Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2011

Γιάννης Μπεχράκης: Κλικ στα μεγάλα γεγονότα


Ο Γιάννης Μπεχράκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Σπούδασε φωτογραφία ( BA in Middlesex University) και στα τέλη του 1987 άρχισε συνεργασία με το πρακτορείο REUTERS. To 1988 προσελήφθη από το REUTERS στο Λονδίνο. Το 1989 ανέλαβε επικεφαλής του φωτογραφικού τμήματος του REUTERS στην Ελλάδα και το 2000 προήχθη σε Chief-Photographer.

Κάλυψε μεγάλα γεγονότα στην Ευρώπη, Αφρική,Μέση Ανατολή και Ασία, όπως τους πολέμους και εμφύλιες συρράξεις στην Κροατία,Βοσνία, Κόσοβο, Τσετσενία, τον πόλεμο στον Κόλπο, στη Σομαλία, τη Σιέρα Λεόνε, το Αφγανιστάν και το Κουρδιστάν, τις αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη,τις ταραχές στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, την κηδεία του Αγιατολαχ Χομεϊνί στο Ιράν, μεγάλα πολιτικά γεγονότα στη Δυτική Ευρώπη, τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία και το Ιράν, έκανε αποστολές στη Βόρεια Αφρική και Εγγύς Ανατολή. Επίσης, κάλυψε τους τρεις τελευταίους Ολυμπιακούς αγώνες το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου στις ΗΠΑ και πλήθος μεγάλων αθλητικών γεγονότων.

Η δουλειά του έχει δημοσιευτεί στα μεγαλύτερα περιοδικά και εφημερίδες του παγκόσμιου τύπου όπως οι New York Times, Washington Post, London Times,Guardian, Newsweek, Time Magazine κλπ.
Βραβεία : Ανάμεσα στις δεκάδες διεθνείς βραβεύσεις ξεχωρίζουν οι εξής : το 1999 το 2002 και το 2003 αναγορεύτηκε κορυφαίος Ευρωπαίος φωτορεπόρτερ της χρονιάς απο την Fuji στο Λονδίνο την Βαρκελώνη και τη Ρωμη αντίστοιχα, το 2000 στο Άμστερνταμ του απενεμήθη το πρώτο βραβείο στην κατηγορία "Ειδήσεις" στον παγκόσμιο φωτογραφικό διαγωνισμό WORLD PRESS PHOTO αναμεσα σε 4.000 φωτογράφους απο 122 χωρες και 40.000 φωτογραφίες, η πιο σημαντική παγκόσμια διάκριση στο χώρο της φωτογραφίας.
Την ίδια χρονιά βραβεύτηκε από το OVERSEAS PRESS CLUB of AMERICA στη Νέα Υόρκη για το καλύτερο ξένο ρεπορτάζ στις ΗΠΑ το πιο σημαντικό βραβείο για ξένους ανταποκριτές στην Αμερική. Το 2000 του απενεμήθη το βραβείο του Ιδρύματος Μπότση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το 2002 κέρδισε το παγκόσμιο βραβείο Πολεμικών ανταποκριτών Bayeux στο Παρίσι. Έχει κερδίσει τον τιτλο του Έλληνα φωτορεπόρτερ της χρονιάς 7 φορές απο την Fuji.

Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2011

Πικρό χριστόψωμο


Την παραμονή των Χριστουγέννων, όταν ήμουν μικρός, ο παππούς μου άνοιγε έναν από τους τόμους του Παπαδιαμάντη, στην έκδοση του Βαλέτα τότε και διάβαζε κάποιο χριστουγεννιάτικο διήγημα. Παρά την καθαρεύουσα, κάτι πρέπει να πιάναμε ή ίσως μας άρεσε η μορφή του παππού, πάντως το έθιμο το αγαπούσαμε. Οι αναμνήσεις οι παιδικές είναι βέβαια επηρεασμένες από μεταγενέστερες διηγήσεις, αλλά δυο-τρία πράγματα που θυμάμαι με θαλπωρή από τα παιδικά μου Χριστούγεννα είναι τον παππού να διαβάζει από τον μεγάλο μαυροντυμένο τόμο και τα μανταρίνια να χρυσίζουν πάνω στο τραπέζι καθώς κάναμε καντηλάκι τις φλούδες τους.

Πρόπερσι τέτοιον καιρό ανέβασα ένα διήγημα, όχι του Παπαδιαμάντη αλλά “αλά μανιέρ ντε”: Τα Χριστούγεννα του Παπαδιαμάντη. Πέρσι, ένα άλλο, πάλι παπαδιαμαντική μίμηση αλλά διαφορετικό: Ο επαναπατρισμός της θεια-Λαμπρινής, του Τάσου Βουρνά. Φέτος σκεφτόμουν να βάλω άλλο ένα από τα κάμποσα που έχουν γραφτεί σε ύφος Παπαδιαμάντη, έπειτα άλλαξα γνώμη και είπα να βρω να βάλω το “Γιαλόξυλο” που είναι αυθεντικό παπαδιαμαντικό διήγημα που δεν περιλαμβάνεται σε καμιά έκδοση των Απάντων του εκτός από την πρόσφατη που έβγαλε ο ΔΟΛ, για τον απλό λόγο ότι ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα. Με το αναπάντεχο κακό που μας βρήκε με τον θάνατο του πατέρα μου δεν είχα μυαλό να ψάχνω γιαλόξυλα, οπότε αποφάσισα να βάλω κάτι άλλο. Ωστόσο, αν κάποιος έχει το “Γιαλόξυλο” (είτε από την έκδοση του ΔΟΛ είτε από την Νέα Εστία, τεύχος Ιανουαρίου 2009) ας κάνει έναν κόπο να το σκανάρει ή να το πληκτρολογήσει, για να το ανεβάσω σε κάποιαν άλλη ευκαιρία.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Πέθανε ο σαξοφωνίστας Σαμ Ρίβερς


Ενας από τους γίγαντες της free jazz, έπαιξε με την Μπίλι Χόλιντεϊ και τον Μάιλς Ντέιβις

Ο αμερικανός σαξοφωνίστας Σαμ Ρίβερς, ένας από τους γίγαντες της free jazz, πέθανε από πνευμονία σε ηλικία 88 ετών στο Ορλάντο της Φλόριντα (νοτιοανατολικά), ανακοίνωσε η οικογένειά του.
Γεννημένος στην Οκλαχόμα (κέντρο) σε μια οικογένεια μουσικών, ο Σαμ Ρίβερς είχε αγκαλιάσει το κύμα της be-bop στη δεκαετία του 50 και έπαιξε με την Μπίλι Χόλιντεϊ, πριν συναντηθεί με τον Μάιλς Ντέιβις το 1964 και παίξει στο live Αλμπουμ του, "Miles in Tokyo", την ίδια χρονιά.
Κυκλοφόρησε πολλά επαναστατικά άλμπουμ με την εταιρεία Blue Note, συμπεριλαμβανομένου του "Fuchia Swing Song", και έπαιξε με τον μπασίστα Ντέιβ Χόλαντ και τον ντράμερ Τόνι Ουίλιαμς.

Στη δεκαετία του '70, αποφάσισε να ανοίξει με την Μπέα, τη σύζυγό του, τις πόρτες του λόφτ του στη Νέα Υόρκη σε άλλους καλλιτέχνες. Το ονόμασε Studio Rivbea, και έγινε τόπος συνάντησης για τους μουσικούς και τους λάτρεις της τζαζ. Την επόμενη δεκαετία, παίζει για τέσσερα χρόνια στο συγκρότημα United Nations του Ντίζι Γκιλέσπι, και εγκαθίσταται στο Ορλάντο, όπου φέρνει πολλά μεγάλα ταλέντα για να δημιουργήσει τη δική του μεγάλη μπάντα.

«Στα μάτια μου, ο πατέρας μου ήταν σε διακοπές ολόκληρη τη ζωή του», δήλωσε η κόρη του και ιμπρεσάριος Μονίκ Ρίβερς Ουίλιαμς στην εφημερίδα Orlando Sentinal, επιβεβαιώνοντας την Δευτέρα το θάνατο του πατέρα της.

«Μου έλεγε συχνά: "Εργάζομαι, αλλά απολαμβάνω κάθε λεπτό". Η λέξη σύνταξη δεν περιλαμβανόταν στο λεξιλόγιο του», πρόσθεσε η Μονίκ Ρίβερς.

Τρίτη 27 Δεκεμβρίου 2011

Η Μαρία Σουλτάτου με τον Σταύρο Ξαρχάκο στο Βασιλικό Θέατρο της Θεσσαλονίκης


Μαρία Σουλτάτου, Καίτη Ντάλη, , Κώστας Τσίγκος , Ζαχαρίας Καρούνης, Ελίτα Κουνάδη, Κώστας Μαντζόπουλος, Νάνα Μπινοπούλου είναι οι… ερμηνευτές της παράστασης που διοργανώνουν το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και το Θέατρο Ακροπόλ.

Μια μουσική παραγωγή βασισμένη στο ρεμπέτικο τραγούδι, σε σκηνοθεσία του Σταύρου Ξαρχάκου. Η πρεμιέρα θα δοθεί την Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2011 στο Βασιλικό Θέατρο.

Το "αμάν" που βγαίνει μέσα από την ψυχή συναντά το "αμήν" μιας προσευχής. Στην ευθεία γραμμή που ενώνει το βυζαντινό μέλος με το ρεμπέτικο και με το μικρασιάτικο τραγούδι ταξιδεύουν ο έρωτας, το πάθος, ο πόθος, η νοσταλγία, η μοίρα, ο θάνατος, τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή, η στέρηση της ελευθερίας και η προσφυγιά. Έτσι αφουγκράστηκε τους ήχους αυτούς του παρελθόντος ο Σταύρος Ξαρχάκος και έστησε μια μουσική παράσταση με τίτλο "Αμάν Αμήν". Ένα θέαμα-ακρόαμα με συνθέσεις παλιές και νεότερες, ένα λαϊκό πάλκο κατανυκτικό σαν λειτουργία.

Καθένα από τα δύο μέρη του έργου χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Υπάρχουν τραγούδια του χάρου, του τεκέ και της Ανατολής.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σκηνοθεσία: Σταύρος Ξαρχάκος
Κοστούμια: Έρση Δρίνη
Ζωγραφιές: Γιώργος Σταθόπουλος
Φωτισμοί: Γρηγόρης Καραντινάκης
Διεύθυνση Ήχου: Νικόλαος Ρούντος
Επιμέλεια Παραγωγής – Βοηθός Σκηνοθέτη: Πανδώρα Ξαρχάκου
Ερμηνεύουν: Ζαχαρίας Καρούνης - Ελίτα Κουνάδη - Μαντζόπουλος Κώστας - Νάνα Μπινοπούλου – Καίτη Ντάλη - Σουλτάτου Μαρία -–Τσίγκος Κώστας.

Παίζουν οι δεξιοτέχνες μουσικοί:
Βαμβακούσης Αρίστος (Μπουζούκι), Γουάστωρ Αχιλλέας (Πιάνο), Δρογκάρης Βασίλης (Ακορντεόν), Ζάκκας Ηρακλής (Μπουζούκι, Μπαγλαμάς, Ντόμπρα), Καβαλιεράτος Σταύρος (Κοντραμπάσο), Μαργώνης Σωτήρης (Βιολί), Πεχλιβάνογλου Γιώργος (Κλασσική Κιθάρα), Νυδριώτης Γιώργος (Μπουζούκι, Τζουρά, Μπαγλαμά), Πάππος Μανώλης (Μπουζούκι), Σαμπαζιώτης Νίκος (Ακουστική Κιθάρα), Σιδερίδης Διαμαντής, (Μπουζούκι, Τζουρά, Μπαγλαμά, Τσουμπούς), Χαλίλ Ευγένιος (Μπουζούκι, Τζουρά, Μπαγλαμά).

Για 20 μόνο παραστάσεις στην Θεσσαλονίκη.
Στη συνέχεια, θα ακολουθήσουν 20 παραστάσεις στο Θέατρο Ακροπόλ, στην Αθήνα.

Μαρία Σουλτάτου Γκιουλμπαχαρ

Στίχοι και Μουσική του Βασίλη Τσιτσάνη

Ενορχήστρωση-Διεύθυνση-Παραγωγή του Σταύρου Ξαρχάκου

Ερμηνεία της Μαρίας Σουλτάτου

Δείτε το βίντεο

http://www.youtube.com/watch?v=TA569v4GNDQ

«Ποια βιβλία ξεχώρισα το 2011;»


Πέντε μεταφραστές απαντούν στο «Βήμα»

Το διάβασμα είναι η δουλειά τους. Ποια είναι όμως τα αναγνώσματα του ελεύθερου χρόνου τους; Ζητήσαμε από 20 ανθρώπους από τον χώρο του βιβλίου να κάνουν απολογισμό της αναγνωστικής ζωής τους για το 2011 και να μας δώσουν ο καθένας πέντε τίτλους που ξεχώρισε.

Βιβλία νέας εσοδείας ή παλαιότερα, έντυπα και e-books, κείμενα που πρωτοδιάβασαν ή ξαναδιάβασαν, στα ελληνικά ή και σε άλλες γλώσσες, ακόμη και άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά απαρτίζουν ένα σύνολο 100 τίτλων με τα πλέον ενδιαφέροντα αναγνώσματα της χρονιάς σε έναν πολύ προσωπικό απολογισμό μεταφραστών, διευθυντών λογοτεχνικών περιοδικών και διευθυντών δημόσιων βιβλιοθηκών, πανεπιστημιακών και δημοσιογράφων.

Κάθε μέρα ως την Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου πέντε από αυτούς αποκαλύπτουν στο «Βήμα» τα αναγνώσματα του 2011 που τους συγκίνησαν, που ερέθισαν τη σκέψη τους, που έδωσαν απαντήσεις σε ερωτήματά τους ή τους πρόσφεραν ώρες απόλαυσης. Μας θυμίζουν εκδόσεις του έτους που λήγει σύντομα, βιβλία που αντέχουν στον χρόνο αλλά και κείμενα λιγότερο γνωστά ή άγνωστα που ίσως αξίζει να αναζητήσουμε.

Πρώτοι επιχειρούν τον αναγνωστικό απολογισμό της χρονιάς που φεύγει οι μεταφραστές Αθηνά Δημητριάδου, Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Κρίτων Ηλιόπουλος, Βασίλης Κιμούλης και Μαρία Παπαδήμα.


Αθηνά Δημητριάδου

Εχει μεταφράσει στα ελληνικά κείμενα του Σάμιουελ Μπέκετ, του Χέρμαν Μέλβιλ, της Τόνι Μόρισον. Είναι βραβευμένη μεταφράστρια του νομπελίστα Τζ. Μ. Κουτσί (ΕΚΕΜΕΛ 2007) και του Φίλιπ Ροθ (Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2009). Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχώρισε:

1. David Lodge, «A Man of Parts» (Harvill Secker, 2011): Γλαφυρότατη μυθιστορηματική βιογραφία του Τζορτζ Γουέλς. Ο Λοτζ σκιαγραφεί με τη γνωστή μαεστρία του τον πασίγνωστο για το ταλέντο και τις αντιφάσεις του συγγραφέα.

2. Γουόλτερ Πέιτερ, «Η Αναγέννηση. Μελέτες για την τέχνη και την ποίηση» (Αλεξάνδρεια, 2011): Από τα σπουδαιότερα κείμενα φιλοσοφικής κριτικής του πολιτισμού, υπήρξε το «ευαγγέλιο» μοντέρνων συγγραφέων και ποιητών, όπως ο Όσκαρ Ουάιλντ, ο Τζέιμς Τζόυς, ο Μαρσέλ Προυστ και ο Κ. Π. Καβάφης. Σε υποδειγματική μετάφραση του Άρη Μπερλή.

3. Colm Toibin, «The Blackwater Lightship» (Picador, 1999): Τρεις γυναίκες, γιαγιά, μητέρα και εγγονή καλούνται να αντιμετωπίσουν την αρρώστια και τον αναπόφευκτο θάνατο του πολυαγαπημένου εγγονού, γιου και αδελφού αντίστοιχα. Τρεις γενιές με τις πεποιθήσεις και τις εμμονές τους οφείλουν να βρουν κοινή γλώσσα. Διεισδυτική και ευαίσθητη ματιά στις οικογενειακές σχέσεις.

4. Γιόζεφ Ροτ, «Η ομολογία ενός δολοφόνου - μέσα σε μια νύχτα» (Άγρα, 2011): Για μια ολόκληρη νύχτα οι θαμώνες ενός καπηλειού ακούνε την εξομολόγηση ενός –υποτιθέμενου– δολοφόνου. Μια αφήγηση-ποταμός, αριστοτεχνικά μεταφρασμένη από τη Μαρία Αγγελίδου.

5. Μπουαλέμ Σανσάλ, «Ο Γερμανός μουτζαχεντίν ή το ημερολόγιο των αδελφών Σίλλερ» (Πόλις, 2010): Μέσα από τα ημερολόγια των αδελφών Σίλλερ ζωντανεύει το Ολοκαύτωμα, ο πόλεμος του ’90 στην Αλγερία και η κατάσταση που επικρατεί στα γαλλικά προάστια, με τους νεαρούς Γάλλους αλγερινής καταγωγής να είναι έρμαια των φανατικών ισλαμιστών. Σε πολύ καλή μετάφραση της Ευγενίας Γραμματικοπούλου.

Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

Εχει μεταφράσει, μεταξύ άλλων, κείμενα του Μαρκ Τουέν, του Τζον Λε Καρέ, του Μάικλ Γκριγκόριο, του Ντέιβιντ Μίτσελ, του Τζόναθαν Κόου. Εφέτος τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Αγγλόφωνης Λογοτεχνίας του ΕΚΕΜΕΛ. Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχώρισε:


1. Φίλιπ Ροθ, «Η Νέμεσις» (μτφ. Κατερίνα Σχινά, Πόλις, 2011) και του ίδιου το «Patrimony. A True Story» (Cape, 1991): Δύο μικρά σε έκταση βιβλία, όπου βλέπεις πόσο πολλά μπορεί να πει ένας πραγματικά μεγάλος συγγραφέας μέσα σε τόσο λίγες σελίδες για θέματα όπως η ενοχή και η οικογένεια, και πώς μεταμορφώνει την αυτοαναφορικότητα σε κάτι οικουμενικό.

2. Άρτουρ Σοπενχάουερ, «Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο» (μτφ. Μυρτώ Καλοφωλιά, Πατάκης, 2011): Χρησιμότατο εγχειρίδιο-άμυνα απέναντι στην πολιτική και δημοσιογραφική ρητορική της εποχής μας. Και μάλλον κάθε εποχής, δηλαδή.

3. Σπύρος Τσακνιάς, «A propos. Αναστοχασμοί και σχόλια» (Στιγμή, 1995): Ένα βιβλίο στο οποίο επιστρέφω κατά καιρούς, όποτε αισθάνομαι πως θέλω να ξανασυνδέσω τη λογοτεχνία με την πραγματικότητα.

4. Αργύρης Χιόνης, «Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες» (Κίχλη, 2008): Υπέροχα παραμύθια-ιστορίες για μεγάλα παιδιά. Γευστικά, ζουμερά ελληνικά, με σουρεαλιστικό χιούμορ και χωρίς ίχνος μελοδραματισμού.

5. Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Ποιήματα» (μτφ. Δημήτρης Καλοκύρης, Ελληνικά Γράμματα, 2006): Μπορεί ο ποιητικός του εαυτός να μην είναι τόσο γοητευτικός όσο ο πεζογραφικός. Αλλά ο Μπόρχες παραμένει Μπόρχες κι εγώ αγαπώ τις εμμονές του... εμμονικά.

Κρίτων Ηλιόπουλος

Μεταφράζει κυρίως ισπανόφωνη λογοτεχνία. Έχει μεταφέρει στα ελληνικά έργα των Ντανιέλ Τσαβαρία, Κάρλο Φραμπέτι, Πάκο Iγνάσιο Tάιμπο II, Χόρχε Μπουκάι. Τελευταία μετάφρασή του το πολυσυζητημένο «2666» του Ρομπέρτο Μπολάνιο. Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχώρισε:


1. Raúl Zibechi, «Αυτονομίες και χειραφετήσεις. Η Λατινική Αμερική σε κίνηση» (μτφ. Συλλογική, έκδοση του περιοδικού «Αλάνα», 2010): Μια ερευνητική δουλειά που συλλέγει απόπειρες μιας διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης στη Λατινική Αμερική και στοχάζεται πάνω σε αυτές.

2. Γιάννης Μηλιός, Δημήτρης Σωτηρόπουλος, «Ιμπεριαλισμός, χρηματοπιστωτικές αγορές, κρίση» (Νήσος, 2011): Ενώ περιττεύουν τα σχόλια για την επικαιρότητα, η μελέτη εξετάζει κριτικά πολλές οικονομικές και πολιτικές θεωρίες από μια θέση που δεν «ακούγεται» τόσο πολύ σήμερα μέσα στον ορυμαγδό οικονομικών αναλύσεων.

3. Σπύρος Καράβας, «Μακάριοι οι κατέχοντες την γην» (Βιβλιόραμα, 2010): Ο υπότιτλος είναι αρκετά επεξηγηματικός: «Γαιοκτητικοί σχεδιασμοί προς απαλλοτρίωση συνειδήσεων στη Μακεδονία 1880-1909».

4. Συλλογικό έργο, «Χάρτινα ποδήλατα. Λογοτεχνικές ορθοπεταλιές από τη Συλλογικότητα ΠΟΔΗΛΑΤισσΕΣ» (Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, ΠΟΔΗΛΑΤισσΕΣ, 2010): Καλογραμμένα και ευφάνταστα διηγήματα με θέμα το ποδήλατο γραμμένα από ποδηλάτες-ποδηλάτισσες. Άλλωστε κι εγώ κινούμαι σχεδόν αποκλειστικά με ποδήλατο.

5. Michael Billig, «Banal Nationalism» (SAGE, 1995): Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1995 και έκτοτε έχει κάνει πολλές επανεκδόσεις αλλά δυστυχώς (από όσο γνωρίζω) δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. Πρόκειται για μια ουσιαστικά ρηξικέλευθη προσέγγιση του φαινομένου του εθνικισμού ως καθημερινότητα και όχι απλώς ως ακραίο φαινόμενο.

Βασίλης Κιμούλης

Εχει μεταφράσει το «Χαστούκι» του Ελληνοαυστραλού Χρήστου Τσιόλκα και μυθιστορήματα του ιάπωνα πεζογράφου Χαρούκι Μουρακάμι, του οποίου δηλώνει ισόβιος θαυμαστής. Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχώρισε:


1. Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες, «Η μελαγχολία των λιονταριών» (μτφ. Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη, Μεταίχμιο 2011): Ο Γκουτιέρες δίνει ρεσιτάλ δεξιοτεχνίας στο «μικροδιήγημα»: μελαγχολικές ιστορίες ακραίας πυκνότητας, από μια παράγραφο μέχρι μια-δυο σελίδες, για αναγνώστες «λίγο ατίθασους και λίγο τρελούς».

2. William Burroughs και Allen Ginsberg, «Οι επιστολές του Γιαχέ» (μτφ. Γιώργος Γούτας, Απόπειρα 2010): Ο συγγραφέας του «Junky», με ψυχρό χιούμορ και ανθρωπολογικές παρατηρήσεις, περιγράφει τις περιπέτειές του στις ζούγκλες της Κολομβίας, στο Εκουαδόρ και στο Περού, όπου αναζητά το μυθικό παραισθησιογόνο φυτό γιαχέ.

3. Yoko Ogawa, «Ο αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή» (μτφ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Άγρα 2010): Μια μεγάλη συγγραφέας (μεταφρασμένη από τα γιαπωνέζικα με μουσική χάρη) πλέκει με πινελιές «μουρακαμικής» υφής τα μαθηματικά με τις ανθρώπινες σχέσεις, στο πιο ζεστό κι ανθρώπινο μυθιστόρημά της.

4. Robert Luis Stevenson, «Απολογία ενός αργόσχολου» (μτφ. Κατερίνα Σχινά) και Kazimir Malevitch, «Η τεμπελιά ως πραγματική αλήθεια του ανθρώπου» (μτφ. Σόνια Βλάντη) στον ίδιο τόμο (Ποταμός, 2010): Για όσους συμφωνούν ότι η ψυχή μας «στενεύει» όταν χαλαλίζουμε το παιχνίδι για την εργασία (Στίβενσον) και νιώθουν ανακούφιση στην ιδέα ότι η τεμπελιά είναι η «μητέρα της τελειότητας» (Μάλεβιτς).

5. Raymond Carver, «Cathedral» (Vintage, 2003): Τσακίζει κόκαλα, περιγράφοντας κοινότοπες καταστάσεις, με κοινότοπες αλλά ακριβείς λέξεις, και φορτίζει με τρομαχτική δύναμη και την πιο απλή περιγραφή – μια καρέκλα, μια πέτρα, ένα γυναικείο σκουλαρίκι.


Μαρία Παπαδήμα

Είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Γαλλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και μεταφράζει από τα γαλλικά και τα ισπανικά. Έχει μεταφράσει από τα πορτογαλικά πολλά κείμενα του Φερνάντο Πεσόα (Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2008). Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχώρισε:


1. Ρόμπερτ Μπέρτον, «Η ανατομία της μελαγχολίας» (μτφ. Π. Χοροζίδης, Ηριδανός, 2007, 2008, 2011): Συναδελφικά συγχαρητήρια από καρδιάς στον Παναγιώτη Χοροζίδη που από το 2007 αναμετράται με αυτό το ανυπέρβλητο σε δυσκολίες θεμελιώδες έργο.

2. Δανιήλ Χαρμς, Γαλάζιο τετράδιο (μτφ. Ρ. Παππά, Νεφέλη, 2010): Αιφνιδιάζει, γοητεύει και συγκινεί αυτός ο άγνωστος στην ελληνική γλώσσα συγγραφέας της ρωσικής πρωτοπορίας με την τραγική μοίρα.

3. Πλούταρχος, «Οι συμφορές του δανεισμού» (μτφ. Π. Παπαπάνου, Νεφέλη, 2011): Εξαιρετικά επίκαιρο κείμενο που νουθετεί αλλά και παρηγορεί δείχνοντάς μας ότι τα σημερινά λάθη και πάθη είναι παλιά και γνωστά και μάλλον αναπόφευκτα για την ανθρώπινη φύση.

4. Stratis Tsirkas, «Ciudades a la deriva» (Cátedra, 2011): Από επαγγελματική διαστροφή διάβασα τη συλλογική μετάφραση των «Ακυβέρνητων πολιτειών» στα ισπανικά από τους Ιωάννα Νικολαΐδου, Βιθέντε Φερνάντεθ Γκονθάλεθ, Μαρία Λόπεθ Βιγιάλµπα και Λεάντρο Γκαρθία Ραµίρεθ. Πολυφωνική μετάφραση ενός πολυφωνικού έργου με άριστο αποτέλεσμα.

5. Μίλαν Κούντερα, «Συνάντηση» (μτφ. Γιάννης Χάρης, Εστία, 2010): Ο οξυδερκής Κούντερα που αγαπήσαμε στην αριστοτεχνική μετάφραση του Γιάννη Χάρη.


Την Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου: Πέντε διευθυντές λογοτεχνικών περιοδικών καταθέτουν τους τίτλους που ξεχώρισαν από τα αναγνώσματα του 2011.

Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2011

Η οικονομική κρίση δεν εμποδίζει την έκφραση...


Οι μουσικοί παραγωγοί του ραδιοφωνικού σταθμού "105,5 στο Κόκκινο" προτείνουν μουσικές και τραγούδια της χρονιάς που μας αφήνει

ΑΛΕΞΗΣ ΒΑΚΗΣ

Λάκης Χαλκιάς: Μνήμες Της Ξενιτιάς - 12 Δημοτικά Τραγούδια Της Ηπείρου. Στον αντίποδα της αντίληψης που θέλει την παράδοση να παίζεται μόνον από φουστανελοφόρους τα κυριακάτικα πρωινά στην ΥΕΝΕΔ, ένας δίσκος που ξεχειλίζει από ειλικρινή συγκίνηση. Και από τις αναμνήσεις της 103χρονης (!) Βασιλικής Σκουτέλα, Ελληνίδας της ομογένειας, από τα Θεοδώριανα του νομού Άρτας.

Νίκος Πλατύρραχος: Ονειρογραφία. Το πρώτο εξ ολοκλήρου τραγουδοποιητικό concept ενός συνθέτη γνωστού μέχρι σήμερα για τις εργασίες του στον χώρο της ορχηστρικής και κινηματογραφικής μουσικής. Μελωδοκεντρικό και υπέροχο.

Mode Plagal - Στην κοιλιά του κήτους. Μετά από είκοσι χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας στον χώρο, οι Mode Plagal εξακολουθούν να αναμιγνύουν το funk με τα βαλκανικά ηχοχρώματα και να μας παρουσιάζουν εξαιρετικά -και σουρεαλιστικά- μουσικά κολλάζ.

Δημήτρης Σίντος: Απ' της γης το μαξιλάρι. Με έδρα τη Δράμα, μια άκρως ενδιαφέρουσα -υφολογική και όχι μόνον- απόπειρα σύζευξης του ανατολικού ύφους με τα αισθητικά αιτήματα του σύγχρονου τραγουδιού.

Χρήστος Λεοντής: Πρωινό άστρο (ποίηση: Γιάννης Ρίτσος - τραγούδι: Παντελής Θεοχαρίδης). Επειδή... ο παλιός είν’ αλλιώς.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΒΕΚΙΟΣ

Βόμβοι. Όχι γιατί εξέλιξαν απλώς ένα είδος μουσικής, αλλά γιατί πατάνε γερά στη δύσκολη περίοδο που ζούμε, μουσικά και στιχουργικά.

Trio Tekke. Post ρεμπέτικο από την Κύπρο. Εξαιρετικό και ιδιαίτερο.

GravitySays_i - The Figures Of Enormous Grey And The Patterns Of Fraud. Το να αποφεύγεις τις απομιμήσεις είναι ό,τι καλύτερο, ασχέτως σε ποια γλώσσα και σε ποια χώρα.

MKO - Blues for the White Nigger. Ανεξάντλητοι και πληθωρικοί.

Kate Bush - 50 Words For Snow. Δεν βγάζει μιλιά δίχως λόγο και, όταν το αποφασίσει, το αποτέλεσμα τη δικαιώνει.

ΜΑΚΗΣ ΜΗΛΑΤΟΣ

Κατά τη γνώμη μου το 2011 μουσικά το "σώζουν" οι γυναίκες και οι παλαίμαχοι. Θα μου επιτρέψετε να διαλέξω τις γυναίκες, άλλωστε χωρίς αυτές η ποπ κουλτούρα θα ήταν πολύ άνοστη:

Bjork - Biophilia. Με βασικό όργανο την αλλόκοτη φωνή της και παραπληρωματική χρήση μουσικής και ασυνήθιστων οργάνων η Bjork φτιάχνει ένα ενδιαφέρον άλμπουμ που είναι ικανό να σε συνδέσει κατ' ευθείαν με το σύμπαν, αν φυσικά είσαι πρόθυμος για το ταξίδι και δεν φοβάσαι.

P.J. Harvey - Let England Shake. Η δημιουργική της ενηλικίωση φτάνει εδώ στο απόγειό της καθώς αφήνει την ενδοσκόπηση για μια ματιά στην πολυτάραχη, αυτάρεσκη και αιματοβαμμένη ιστορία της Γηραιάς Αλβιώνος.

Kate Bush - 50 Words for Snow. Ο πιο διαφορετικός της δίσκος. Χαμηλοί τόνοι, εξαιρετικές ερμηνείες, ποιητική διάθεση και δημιουργική έμπνευση κάνουν τον πιο "παγωμένο" της δίσκο να είναι ζεστός, φιλικός, αλλά με ισχυρή προσωπικότητα.

Anna Calvi - Anna Calvi. Το πρώτο νέο κορίτσι του 2011 που δημιούργησε "μυθολογία". Ποια είναι; Από πού έρχεται; Ποιες είναι οι επιδράσεις της; Το μυστήριο παραμένει, αλλά ο πρώτος της δίσκος μάς προκαλεί να της δώσουμε σημασία. Και το κάνουμε ευχαρίστως.

EMA - Past Life Martyred Saints. Άφησε το συγκρότημα στο οποίο τραγουδούσε για να τραβήξει τον δρόμο της και το αποτέλεσμα της πρώτης της απόπειρας λέει πως καλά έκανε. Όσοι την είδαν πριν από μερικές μέρες στην αθηναϊκή της συναυλία, το επιβεβαίωσαν. Όλοι λένε πως έχει μέλλον.

ΓΙΑΝΝΗΣ Θ. ΠΕΤΡΙΔΗΣ

Δεν είναι οι καλύτεροι δίσκοι του 2011. Είναι μερικά από τα καλύτερα άλμπουμς που άκουσα μέσα στη χρονιά. Θα μπορούσαν να είναι άλλα 20 στη θέση τους. Δεν υπάρχει φυσικά και αρίθμηση.

Τrio Tekke - «Σαμάς». Τζουράς, κοντραμπάσο, κιθάρα, φωνή. Ούτε αναβιώνουν, ούτε ανανεώνουν. Στον κόσμο τους βρίσκονται, παίζοντας, συνθέτοντας, διασκευάζοντας.

Fleet Foxes - «Helplessness blues». Από τα άγια χώματα του Σιάτλ, η χιππο-μουσάτη παρέα του Ρόμπιν Πέκνολντ καταθέτει ένα σπουδαία φολκ-ροκ... μανιφέστο; Παίρνω την ευθύνη.

Ορφέας Περίδης - «Ονειροπόλων μόχθοι». Δώδεκα μήνες του χρόνου, αφορμή για τον ονειροπόλο να φτιάξει ένα υπέροχο ταξίδι, μέσα του αλλά και έξω.

Jonathan Wilson - «Gentle spirit». Νεοφόλκ ψυχεδελικές ιστορίες και μια τραγουδοποιία που πιάνει το νήμα από την αμερικανική west coast σκηνή των '70s.

Gravitysays_I - «The figures of enormous grey and the patterns of Fraud". Ένα απολαυστικό 28λεπτο concept άλμπουμ, κάπου ανάμεσα στη Μεσόγειο και τις αγγλοσαξονικές μουσικές ακτές.

Θανάσης Παπακωνσταντίνου - «Ο ελάχιστος εαυτός». Εκείνο το κομμάτι του εαυτού μας που βρίσκεται στο τώρα. Το soundtrack ενώ μαζεύουμε γυαλιά από σπασμένα όνειρα.

Daniel Kahn & The Painted Bird - «Lost causes». Το πολύχρωμο yiddish-klezmer πανκ-ροκ καμπαρέ του Αμερικανοεβραίου Daniel Kahn και των Painted Βird.

Βόμβοι - «Βόμβοι». Πάνος Πενταρίτσας, Νίκος Ψύδης, Ελένη Βιτάλη, Ανδρέας Θωμόπουλος, samples, τζουράς... και μια συλλογική δημιουργία που μαρκάρει τη Δύση από την καθ’ ημάς Ανατολή.

Dimitris Kalantzis Quintet & Athens Camerata - «Mano’s - jazz tribute to Manos Hadjidakis». Εννέα μελωδίες του Μάνου Χατζιδάκι σε τζαζ τροχιά και ενοργάνωση από το κουιντέτο του Δημήτρη Καλαντζή. Μαζί και η Καμεράτα. Έξοχο...

Φοίβος Δεληβοριάς - «Ο αόρατος άνθρωπος». Ένας αόρατος κόσμος παραδίπλα, που ζει και δημιουργεί με έναν αόρατο τρόπο, χωρίς να γίνεται ορατός στους πολλούς.

ΝΙΚΟΣ ΣΒΕΡΚΟΣ

Ulver - Wars Οf The Roses

P.J. Harvey - Let England Shake

Mastodon - The Hunter

Bon Iver - Bon Iver

Kate Bush - 50 Words For Snow

Φοίβος Δεληβοριάς - Ο Αόρατος Άνθρωπος

GravitySays_i - The Figures Of Enormous Grey And The Patterns Of Fraud

Sarabante - Remnants

Septic Flesh - The Great Mass

Λάκης Χαλκιάς - Μνήμες Της Ξενιτιάς: 12 Δημοτικά Τραγούδια Της Ηπείρου

Μια ανασκόπηση αφενός κρύβει αδικίες και αφετέρου δεν μπορεί να χωρέσει ένα ολόκληρο έτος μουσικής παραγωγής. Το 2011, όπως κάθε χρονιά, έφερε μαζί του καταπληκτικά προϊόντα μουσικής. Ευτυχώς η ανθρώπινη έκφραση δεν εμποδίζεται εύκολα ακόμη και αν η οικονομική κρίση χτυπά τις δισκογραφικές εταιρείες.

Στο διεθνές επίπεδο οι Νορβηγοί Ulver έφτιαξαν την απόλυτη εξομολόγηση για τη σύγχρονη απομόνωση, η P.J. Harvey έντυσε με μελωδίες τις ώριμες πολιτικές ανησυχίες της και οι Mastodon πρόσθεσαν έναν ακόμη υπέροχο σταθμό στο τραχύ μεταλλικό τους ταξίδι. Οι Bon Iver χτύπησαν τις ευαίσθητες χορδές της βορειοαμερικανικής υπαίθρου και η σπουδαία Kate Bush μίλησε με μοναδική ποικιλομορφία για το χιόνι.

Στα της Ελλάδας ο Φοίβος Δεληβοριάς παρέδωσε έναν εξαίσιο δίσκο σύγχρονης ελληνικής τραγουδοποιίας, οι GravitySays_i συνέθεσαν ένα ανατριχιαστικό έργο ποίησης και μουσικής και οι Sarabante, από το άγριο ορμητήριό τους, έσκισαν κάθε κανόνα. Οι Septic Flesh παρέδωσαν μια κορυφαία παραγωγή, όπου πάντρεψαν το death metal με τη συμφωνική ορχήστρα, και ο Λάκης Χαλκιάς πραγματοποίησε υποδειγματικά το όνειρο της υπέργηρης Ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική Βασιλικής Σκουτέλα.

Κι αν χρειάζεται μια φράση για προτροπή μπαίνοντας στο 2012, ας ακούσουμε τους Ulver να τραγουδούν “We are our own worst enemy and the last judgement”.

ΧΑΡΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΔΗΣ και ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΤΖΙΡΙΤΑΣ

Φοίβος Δεληβοριάς: Ο Αόρατος Άνθρωπος [Εξώστης/Inner Ear]

Foo Fighters: Wasting Light [RCA/Sony]

Gravitysays_i: The Figures Of Enormous Grey And The Patterns Of Fraud [Restless Wind]

Lady Gaga: Born This Way [Interscope/Universal]

May Roosevelt: Haunted [ανεξάρτητη έκδοση]

Meredith Monk: Songs Οf Ascension [ECM/Μικρή Άρκτος]

Mohammad: Spiriti [Antifrost]

Leszek Mozdzer: Komeda [ACT]

Lou Reed & Metallica: Lulu [Universal]

Λάκης Χαλκιάς: Μνήμες Της Ξενιτιάς - 12 Δημοτικά Τραγούδια Της Ηπείρου [Music Corner]

Πέντε εγχώριοι και πέντε διεθνείς δίσκοι που ξεχώρισαν για το 2011, χωρίς αξιολογική σειρά. Στη διεθνή επικαιρότητα, το αέναο ταξίδι της Monk προς ανεύρεση του ηχητικού ζεν, ο φόρος τιμής του Mozdzer προς έναν εξέχοντα πατριώτη, η συνεργασία της χρονιάς μεταξύ Metallica και Lou Reed -με απογυμνωμένο ήχο και ακραιφνείς στίχους-, η μεγάλη ποπ σταρ της εποχής μας να συμπιέζει στο μίξερ της τέσσερις δεκαετίες mainstream κουλτούρας και το αναπάντεχο καλούδι των Foo Fighters, με σεβαστή ισορροπία δύναμης και μελωδίας.

Στην ελληνική πραγματικότητα, οι Gravitysays_i παραδίδουν έναν αγγλόφωνο δίσκο που επιτέλους δεν πιθηκίζει μα διαθέτει εγχώρια συνείδηση, ο Φοίβος Δεληβοριάς τολμά και νικά πειραματιζόμενος με θερεμίνες και άλλα «παράξενα» όργανα, οι Mohammad καταθέτουν μια συναρπαστικά ελιτίστικη σπουδή μεταξύ γεννητριών και τσέλων, ο Λάκης Χαλκιάς βουτά στην ηπειρώτικη παράδοση και φτιάχνει τον καλύτερο δημοτικό δίσκο της τελευταίας δεκαετίας, ενώ η May Roosevelt διαθλά χορούς της ελληνικής παράδοσης μέσω φινετσάτων ηλεκτρονικών κατόπτρων.

ΑΝΤΩΝΗΣ Ν. ΦΡΑΓΚΟΣ

Πολλά πράγματα μου έκαναν εντύπωση από την πρώτη ή από τη δεύτερη ακρόαση. Είναι, όμως, μερικοί δίσκοι που με άγγιξαν από την πρώτη κιόλας στιγμή. Είναι σίγουρα το ρέκβιεμ “Let England Shake” της P.J. Harvey για τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, με αφορμή την απόβαση των Γαλλοβρετανών, των Αυστραλών και των Νεοζηλανδών στην Καλλίπολη της Τουρκίας -το σφαγείο εκατοντάδων χιλιάδων στρατιωτών ένθεν κακείθεν, εκφρασμένο με πάθος και περίτεχνες μελωδίες.

Είναι, επίσης, ο δίσκος της παλαιάς Kate Bush 50 Words For Snow” με την μπαρόκ ποπ δωματίου, με τη βοήθεια τζαζ μουσικών, σαν τον κρουστό Steve Gadd, η μαύρη Matana Roberts με το “Coin Coin Chapter One: Gens De Couleur Libres”, σαξοφωνίστρια, συνθέτρια και αυτοσχεδιάστρια, που ανατέμνει τη free τζαζ και την ποίηση των Μπίτνικς και, τέλος, ο παραγωγός και dj James Blake, με το εξαίρετο ομότιτλο έργο του, ένας Antony (των Johnsons) πλημμυρισμένος με ηλεκτρονικούς ήχους.


Το 378 για πρώτη φορά γιορτάστηκαν στην Κωνσταντινούπολη ως αυτοτελής γιορτή

Το Δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων αντικατέστησε πιθανότατα αρχαιοελληνικές ή ρωμαϊκές γιορτές, όπως τα Σατουρνάλια, τα Κρόνια κ.ά., συνδεδεμένες με τις χειμερινές τροπές του ήλιου (το χειμερινό ηλιοστάσιο στις 22 Δεκεμβρίου).

Περιλαμβάνει τις ημέρες από την παραμονή των Χριστουγέννων (24 Δεκεμβρίου) έως την παραμονή των Θεοφανείων (5 Ιανουαρίου). Έτσι, είναι φυσικό, οι χριστιανικές γιορτές, όπως είναι η Γέννηση του Χριστού, η εορτή του Αγίου Βασιλείου, η Περιτομή και η Βάπτιση να έχουν συνδεθεί με ειδωλολατρικές συνήθειες που αποσκοπούσαν στον εξευμενισμό των δαιμονικών όντων και στην ευετηρία (καλοχρονιά).

Κύριο χαρακτηριστικό των ημερών αυτών είναι οι αγερμοί (κάλαντα) από μικρούς και μεγάλους, οι μεταμφιέσεις, οι προληπτικές ενέργειες για το καλό της χρονιάς κ.ά.

Τα χοιροσφάγια

Μια χαρακτηριστική εκδήλωση των Χριστουγέννων είναι τα χοιροσφάγια, με θυσιαστικό χαρακτήρα, απήχηση αρχαίων εξιλαστήριων και καθαρτήριων θυσιών που συνοδεύονται από μαγικές και δεισιδαιμονικές πράξεις, όπως τα μαντέματα. Οι Ρωμαίοι στην εορτή των Βρουμαλίων στο τέλος του έτους θυσίαζαν χοίρους στον Κρόνο και τη Δήμητρα. Ο χοίρος είναι πιθανότατα μία ενσάρκωση του βλαστικού και γονιμικού δαίμονα, είτε επειδή καταστρέφει τη βλάστηση είτε και εξαιτίας της πολυτοκίας του.

Στον παραδοσιακό πολιτισμό η λατρεία είναι ενσωματωμένη στην αγροτική οικονομία. Η εκτροφή του χοίρου εξασφαλίζει στην οικογένεια κρέας και λίπος για ολόκληρη τη χρονιά. Δεν ήταν δύσκολο να διατηρούν από ένα χοίρο σε κάθε σπίτι καθώς ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και είχαν να τον ταϊσουν σιτηρά, τυρόγαλο, βελανίδια και αποφάγια αντί να τα πετάνε.

Για τη σφαγή ακολουθούνταν ιδιαίτερη εθιμοτυπία καθώς γινόταν με ειδικό μαυρομάνικο μαχαίρι και θύτης ήταν ο αρχηγός της οικογένειας. Από το αίμα του ζώου έγραφαν ένα σταυρό στο μέτωπο των μικρών παιδιών για τον πονοκέφαλο.

Κάρφωναν το ρύγχος του χοίρου στον τοίχο ή πάνω από την πόρτα για να διώχνει τους καλικαντζάρους. Από τη σπλήνα και το συκώτι του μάντευαν το μέλλον της οικογένειας.

Έπειτα μαζεύονταν στα σπίτια και δοκίμαζαν τους χοιρινούς μεζέδες και παρασκεύαζαν τα λουκάνικα, τα απάκια και τα σύγλινα. Ιδιαίτερα φιλανθρωπικό χαρακτήρα αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπο είχε η συνήθεια να στέλνουν «τα σκουτελικά για ψυχικό» δηλαδή καλάθια με δώρα, κυρίως φαγώσιμα.

Τα Χριστούγεννα και τα έθιμά τους

Η γιορτή των γενεθλίων του Χριστού θεσπίστηκε στις 25 Δεκεμβρίου από τους Χριστιανούς και ο εορτασμός της επεκτάθηκε σταδιακά σε όλο το ρωμαϊκό κράτος, ανατολικό και δυτικό. Στόχος τους ήταν να παραμερίσουν τον περσικό θεό Μίθρα, θεό του ήλιου και του φωτός. Η μέρα των γενεθλίων του «το Γενέθλιον του αήττητου Ήλιου» γιορταζόταν στις 25 του Δεκέμβρη. Η γιορτή αυτή συνδυαζόταν με τα Σατουρνάλια, παλιά αγροτική γιορτή που έγινε μία από τις σπουδαιότερες γιορτές των Ρωμαίων και γιορταζόταν από τις 17 έως τις 23 Δεκεμβρίου.

Ο σύνδεσμος του Χριστού με τον ήλιο φανερώνεται και στην υμνογραφία των Χριστουγέννων: «Ανέτειλας, Χριστέ, εκ Παρθένου, νοητέ Ήλιε της Δικαιοσύνης». Η γέννηση του Χριστού γιορταζόταν αρχικά στις 6 Ιανουαρίου, μαζί με τη βάπτιση. Το 378 για πρώτη φορά γιορτάστηκαν στην Κωνσταντινούπολη τα Χριστούγεννα ως αυτοτελής γιορτή.

Προάγγελος των Χριστουγέννων είναι οι ομάδες των παιδιών που τραγουδούν τα κάλαντα. αρχίζοντας με την εξιστόρηση της γέννησης του Χριστού, συνεχίζουν με παινέματα για το σπίτι και τους σπιτικούς και τελειώνουν ζητώντας πλούσιο φιλοδώρημα.

Στο Ζαγόρι της Ηπείρου για παράδειγμα, ξημερώνοντας Χριστούγεννα, κάνουν τα «σπάργανα», τηγανίτες με πολλά καρύδια επάνω που συνηθίζουν να προσφέρουν σε όσους επισκέπτονται λεχώνα. Το Δωδεκαημέρου που μεσολαβεί ανάμεσα στη γέννηση και τη βάπτιση του Χριστού είναι μια ιδιαίτερη χρονική περίοδος. Αν για τα μικρά αβάπτιστα παιδιά και τις λεχώνες παίρνονται ιδιαίτερες προφυλάξεις για να τα προστατεύσουν καθώς είναι ευάλωτα στις επιβουλές και συνάμα επικίνδυνα, ο χρόνος που μεσολαβεί ως τη βάπτιση του Χριστού είναι χρόνος αταξίας που αφορά ολόκληρη την παραδοσιακή κοινωνία.

Τα Χριστούγεννα αποτελούν οικογενειακή γιορτή, που συγκεντρώνει τα μέλη της οικογένειας γύρω από το κοινό τραπέζι, όπου θα κόψουν το χριστόψωμο, στολισμένο με καρύδια και σχέδια από ζυμάρι. Στη Μακεδονία και αλλού τα Χριστούγεννα μαγείρευαν ντολμαδάκια (σαρμάδες) με λάχανο και κρέας χοιρινό, συνοδευμένο με σέλινο, πράσο ή σπανάκι, ενώ σε άλλες περιοχές έσφαζαν κότα και έφτιαχναν σούπα. Η γαλοπούλα είναι νεώτερη συνήθεια στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Τα κάλαντα των Χριστουγέννων

Τα κάλαντα είναι τραγούδια που λέγονται από ομάδες παιδιών ή ενηλίκων στους δρόμους ή τα σπίτια με φιλοδώρημα. Πήραν το όνομά τους από τη γιορτή των Καλενδών του ρωμαϊκού ημερολογίου.

Την παραμονή των Χριστουγέννων παιδιά ή άντρες γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι κι έλεγαν τα κάλαντα. Στη Χίο το βράδυ της παραμονής ομάδες παιδιών ή άντρες γύριζαν στα σπίτια με τύμπανα και φλογέρες ή με μουσική και έψαλλαν τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα.

Στην περιοχή Κοζάνης κρατούσαν ένα ξύλο μήκους μισού μέτρου και σχήματος Τ (την τζομπανίκα) για να χτυπούν τις πόρτες και ένα τροβά (υφαντό σακούλι για τα δώρα). Οι νοικοκυρές τους «φιλεύουν» μήλα, σύκα, καρύδια, κάστανα, κουλουράκια (κολιαντίνες), αβγά, χρήματα κ.ά.

Στην Ήπειρο τραγουδούσαν:

Κόλιαντα , μπάμπω, κόλιαντα,

Και μένα κολιαντίνα

Κι αν δεν μου δώσεις

Κι αν δεν μου δώσης κόλιαντα,,

Δώσ' μας την θυγατέρα σ'.

-Τι την θέλεις, τη δική μου θυγατέρα

-Να την φιλώ να την τσιμπώ

να με ζεσταίνει το βράδυ

Φέρτε μας τα κόλιαντα,

Τι μας πήρ' η μέρα.

Η μέρα μερουλίζει

Το πουλί τσουρίζει.

Η γάτα νιαουρίζει,

Ο Χριστός γεννιέται,

Γεννιέται και βαφτίζεται

Στους ουρανούς απάνω.

Οι άγγελοι χαίρουνται

Και τα δαιμόνια σκάνουν (=σκάνε)

Σκαίνουν και πλαντάζουν

Τα σίδερα δαγκάνουν

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο φαίνεται ότι εμφανίστηκε στη νεώτερη Ελλάδα την εποχή του Όθωνα. Βέβαια μόνο ύστερα από τον τελευταίο πόλεμο εκλαϊκεύτηκε και αγαπήθηκε ως χριστουγεννιάτικο στολίδι. Είναι γερμανικό και σκανδιναβικό έθιμο και από εκείνους τους λαούς το έμαθαν και οι άλλοι. Η χρήση πράσινων κλαδιών αειθαλών δένδρων υπήρχε και στις αρχαίες γιορτές των «δεντροφοριών» και στις ρωμαϊκές και βυζαντινές καλένδες. Το δέντρο με τα αναβλαστικά σχήματα και το πράσινο χρώμα ήταν πάντα ένα σύμβολο ζωής. Όσον αφορά το στολισμένο καραβάκι τα παιδιά των νησιών και των παραθαλασσίων περιοχών τραγουδούσαν τα κάλαντα κρατώντας φωτισμένα καράβια σαν φαναράκια. Στην Ηπειρωτική και Ορεινή Ελλάδα κρατούσαν επίσης φανάρι, μια εκκλησία, ένα ομοίωμα της αγιας-Σοφιάς.

Οι καλικάντζαροι

Οι καλικάντζαροι έρχονταν την παραμονή των Χριστουγέννων και έφευγαν τα Θεοφάνεια. Έχουν διάφορες ονομασίες: Λυκοκαντζαραίοι, σκαρικατζέρια, καρκατζέλια, πλανήταροι (Κύπρος), Κάηδες (Σύμη), καλλισπούδηδες, χρυσαφεντάδοι (Πόντος), κωλοβελόνηδες, παρωρίτες ή παραωρίτες (πριν από το λάλημα του πετεινού), παγανά. Με παρεμφερή ονόματα υπάρχουν οι καλικάντζαροι και στους βαλκανικούς λαούς. Και στους άλλους χριστιανικούς λαούς εμφανίζονται δοξασίες για δαιμονικά όντα κατά το Δωδεκαήμερο: Λυκάνθρωποι, Στρίγγλες, Μάγισσες, Νόρνες.

Συμβολίζουν το σκοτάδι και ζουν όλο το χρόνο στα έγκατα της γης, προσπαθώντας να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη. Όταν είναι πολύ κοντά να το πετύχουν, την παραμονή των Χριστουγέννων ανεβαίνουν στη γη δημιουργώντας προβλήματα στους ανθρώπους. Η πίστη για τους καλικαντζάρους ως δαιμονικών όντων που ζουν κάτω από τη γη στηρίζεται στην κοσμοθεωρία περί ακινησίας της γης. Μένουν ανάμεσα στους ανθρώπους δώδεκα ημέρες ως την παραμονή των Φώτων αφήνοντας στην ησυχία του το δέντρο της Ζωής να αναβλαστήσει.

Ο λαός τους φαντάζεται μαύρους και άσχημους, κουτσούς, ψηλούς με μάτια κόκκινα, πόδια τραγίσια και σώμα τριχωτό. Οι άνθρωποι προσπαθούσαν να τους εξουδετερώσουν με διάφορους τρόπους και κυριότερα με τη φωτιά, η οποία καίει συνεχώς στο τζάκι όλο το Δωδεκαήμερο. Διάλεγαν ένα κούτσουρο («δωδεκαμερίτης», «χριστόξυλο») και μάλιστα από αγκαθωτό δέντρο. Με τη στάχτη του ράντιζαν το σπίτι ξημερώματα παραμονής Θεοφανείων τρέποντας σε φυγή τα δαιμόνια.

Σύμφωνα με μια παράδοση: «Οι Λυκοκαντζαραίοι έρχονται από τη γης αποκάτου. Ούλο το χρόνο πελεκάν με τα τσεκούρια να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γης. Κόβουν κόβουν όσο που μενέσκει λιγάκι ακόμα ως μια κλωνά άκοπο, και λεν «χάισε να πάμε, και θα πέση μοναχό του».

Και στα νησιά φτάνουν οι καλικάντζαροι. Με το καράβι τους. Κάνουν ζημιές: Χύνουν το νερό, τ' αλεύρι, κατουρούν τη στάχτη. Γι αυτό και βάζουν στη φωτιά ρείκια, αλάτι, που κάνουν κρότο, ή ρίχνουν κανένα πετσί να βρωμάει».

Ο λαός πιστεύει ότι Καλικάντζαροι γίνονται όσοι γεννιούνται το Δωδεκαήμερο, γιατί έχουν συλληφθεί την ίδια μέρα με το Χριστό. Θέλουν να κάνουν κακό στους ανθρώπους. Είναι άσκημοι, κουτσοί, εριστικοί, ανόητοι γιατί δεν βοηθά ο ένας τον άλλον και για το λόγο αυτό είναι αναποτελεσματικοί στο να κάνουν κακό. Όσους περπατούσαν τη νύχτα έξω τους ανάγκαζαν να χορέψουν μαζί τους (είναι χαρακτηριστικό το παραμύθι με τη Μάρω που γύριζε από το μύλο τη νύχτα).

Οι μυλωνάδες που εργάζονταν στο μύλο, ο οποίος ήταν συνήθως χτισμένος σε μέρος μακριά από τον καθαγιασμένο χώρο του οικισμού δίπλα σε ποτάμι, είχαν πάρε δώσε με καλικαντζάρους. Τα Φώτα όλα τα πονηρά πνεύματα φεύγουν με τον αγιασμό..

Το «Χριστόξυλο»

Κλαδιά δέντρων, ανάλογα με την περίσταση, χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της χρονιάς για στολισμό, επίτευξη γονιμότητας, αποτροπή επιβλαβών ζωυφίων, προστασία από τη βασκανία και γενικά για ευεργετική επίδραση σε ανθρώπους, ζώα και κτήματα.

Έτσι η ελιά σύμβολο μακροβιότητας, γονιμότητας και ευτυχίας εξαιτίας του αειθαλλούς της φυλλώματος και του εξαιρετικά θρεπτικού και υγιεινού καρπού της, χρησιμοποιήθηκε και εξακολουθεί να έχει την μεγαλύτερη χρήση στα χαρακτηριστικά περάσματα του ανθρώπινου κύκλου της ζωής (από τη γέννηση ως το θάνατο), αλλά και στον κύκλο του χρόνου (από τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, την Πρωτομαγιά). Αλλά και το πουρνάρι (δρυς, δέντρο), η καρυδιά, η κρανιά, η μηλιά κ.ά. χρησιμοποιούνται εθιμικά για τον αποχρωματισμένο τελετουργικά στολισμό των σπιτιών κατά τη διάρκεια του χρόνου.

Στη Χίο το βράδυ της παραμονής ομάδες παιδιών ή άντρες γύριζαν στα σπίτια με τύμπανα και φλογέρες ή με μουσική και έψαλλαν τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα.

* Η κυρία Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη είναι διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.

Πηγή ΤΟ ΒΗΜΑ

Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2011

Η βωβή υπεροψία και ο ήχος του κραχ...


Του Δημήτρη Μπούρα

The Artist ****

BΩΒΗ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΚΟΜΕΝΤΙ

Σκηνοθεσία: Μισέλ Χαζαναβίσιους

Ερμηνείες: Ζαν Ντιζαρντέν, Μπερενίς Μπεζό, Τζον Γκούντμαν, Τζέιμς Κρόμγουελ. Πενέλοπι Αν Μίλερ

Η υπόθεση του βωβού και ασπρόμαυρου γαλλικού «The Artist» είναι στοιχειώδης, όπως και στις ταινίες της βωβής περιόδου του Χόλιγουντ. Την εποχή του οικονομικού κραχ, που συνέπεσε με τον ερχομό του ομιλούντος κινηματογράφου, ένας σταρ με λάμψη σαν του Ροδόλφο Βαλεντίνο, ο Τζορτζ Βάλεντιν, αποστρέφεται υπεροπτικά τις κοσμογονικές αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία και κλείνεται στον πύργο του σαν ξεπεσμένος αριστοκράτης. Παράλληλα, ένα λαϊκό κορίτσι, η Πέπι Μίλερ, που οφείλει την είσοδό της στο Χόλιγουντ σε ένα αθώο φιλί της στο μάγουλο του Βάλεντιν, εξελίσσεται από κομπάρσος σε σταρ του ομιλούντος. Η καλόκαρδη Πέπι θα δώσει ένα δεύτερο φιλί, της ζωής τούτη τη φορά, στον Βάλεντιν που έχει καταστραφεί και οικονομικά από το κραχ... Το «Τhe Artist» μοιάζει με ρέπλικα εμποτισμένη στη νοσταλγία που εξιδανικεύει το παρελθόν. Δεν έχει όμως ίχνος επιτήδευσης ούτε αντιμετωπίζει μουσειακά το σινεμά. Είναι ένα κομψοτέχνημα που θα λατρέψουν όλοι όσοι αντιλαμβάνονται τον κινηματογράφο ως τέχνη της σκηνοθεσίας, ως παιχνίδι αρμονίας με το φως, τους ήχους και την ακρίβεια της κίνησης του ηθοποιού. Δεν είναι απλώς μια φόρμα (εξαιρετική στην περίπτωσή μας λόγω στυλιζαρίσματος), αλλά μια φόρμα παλλόμενη από συναισθήματα και συγκινήσεις.

Το απρόβλεπτο «The Artist» (το οποίο γυρίστηκε από τον Μισέλ Χαζαναβίσιους που έγινε γνωστός χάρη σε δύο εμπορικά φιλμ - παρωδίες τζεϊμσμποντικών περιπετειών) θα μπορούσε να εκληφθεί και ως ένα ορθάνοιχτο παράθυρο του γαλλικού κινηματογράφου στη χολιγουντιανή βιομηχανία των ονείρων. Μια μονόχορδη, σιωπηρή, γλυκόπικρη, αέρινη και φινετσάτη ευρωπαϊκή απάντηση στο καρτουνίστικο Χόλιγουντ της φλύαρης εφετζίδικης δράσης και της τεχνητής μεγέθυνσης ελέω 3D. Μια πρωτότυπη φορμαλιστική ταινία που υποκλίνεται θερμά στον ηθοποιό, ο οποίος βυθίζεται στο άγχος καθώς πρέπει να αλλάξει το εκφραστικό του μέσο. Ο αρτίστας πρωταγωνιστής του Χαζαναβίσιους, ο Ζαν Ντιζαρντέν, κλείνει το μάτι στους σινεφίλ και ανοίγει την καρδιά του στο ευρύ κοινό που επιζητεί μια νότα αισιοδοξίας και όχι μια έξοδο κινδύνου στο ποπ κορν θέαμα.

Πρεμιέρα και για μια ελληνική κωμωδία, το «Νήsos 2» του Αντώνη Αγγελόπουλου. Ενα ολόκληρο νησί ψάχνει για έναν χαμένο θησαυρό από τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Με Βλαδίμηρο Κυριακίδη, Μιχάλη Μαρίνο, Ελένη Καστάνη.

Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου 2011

Ηλίας Πετρόπουλος: Ο Λαογράφος του περιθωρίου.


- Οι αναίσθητοι με ρωτούν: -γιατί δε γυρίζεται στην Ελλάδα; Βεβαίως, τυγχάνω υποχρεωτικώς έλλην, αλλά η χώρα μου με κουρελιάζει. Δεν θα 'θελα να ξαναπατήσω στην Αθήνα. Και είπα στη γυναίκα μου: -όταν ψοφήσω, εδώ στο Παρίσι, να κάψεις το κουφάρι μου στο κρεματόριο και να ρίξεις τις στάχτες μου στον υπόνομο. Τέτοια είναι η διαθήκη μου>> Δυο είδη ανθρώπων υπάρχουν σε αυτό το κόσμο που ζούμε: αυτοί που παθιάζονται με αυτό που κάνουν, γινόμενοι οι καλύτεροι στο είδος τους, και οι ''πονηροί'' που πέφτουν σε επιπολαιότητες, δημιουργώντας ημιτελή αποτελέσματα.

Ο Ηλίας Πετρόπουλος άνηκε στη πρώτη κατηγορία και ξεβράκωνε σε κάθε ευκαιρία τους ''παλιάτσους'' της δεύτερης. Αυτοεξόριστος στο Παρίσι εδώ και πολλά χρόνια ο Πετρόπουλος δούλευε με μια μανία που θα τη ζήλευαν χιλιάδες ανερχόμενοι ερευνητές. Και λέω ερευνητές διότι αυτό ήταν. Έπιανε ένα θέμα κι ασχολούταν μαζί του επί χρόνια. Εξαντλούσε κάθε δυνατή πηγή, περικυκλωνόταν από αμέτρητα λεξικά, ταξινομώντας τα πάντα στο κεφάλι του, σε απεριόριστες στοίβες χαρτιών και φακέλους που αργότερα ξεψείριζε με την ησυχία του. Τεράστιο αρχείο εικονογραφικού υλικού, άκρως απαραίτητο στα βιβλία του, λειτουργούσε πάντα ως αποδεικτικό στοιχείο σε αυτά που έγραφε. Κάτι σαν τα αποτυπώματα που άφησε ο δολοφόνος στο τόπο του εγκλήματος. Είναι λάτρης της αλήθειας και αυτή αναζητεί μέσα από τα κείμενα και βιβλία του χωρίς αοριστίες και τσαπατσουλιές. Και την αναζητεί προσεγμένα και με μεθοδικότητα, χωρίς να τον αφορά ο χρόνος ολοκλήρωσης. Γράφοντας απλά, με χιούμορ, κατανοητά, κάνοντας και τον πιο απλό αναγνώστη να κατανοήσει το θέμα του.

Όσο για τα θέματα του; Το περιθώριο. Κι όταν λέμε περιθώριο δεν εννοούμε τους σύγχρονους ψευτόμαγκες και φλόρους, όπως συνήθιζε να αποκαλεί τη σημερινή νεολαία, αλλά τους καπανταήδες και μαχαιροβγάλτες, τους χαρακίριδες και πάνω απ' όλα τους παλιούς ρεμπέτες που ήταν και το αγαπημένο του θέμα. Ίσως ο μοναδικός άνθρωπος που έγραψε τόσο πολύ γι' αυτό το πολιτισμικό κεφάλαιο της χώρας μας. Μιας χώρας που τον κυνήγησε, τον φυλάκισε τον δίκασε, τον κούρασε. Μιας χώρας που ως συνήθως τρώει τα ''απροσάρμοστα'' παιδιά της. Και ο Πετρόπουλος ήταν ένα από αυτά. Αναρχικός, άθεος, ασυμβίβαστος, υβριστικός, αντίθετος με την επίσημη λαογραφία των πανεπιστημιακών. Ο ίδιος είχε πει πως δε θα ήθελε με τίποτα να ξαναφάει την Ελλάδα στη μάπα του. Κι αυτό έκανε, ποτέ δε ξαναπάτησε το πόδι του στη ψωροκώσταινα.
Πέρα όμως από λαογράφος, λεξικογράφος κ.τ.λ, ο Πετρόπουλος υπήρξε και ποιητής. Αυτό βέβαια φαίνεται και μέσα στα βιβλία του όπου ο λόγος του κυλάει ωσάν πρόστυχου κληρωτού των λέξεων. Στα ποιήματά του διακρίνεις το θάνατο και τον έρωτα, πανταχού παρόντες. Στα κείμενα του γράφει σχεδόν σα το τελευταίο άνθρωπο πάνω στη γη. Γίνεσαι ένα με την αγωνιά του να μάθεις και να εμπλακείς στο μίτο που ξετυλίγεται σελίδα με τη σελίδα. Το θράσος του είναι απερίγραπτο και οι ακαδημαϊκοί είναι γι' αυτόν στοχαστές που δεν ονειρεύονται ποτέ. Πόσες φορές άλλωστε, όπως είπαμε δεν τον κυνήγησαν ποινικά για τα προκλητικά του κείμενα που εναντιώνονταν μ' εκείνα των χαρτογιακάδων.
Ο Πετρόπουλος όμως δε μασάει. Συνεχίζει να είναι αθυρόστομος και αληθινός μάγκας. Πριν κυκλοφορήσει τον περιβόητο ''Κουραδοκόφτη'', στη στήλη που έγραφε στη Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, προειδοποιεί: '' Είναι αυτονόητο πως οι λεξικογράφοι που εδημοσίευσαν λίστες με φλοράδικες λέξεις, απέφυγαν επιμελώς τις αθυροστομίες. Η λέξη κουραδοκόφτης τυπώνεται εδώ για πρώτη φορά. Συνεπώς σύμφωνα με το νόμο, έχω τις σχετικές ποινικές ευθύνες, καθότι τυγχάνω πλέον ιδιοκτήτης της λέξης''. Πιο πάνω στο κείμενό του ο Πετρόπουλος για πολλοστή φορά στην έγγραφη ζωή του ξεγυμνώνει και πάλι τους λεξικογράφους. '' Οι μικρές λίστες που προανέφερα περιέχουν μόνο 40 μέχρι 150 λέξεις, όπερ αποδεικνύει την οκνηρία των δαιμόνιων λεξικογράφων μας. Οι ίδιοι λεξικογράφοι ισχυρίζονται ότι τα Φλοράδικα βασίζονται κυρίως στα αγγλικά. Αυτό το λένε επειδή ο ασήμαντος αριθμός των λέξεων που κατέγραψαν δεν τους επιτρέπει να προβούν σε σοβαρές στατιστικές. Έχω συγκεντρώσει ως τώρα κάπου 7000 λέξεις της Γλώσσας των Νέων. Και έχω διαπιστώσει μέσα στα Φλοράδικα, μιαν ισχυρότατη παρουσία της κλασικής μας αργκό που οι ερασιτέχνες λεξικογράφοι αγνοούν''.
Είναι φανερό πως αυτό το τέρας μνήμης κι έρευνας ήταν ο χειρότερος εφιάλτης όλων των λεξικογράφων της χώρας μας, (βλ. Μπαμπινιώτης, Ζώης, κ.α.). Οτιδήποτε δοτό γι' αυτόν, ήταν και παράλογο. Δε πίστευε σε κανένα θεσμό, (θρησκεία, στρατό, πολιτικές παρατάξεις), κι όλα βρίσκονταν υπό αμφισβήτηση στο κεφάλι του. Ολάκερες νύχτες, ακούγοντας τζαζ και τα αγαπημένα του ρεμπέτικα, μέσα στη κάμαρα του, στο πολύβωο Παρίσι που λέει και ο Ουράνης σ' ένα ποίημα του, περικυκλωμένος από ανείπωτες αλήθειες για το κόσμο του περιθωρίου, για τα πράγματα που στις μέρες μας πια έχουν τα περισσότερα σκαρτέψει, μπουρδέλα, μάγκες, το τραγούδι, το αυθεντικό, ο Πετρόπουλος με τ' ''αρχίδια'' του πάνω στα χαρτιά γίνεται ο νονός όλων αυτών, μαθαίνοντας σε μας τους νέους ένα κόσμο που δε ζήσαμε κι ούτε πρόκειται να βιώσουμε. Σε μια συνέντευξη του είχε πει: ''Γράφω για τους νέους και απευθύνομαι στους νέους. Το κοινό μου ήταν, είναι και ελπίζω ότι θα είναι πάντα νέοι''.

Η εργογραφία του Πετρόπουλου μετριέται στα περίπου 80 βιβλία. Ανάμεσα τους συναντούμε ποιητικές συλλογές του (Ποιήματα 1968-1974 & 1982-1991), βιβλίο με κολάζ δικά του (Κυρίως Αυτό), και προσωπικά του κείμενα (Επιστολαί Προς Μνηστήν). Είναι γνωστό το ότι αναλάμβανε την επιμέλεια των βιβλίων του από την αρχή ως το τέλος. Τρανό παράδειγμα το (Ελύτης- Μόραλης-Τσαρούχης) όπου μας παραδίδει ένα βιβλίο κυριολεκτικά στο χέρι. Όλα τα κείμενα είναι χειρόγραφα κι επενδυμένα με δικά του σκίτσα, κάτι που έκανε σχεδόν σε όλα του τα βιβλία, προσπαθώντας να απεικονίσει ένα πράγμα ή ένα μέρος. Από τις μεγάλες, άλλωστε αγάπες του Πετρόπουλου ήταν η ζωγραφική και τα κολάζ. Τραβούσε μόνος του φωτογραφίες και μετέπειτα επεμβαίνει πάνω σε αυτές με το δικό του ξεχωριστό τρόπο. Στα εξώφυλλα των έργων του συναντούμε εικαστικές παρεμβάσεις φίλων του καλλιτεχνών όπως, Ακριθάκης, Φασιανός, Τσόκλης, κ.α. Διάλεγε επίσης τις διαστάσεις των βιβλίων του, το χαρτί και όλα τα συναφή τυπογραφικά που ακολουθούνται για την ολοκλήρωση ενός βιβλίου. Είπαμε πως ήταν τελειομανής με τα πράγματα που καταπιανόταν κι αυτό φαίνεται στην αρτιότητα που παρακολουθούμε στα έργα του. Έργα τέχνης θα τα αποκαλούσα. ''Γνώρισα'' το Πετρόπουλο πριν κάμποσα χρόνια όταν κάποιος φίλος μου είχε δώσει ένα μικρό βιβλιαράκι με το τίτλο ''Πτώματα, Πτώματα, Πτώματα''.

Μιλούσε για την εποχή του 40 στην Ελλάδα και όλες τις δολοφονίες που έκαναν οι τότε οργανώσεις στους ανταρτοπόλεμους, πετώντας τα πτώματα είτε σε πηγάδια, είτε σε χαράδρες είτε σε ομαδικούς τάφους με λιγοστό χώμα σκεπασμένο από πάνω τους. Ένα βιβλίο που καθώς το διάβασα ανακάλυψα πως η χώρα που ζούμε είναι ένα τεράστιο νεκροταφείο. Σε κάθε γωνιά της και όπου να σκάψεις υπάρχει κι ένα ανθρώπινο κουφάρι. Πρέπει να πω πως σοκαρίστηκα από τις ιστορίες, και το γράψιμο του Πετρόπουλου ήταν τόσο άμεσο που σε έβαζε μέσα στο κυκεώνα της τότε αποχής. Αργότερα συνάντησα το συγγραφέα μέσα από εφημερίδες που διάβαζα τα άρθρα του και σιγά σιγά αγόραζα τα βιβλία του ένα, ένα, μπαίνοντας σε ένα κόσμο που μέχρι τότε μου ήταν άγνωστος. Το θέμα με το Πετρόπουλο είναι πως και να μην σε αφορούν τα ζητήματα με τα οποία καταπιάνεται δε γίνεται με τίποτα να περάσει απαρατήρητος. Θα μπεις στο κόσμο της έρευνας του θαυμάζοντάς τον και στο τέλος θα τον χειροκροτήσεις.
Την Τετάρτη 3 Σεπτεμβρίου 2003 , 11:10 ώρα Παρισιού κι αφού τον διέλυσε ο καρκίνος, ο Ηλίας Πετρόπουλος τράβηξε για να βρει τους φίλους του τους ρεμπέτες, τους χασικλήδες, τους τεμπέληδες κι όλους αυτούς του ''άγιους'' που ήταν όμως ότι πιο αυθεντικό για εκείνον. Ευτυχώς που άφησε μια αράδα γραμμές για να μαθαίνει στους νεώτερους και να βάζει τα γυαλιά σους πρεσβύτερους για το ποια ήταν τα ακόλαστα σονέτα αυτού του τόπου. Αυτός ήταν ο Ηλίας Πετρόπουλος.

Η εργογραφία του Ηλία Πετρόπουλου:
Μικρά κείμενα 1949-1979
Ρεμπέτικα τραγούδια (1979)
Της φυλακής (1980)
Θεσσαλονίκη: Η πυρκαγιά του'17 (1980)
Ρεμπετολογία (1990)
Τα μικρά ρεμπέτικα (1990)
Πτώματα, πτώματα, πτώματα... (1990)
Ο τούρκικος καφές εν Ελλάδι (1990)
Ο μύσταξ (1990)
Εγχειρίδιον του καλού κλέφτη (1990)
Το άγιο χασισάκι (1991)
Ψειρολογία (1991)
Το μπουρδέλο (1991)
Topor - τέσσερις εποχές (1991)
Η μυθολογία του Βερολίνου (1991)
Ποιήματα 1968-1974 & 1982-1991 (1993)
Ποτέ και τίποτα (1993)
Η εθνική φασουλάδα και η ομελέτα (1993)
Η φουστανέλα (1993)
Καλιαρντά (1993)
Τα σίδερα - Η λάσπη - Τα μπαστούνια (1994)
Το ταντούρι και το μαγκάλι (1994)
Κυρίως αυτό (κολάζ) (1994)
Η ονοματοθεσία οδών και πλατειών (1995)
Καρέκλες και σκαμνιά (1995)
Υπόκοσμος και καραγκιόζης (1996)
Το παράθυρο στην Ελλάδα (άλμπουμ) (1996)
’ρθρα στην Ελευθεροτυπία (1996)
Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης (1998)
Τέσσερις ζωγράφοι (1999)
Η ιστορία της καπότας (1999)
Περίπτερα, αυτοκίνητα, κλουβιά
Η τραγιάσκα (2000)
Καπανταήδες και μαχαιροβγάλτες (2001)
Παροιμίες του υποκόσμου (2002)
Ο Κουραδοκόφτης 2002)
Αρετίνου, ακόλαστα σονέτα
Ιωάννου Αποκάλυψις
Τσόκλης Παλιά Σαλονίκη
Ελληνικές σιδεριές
Ελύτης Μόραλης Τσαρούχης
Δώδεκα τραγουδάκια από την Παλατινή Ανθολογία
Επιστολαί προς μνηστήν
Γιάννης Ζελιαναίος

Το ζήτημα πια έχει τεθεί:
Ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε
Όπως αυτός Ο δραπέτης
Ή θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο
απέναντί τους.

Μιχάλης Κατσαρός

όστρια

Συγγενικές σχέσεις

 

© 2013 "στο... Επτά". All rights resevered. Designed by Templateism

Back To Top