Ο συναρπαστικός βίος του Κων. Σιμωνίδη
Της Κατερινας Σχινα
RUDIGER SCHAPER
Η Οδύσσεια του πλαστογράφου Κωνσταντίνου Σιμωνίδη
μετ.: Νατάσα Σεχίδου, εκδ. Νεφέλη Μια μυθιστορηματική βιογραφία ενός «γνωστού-αγνώστου», στην προκείμενη περίπτωση του ιδιοφυούς πλαστογράφου του 19ου αιώνα Κωνσταντίνου Σιμωνίδη, που μετατρέπεται σε ιδιοφυές σχόλιο για τη διαδικασία πολιτισμικού καθορισμού· ένα βιβλίο που συνδέει τη μικρή μετεπαναστατική Ελλάδα με τη φιλελληνική Εσπερία που καταφέρνει να μιλήσει με υπαινικτική οξυδέρκεια για τη σημερινή Ελλάδα της κρίσης: παρότι ο συγγραφέας δεν έγραψε την «Οδύσσεια του πλαστογράφου» έχοντας κατά νουν τα στερεότυπα γνωρίσματα του ελληνικού χαρακτήρα, ο Σιμωνίδης διαθέτει και το δαιμόνιο και τον αμοραλισμό που αναγνωρίζουμε σε αρκετές μορφές του σύγχρονου ελληνικού βίου.
Κοροϊδεύει τους «κουτόφραγκους» με σιωπηλή αναίδεια και βαθιά αυτοπεποίθηση· κατασκευάζει εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, αρχαία τεκμήρια, παραπλανά τους ειδικούς, εξευτελίζει τους γνώστες.
Δεν είναι πάντα κίνητρό του το χρήμα: τα έργα του, γράφει ο Σάπερ, είναι «βόμβες χρόνου, αντιύλη σε έναν κόσμο όπου βασιλεύουν η απληστία και η επιστήμη, αφοσιωμένες στο φετίχ του αυθεντικού». Αγνωστο από ποιες οδούς συναντήθηκε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ρύντιγκερ Σάπερ με τη σκοτεινή, ρευστή και φευγαλέα μορφή του Κωνσταντίνου Σιμωνίδη· ίσως να φλόγισε τη φαντασία του η ομολογημένη του ροπή προς λησμονημένες, αντιφατικές φυσιογνωμίες της ευρωπαϊκής πολιτισμικής ιστορίας. Βιογράφος του Αλεξάντερ Μόισι, του μεγάλου, αλβανικής καταγωγής ηθοποιού που στις αρχές του 20ού αιώνα συγκλόνιζε τις θεατρικές σκηνές της Ευρώπης και του Καρλ Μέι, του Γερμανού συγγραφέα εξωτικών περιπετειωδών ιστοριών που τόσο άρεσε στον Χίτλερ, ο Σάπερ προσεγγίζει τον βίο του ιδιοφυούς Σιμωνίδη, εντάσσοντάς τον στην εποχή του και ταυτόχρονα αποσπώμενος από αυτήν για να μιλήσει έμμεσα για το αιώνιο ζήτημα της λογοκλοπής και να θυμίσει ότι η εναλλαγή δανείων και αντιδανείων ήταν ανέκαθεν συστατικό στοιχείο της ενασχόλησης με τα γράμματα.
Διαβάζοντας την ιστορία του Σιμωνίδη είχα συνέχεια στον νου μου την ταινία-δοκίμιο του Ορσον Γουέλς F for Fake, ένα σύντομο αριστούργημα που με αφορμή την καριέρα του Ούγγρου επαγγελματία πλαστογράφου Ελμύρ ντε Χόρι, διάσημου για τα εξαιρετικά του αντίγραφα ζωγραφικών αριστουργημάτων με τα οποία παραπλανούσε επί δεκαετίες συλλέκτες και μουσεία, διερευνά το ζήτημα της πατρότητας ενός έργου τέχνης και διερωτάται τι σημαίνει αυθεντικότητα, από πού αντλεί ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα την αξία του, πόσο ρευστά είναι τα όρια μεταξύ πρωτότυπου και αντίγραφου.
Κι έτσι διάβασα το βιβλίο του Σάπερ με συνεπαρμένη καχυποψία, αμφισβητώντας κάθε βιογραφική πληροφορία κι έχοντας πάντα κατά νουν τις διαδοχικές επιστρώσεις της επινόησης και της πλαστογράφησης, όπως ευφυώς αποτυπώνονται στην ταινία του Γουέλς: ο βιογράφος του ντε Χόρι, ο οποίος εμφανίζεται στο F for Fake θα αποδειχτεί επίσης χαλκευτής - η δήθεν «εγκεκριμένη» από τον μεγιστάνα του Τύπου Χάουαρντ Χιουζ βιογραφία του, που θα δημοσιεύσει αργότερα είναι επινοημένη· ο Γουέλς ο ίδιος εμφανίζεται σε μια δεξίωση μαζί με τον ντε Χόρι, σκηνή που αποτελεί προϊόν έξυπνου μοντάζ· σε κάποιο σημείο της ταινίας ο ντε Χόρι φτάνει να υπογράψει ένα πίνακα με την πλαστογραφημένη υπογραφή του Ορσον Γουέλς.
Μοναχικός βίοςΑυτή η θόλωση των γραμμών, η δυσκολία διάκρισης αληθούς και ψευδούς, γνήσιου και πλαστογραφημένου αποτυπώνεται εξαίρετα και στο βιβλίο του Σάπερ. Στην πλούσια αφήγησή του παρακολουθούμε τον Κωνσταντίνο Σιμωνίδη να πορεύεται στον μοναχικό του βίο από παραχάραξη σε παραχάραξη, από χάλκευση σε χάλκευση.
Εχοντας διδαχθεί την τέχνη της επεξεργασίας παλαιών χειρογράφων στον Αθω, θα φλογίσει τον πόθο συλλεκτών και μουσείων με τους παπύρους που παρουσιάζει ως γνήσιους, ενώ δεν είναι παρά δικές του, επιδέξιες αντιγραφές και θα περιηγηθεί την Ευρώπη του 19ου αιώνα προκαλώντας σκάνδαλα, ερεθίζοντας ερευνητές και κλασικιστές, οδεύοντας προς μια καταστροφή προοικονομημένη από την έπαρσή του.
Ο ίδιος, εξάλλου, δεν είναι παρά μια κατασκευή: αμφιλεγόμενη οικογενειακή καταγωγή, αμφιλεγόμενες σπουδές, αμφιλεγόμενη βιογραφία, αμφιλεγόμενος θάνατος, εν τέλει.
«Η λογοτεχνία, όπως και η ιδιοκτησία, είναι κλοπή», έγραφε κάποτε ο Νεοϋορκέζος κριτικός Τζέιμς Ατλας. Αν ο Σιμωνίδης λήστευε τους ισχυρούς, αποσπώντας μεγάλα ποσά για τα πλαστά του χειρόγραφα, δεν θα μπορούσε ωστόσο να κατηγορηθεί για πραγματική λογοκλοπή: στο κάτω κάτω της γραφής ποτέ δεν υπέγραψε κανένα έργο ως δικό του.
Της Κατερινας Σχινα
RUDIGER SCHAPER
Η Οδύσσεια του πλαστογράφου Κωνσταντίνου Σιμωνίδη
μετ.: Νατάσα Σεχίδου, εκδ. Νεφέλη Μια μυθιστορηματική βιογραφία ενός «γνωστού-αγνώστου», στην προκείμενη περίπτωση του ιδιοφυούς πλαστογράφου του 19ου αιώνα Κωνσταντίνου Σιμωνίδη, που μετατρέπεται σε ιδιοφυές σχόλιο για τη διαδικασία πολιτισμικού καθορισμού· ένα βιβλίο που συνδέει τη μικρή μετεπαναστατική Ελλάδα με τη φιλελληνική Εσπερία που καταφέρνει να μιλήσει με υπαινικτική οξυδέρκεια για τη σημερινή Ελλάδα της κρίσης: παρότι ο συγγραφέας δεν έγραψε την «Οδύσσεια του πλαστογράφου» έχοντας κατά νουν τα στερεότυπα γνωρίσματα του ελληνικού χαρακτήρα, ο Σιμωνίδης διαθέτει και το δαιμόνιο και τον αμοραλισμό που αναγνωρίζουμε σε αρκετές μορφές του σύγχρονου ελληνικού βίου.
Κοροϊδεύει τους «κουτόφραγκους» με σιωπηλή αναίδεια και βαθιά αυτοπεποίθηση· κατασκευάζει εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, αρχαία τεκμήρια, παραπλανά τους ειδικούς, εξευτελίζει τους γνώστες.
Δεν είναι πάντα κίνητρό του το χρήμα: τα έργα του, γράφει ο Σάπερ, είναι «βόμβες χρόνου, αντιύλη σε έναν κόσμο όπου βασιλεύουν η απληστία και η επιστήμη, αφοσιωμένες στο φετίχ του αυθεντικού». Αγνωστο από ποιες οδούς συναντήθηκε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ρύντιγκερ Σάπερ με τη σκοτεινή, ρευστή και φευγαλέα μορφή του Κωνσταντίνου Σιμωνίδη· ίσως να φλόγισε τη φαντασία του η ομολογημένη του ροπή προς λησμονημένες, αντιφατικές φυσιογνωμίες της ευρωπαϊκής πολιτισμικής ιστορίας. Βιογράφος του Αλεξάντερ Μόισι, του μεγάλου, αλβανικής καταγωγής ηθοποιού που στις αρχές του 20ού αιώνα συγκλόνιζε τις θεατρικές σκηνές της Ευρώπης και του Καρλ Μέι, του Γερμανού συγγραφέα εξωτικών περιπετειωδών ιστοριών που τόσο άρεσε στον Χίτλερ, ο Σάπερ προσεγγίζει τον βίο του ιδιοφυούς Σιμωνίδη, εντάσσοντάς τον στην εποχή του και ταυτόχρονα αποσπώμενος από αυτήν για να μιλήσει έμμεσα για το αιώνιο ζήτημα της λογοκλοπής και να θυμίσει ότι η εναλλαγή δανείων και αντιδανείων ήταν ανέκαθεν συστατικό στοιχείο της ενασχόλησης με τα γράμματα.
Διαβάζοντας την ιστορία του Σιμωνίδη είχα συνέχεια στον νου μου την ταινία-δοκίμιο του Ορσον Γουέλς F for Fake, ένα σύντομο αριστούργημα που με αφορμή την καριέρα του Ούγγρου επαγγελματία πλαστογράφου Ελμύρ ντε Χόρι, διάσημου για τα εξαιρετικά του αντίγραφα ζωγραφικών αριστουργημάτων με τα οποία παραπλανούσε επί δεκαετίες συλλέκτες και μουσεία, διερευνά το ζήτημα της πατρότητας ενός έργου τέχνης και διερωτάται τι σημαίνει αυθεντικότητα, από πού αντλεί ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα την αξία του, πόσο ρευστά είναι τα όρια μεταξύ πρωτότυπου και αντίγραφου.
Κι έτσι διάβασα το βιβλίο του Σάπερ με συνεπαρμένη καχυποψία, αμφισβητώντας κάθε βιογραφική πληροφορία κι έχοντας πάντα κατά νουν τις διαδοχικές επιστρώσεις της επινόησης και της πλαστογράφησης, όπως ευφυώς αποτυπώνονται στην ταινία του Γουέλς: ο βιογράφος του ντε Χόρι, ο οποίος εμφανίζεται στο F for Fake θα αποδειχτεί επίσης χαλκευτής - η δήθεν «εγκεκριμένη» από τον μεγιστάνα του Τύπου Χάουαρντ Χιουζ βιογραφία του, που θα δημοσιεύσει αργότερα είναι επινοημένη· ο Γουέλς ο ίδιος εμφανίζεται σε μια δεξίωση μαζί με τον ντε Χόρι, σκηνή που αποτελεί προϊόν έξυπνου μοντάζ· σε κάποιο σημείο της ταινίας ο ντε Χόρι φτάνει να υπογράψει ένα πίνακα με την πλαστογραφημένη υπογραφή του Ορσον Γουέλς.
Μοναχικός βίοςΑυτή η θόλωση των γραμμών, η δυσκολία διάκρισης αληθούς και ψευδούς, γνήσιου και πλαστογραφημένου αποτυπώνεται εξαίρετα και στο βιβλίο του Σάπερ. Στην πλούσια αφήγησή του παρακολουθούμε τον Κωνσταντίνο Σιμωνίδη να πορεύεται στον μοναχικό του βίο από παραχάραξη σε παραχάραξη, από χάλκευση σε χάλκευση.
Εχοντας διδαχθεί την τέχνη της επεξεργασίας παλαιών χειρογράφων στον Αθω, θα φλογίσει τον πόθο συλλεκτών και μουσείων με τους παπύρους που παρουσιάζει ως γνήσιους, ενώ δεν είναι παρά δικές του, επιδέξιες αντιγραφές και θα περιηγηθεί την Ευρώπη του 19ου αιώνα προκαλώντας σκάνδαλα, ερεθίζοντας ερευνητές και κλασικιστές, οδεύοντας προς μια καταστροφή προοικονομημένη από την έπαρσή του.
Ο ίδιος, εξάλλου, δεν είναι παρά μια κατασκευή: αμφιλεγόμενη οικογενειακή καταγωγή, αμφιλεγόμενες σπουδές, αμφιλεγόμενη βιογραφία, αμφιλεγόμενος θάνατος, εν τέλει.
«Η λογοτεχνία, όπως και η ιδιοκτησία, είναι κλοπή», έγραφε κάποτε ο Νεοϋορκέζος κριτικός Τζέιμς Ατλας. Αν ο Σιμωνίδης λήστευε τους ισχυρούς, αποσπώντας μεγάλα ποσά για τα πλαστά του χειρόγραφα, δεν θα μπορούσε ωστόσο να κατηγορηθεί για πραγματική λογοκλοπή: στο κάτω κάτω της γραφής ποτέ δεν υπέγραψε κανένα έργο ως δικό του.
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου