Του Γιάννη Γκλαρνέτατζη
Ο τροχιόδρομος θα εμφανιστεί σχετικά αργά
στη Θεσσαλονίκη, καθώς τα πρώτα βαγόνια θα κυκλοφορήσουν μόλις το 1893
(δέκα χρόνια μετά τη Σμύρνη και 25 μετά την Κωνσταντινούπολη). Οι
διαδικασίες ξεκίνησαν το 1888 όταν το προνόμιο κατασκευή τραμ
παραχωρήθηκε από την Υψηλή Πύλη στον Χαμντί μπέη (πολυπράγμων ντονμές,
γαιοκτήμονας και επιχειρηματίας αλλά και διορισμένος δήμαρχος της
πόλης). Αυτός, με τη σειρά του, παραχώρησε την κατασκευή και
εκμετάλλευση του δικτύου τροχιοδρόμων στη, βελγική συμφερόντων,
Οθωμανική Εταιρεία Τροχιοδρόμων Θεσσαλονίκης. Παρομοίως, ο ίδιος είχε
αποκτήσεις κι είχε παραχωρήσει σε Βέλγους κεφαλαιούχους το δίκτυο
ύδρευσης ενώ σε βελγικά χέρια είχε βρεθεί και το δίκτυο αεριόφωτος, μέσω
άλλου μεσάζοντα αυτό.
Η μετακίνηση με το νέο μέσο μεταφοράς
αυξάνεται ραγδαία, κατά 43,1% μεταξύ 1894 και 1900. Εκείνη τη χρονιά
μάλιστα, σύμφωνα με τον διευθυντή της εταιρείας, με το τραμ
μετακινούνται καθημερινά περίπου 10.000 άτομα (ενώ, συγκριτικά, στην
πρωτεύουσα με εξαπλάσιο πληθυσμό ο αριθμός των μετακινούμενων επιβατών
δεν υπερβαίνει τις 20.000). Παράλληλα, η ύπαρξη της σταθερής
συγκοινωνίας δίνει τη δυνατότητα να μετατραπούν σε μόνιμες πλέον
κατοικίες οι βίλες της περιοχής Εξοχών, στο τέλος της διαδρομής της
οποίας βρίσκεται η αποθήκη των οχημάτων και οι στάβλοι των ζώων, που
δίνει το γαλλικό όνομα στην περιοχή Ντεπό (αν κι ο ΟΑΣΘ χρησιμοποιεί την
ελληνική εκδοχή του όρου).
Καθώς τα κέρδη της εταιρείας είναι
αυξημένα, αυτή προχωρά σε μια νέα επένδυση και στις 14.6.1908 τα βαγόνια
των τραμ αρχίζουν να κινούνται με ηλεκτρικό ρεύμα προκαλώντας θαυμασμό
και απορία, ιδιαίτερα στις μεγάλες ηλικίες. Τα πρώτα ηλεκτροκίνητα
οχήματα είναι 30 αμερικανικής κατασκευής (Westinghouse) και 25 βελγικής
(Ateliers Métallurgiques) δυναμικότητας 35 επιβατών.
Το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος
βρισκόταν στο χώρο του λυόμενου σχολείου στην αρχή της λεωφόρου Βασ.
Γεωργίου (απέναντι από το καινούργιο Δημαρχείο), ενώ το δεύτερο θα
εγκατασταθεί εκεί που και σήμερα βρίσκονται οι μετασχηματιστές και το
κτίριο της ΔΕΗ στην οδό Αγ. Δημητρίου, δίπλα στην Παλιά Λαχαναγορά. Η
εταιρεία θα ενοποιηθεί με την εταιρεία ηλεκτροφωτισμού (κατόπιν εντολής
της οθωμανικής κυβέρνησης) στην Εταιρεία Τροχιοδρόμων και
Ηλεκτροφωτισμού Θεσσαλονίκης (ΕΤΗΘ) τον Απρίλιο του 1912, ενώ θα γίνει
κρατική τον Σεπτέμβριο του 1940. Ως γνωστόν, βέβαια, τα τραμ –τόσο στη
Θεσσαλονίκη, όσο και στην Αθήνα– θα καταργήσει ο Κ. Καραμανλής (ο θείος)
προς όφελος του ιδιωτικού μονοπωλίου των λεωφορειούχων.
Βιβλιογραφία:
Μερόπη Αναστασιάδου, Θεσσαλονίκη 1830-1912: Μια μητρόπολη την εποχή των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων, μτφρ. Βας. Πατσογιάννης, Εστία, Αθήνα 2008
Αλέκα Καραδήμου-Γερολύμπου, Μεταξύ Ανατολής και Δύσης: Βορειοελλαδικές πόλεις στην περίοδο των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων, Τροχαλία, Αθήνα 1997.
Κώστας Τομανάς, Χρονικό της Θεσσαλονίκης (1875-1920), Νησίδες, Θεσσαλονίκη 1995.
Μιχάλης Τρεμόπουλος, «Το τραμ της Σαλονίκης», Καθημερινή, 6.3.2005, http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_06/03/2005_1283819.
Written by Το Ρήγμα που Ενώνει
We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου