των διαλόγων του σεναρίου, των κοστουμιών και των σκηνικών, καθώς και οικονομικά βιώσιμες λύσεις για τις τεχνικές δυσκολίες των οπτικών εφέ, σε μια εποχή που η ψηφιακή τεχνολογία ήταν ανύπαρκτη. Η ταινία ήταν έτοιμη, αλλά στο χαρτί.
Ο «προφήτης» του χιλιανού σκηνοθέτη προσέκρουσε βίαια στο φόβο, την ατολμία και κυρίως την καχυποψία της βιομηχανίας του Χόλιγουντ απέναντι στην άγρια δημιουργικότητα και την αχαλιναγώγητη ενέργεια ενός αντισυμβατικού και ασυμβίβαστου καλλιτέχνη. «Μου είπαν να κάνω μια ταινία μιάμιση ώρα για τις κινηματογραφικές αίθουσες», αναφέρει ο Χοντορόφσκι, «και τους είπα: “ποιό είναι το πρόβλημα με το χρόνο; Θα κάνω μια ταινία δώδεκα ή είκοσι ωρών”. Στα μάτια μου οι ταινίες είναι τέχνη, παρά βιομηχανία. Είναι η αναζήτηση της ανθρώπινης ψυχής, όπως συμβαίνει και με τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία, την ποίηση. Αυτό το σύστημα μας κάνει σκλάβους, χωρίς αξιοπρέπεια, χωρίς βάθος, με ένα διάβολο στην τσέπη μας, το χρήμα: αυτό το χαρτί που δεν έχει τίποτα μέσα του. Οι ταινίες έχουν καρδιά, έχουν νου, έχουν δύναμη και φιλοδοξία. Ήθελα να κάνω κάτι τέτοιο. Γιατί όχι;».
Πόσο μας λείπουν οι αφηγήσεις
Βλέποντας το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Φρανκ Πάβιτς, ήρθαν ασυναίσθητα στο νου μου εκείνες οι ανεκπλήρωτες ιστορίες των «μικρών» από τις «Θέσεις για την Ιστορία» του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Η τέχνη του καλού ντοκιμαντέρ είναι μια τέχνη που απελευθερώνει τον θεατή γιατί αποδίδει ένα είδος δικαιοσύνης. Σαν άλλος χρονικογράφος, αποκαθιστά τις ξεχασμένες ιστορίες του παρελθόντος, τις χαμένες επιθυμίες και τα γκρεμισμένα οράματα που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά δεν εκπληρώθηκαν ποτέ. Και πόσο φτωχό είναι σήμερα το τηλεοπτικό πεδίο, χωρίς αυτή την όμορφη τέχνη του ντοκιμαντέρ, ιδίως μετά το βίαιο κλείσιμο της ΕΡΤ... Πόσο μας λείπουν οι αφηγήσεις τέτοιων ιστοριών που γεννούν μέσα μας την ανάγκη να ξανασηκωθούμε, κάθε φορά που η σκληρή πραγματικότητα μας γονατίζει...
Κωνσταντίνος Τσαλακός
Ποιος είναι ο Αλεχάντρο Χοντορόφσκι
Ο Αλεχάντρο Χοντορόφσκι γεννήθηκε στην Τοποκίλα της Χιλής, το 1929, από γονείς εβραιο-ουκρανικής καταγωγής. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 μετακόμισε στο Παρίσι, όπου σπούδασε μιμητική υπό τον μεγάλο Ετιέν Ντεκρού και σύντομα στράφηκε στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Το 1960 εγκαθίσταται στο Μεξικό όπου ανεβάζει πάνω από εκατό θεατρικές παραστάσεις avant-garde (Ιονέσκο, Μπέκετ, Στρίντμπεργκ, κ.ά.), ενώ την ίδια περίοδο ιδρύει την καλλιτεχνική ομάδα «Κίνημα πανικού» με στόχο την υπέρβαση των συμβατικών αναγνώσεων του σουρεαλισμού. Το 1967, σκηνοθετεί την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους με τίτλο «Fando y Lis», η προβολή της οποίας απαγορεύθηκε στο Μεξικό. Τρία χρόνια αργότερα, το ψυχεδελικό γουέστερν «El Topo» σημειώνει σημαντική επιτυχία στα midnight movies των ΗΠΑ, εξασφαλίζοντας στον Χοντορόφσκι αναγνωρισιμότητα και την απαραίτητη χρηματοδότηση για την επόμενη κινηματογραφική του απόπειρα («La montana sacrada», 1973), με τη μεσολάβηση του σκαθαριού Τζον Λένον (ίσως είχατε πετύχει την ταινία σε κάποια από τις εκπομπές για σινεφίλ της αείμνηστης ΕΡΤ).
Ένα τηλεφώνημα όμως από το μακρινό Παρίσι έμελλε να αλλάξει τα πάντα. Μετά από μια δελεαστική προσφορά του παραγωγού Μισέλ Σεϊντού, ο Χοντορόφσκι αποφασίζει να σκηνοθετήσει μια κινηματογραφική μεταφορά του «Dune» και μετακομίζει στην πόλη του φωτός. Για τους αμύητους αναφέρω ότι, όπως έμαθα και εγώ, το «Dune» του Φρανκ Χέρμπερτ (1965) είναι ίσως το σημαντικότερο μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας όλων των εποχών, καθότι μέσα από τη μυθοπλασία εγείρει με ευαισθησία πλείστα ζητήματα που αφορούν τη γεωπολιτική, την οικονομία και την οικολογία, το θρησκευτικό μεσσιανισμό, τη φιλοσοφία και την τεχνολογία. Σε ένα μελλοντικό σύμπαν, ο πλανήτης Dune είναι η μόνη πηγή ενός πολύτιμου άλατος που διευρύνει τη συνείδηση, επιτρέπει τη διαγαλαξιακή μεταφορά και το εμπόριο και επεκτείνει τη ζωή (κάτι σαν το σημερινό πετρέλαιο), με συνέπεια οι διάφοροι νεο-φεουδαρχικοί Οίκοι του γαλαξία να αντιμάχονται για τον έλεγχό του (όπως συμβαίνει σήμερα με το πολύπαθο Αφγανιστάν ή το Ιράκ).
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου