Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2012

Χρήστος Οικονόμου: "Δεν έχουν ούτε την τσίπα να σιωπήσουν..."

6:12 π.μ.


Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη

Άνθρωποι τακισμένοι, χωρίς όνειρα, χωρίς λεφτά, φοβισμένοι από την ανεργία και τις τράπεζες που αδυνατούν να ξεχρεώσουν, συνθέτουν την ανθρωπογεωγραφία του Χρήστου Οικονόμου στις 16 ιστορίες τού "Κάτι θα γίνει, θα δεις". Ένα βιβλίο για την κρίση, θα μπορούσε να πει απλά κανείς. Και να υποθέσει ότι ο επικαιρικός του χαρακτήρας συνέβαλε στην αναγνωστική του επιτυχία. Στην προκειμένη περίπτωση διαψεύδεται οικτρά. Όταν ο Χρήστος Οικονόμου έγραφε τις δεκαέξι ιστορίες του δεύτερου βιβλίου του, από το 2003 έως το 2006, ελάχιστοι ήταν εκείνοι που υποψιάζονταν την καταιγίδα που θα ξέσπαγε στον τόπο μερικά χρόνια αργότερα. Ο 40χρονος συγγραφέας είχε εντοπίσει από τότε ότι πίσω από την ιλουστρασιόν εικόνα της κοινωνίας που αντικατοπτριζόταν μέσα από το real estate και τις απαστράπτουσες οθόνες της τηλεόρασης υπήρχε κι ένας άλλος κόσμος, αιμορραγών και πάσχων. "Η αλήθεια των ηρώων μου είναι ο αγώνας τους να μη λυγίσουν" λέει. Ο ίδιος πάντως έγραψε ένα βιβλίο για την κρίση προτού ξεσπάσει η κρίση. "Η κοινωνία και η λογοτεχνία κινούνται σε παράλληλες τροχιές".


Πολιτικός συντάκτης στο "Έθνος", ο Χρήστος Οικονόμου συστήνεται ως "δημοσιογράφος που γράφει διηγήματα". Η πρώτη του συλλογή διηγημάτων "Η γυναίκα στα κάγκελα" πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Με το δεύτερο βιβλίο του "Κάτι θα γίνει, θα δεις" που κυκλοφόφησε το 2010 (εκδ. Πόλις) ο Χρήστος Οικονομου άνοιξε την πόρτα της λογοτεχνίας και μπήκε με το πόδι το καλό. Όχι μόνο γιατί το βιβλίο του διαδόθηκε αμέσως από στόμα σε στόμα, έγινε εξίσου θερμά αποδεκτό από την κριτική και την περασμένη εβδομάδα του χάρισε το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος-Νουβέλας. Κυρίως γιατί επαναφέρει τα μεγάλα ζητήματα με τα οποία καταπιάνεται η λογοτεχνία. Την αγωνία και τον αγώνα του ανθρώπου απέναντι στο αβέβαιο μέλλον, την αδικία, την ανέχεια, τα προδομένα όνειρα, τα μεγάλα "γιατί" για έναν κόσμο που οι κανόνες του είναι φτιαγμένοι για λίγους.


* Δεν μπορεί, αυτόν τον κόσμο που περιγράφετε κάπου τον ξέρετε. Από πού; Πώς άρχισε να γεμίζει τις λευκές σελίδες των χαρτιών σας;
Αν εννοείτε τον κόσμο αυτό καθαυτό και τους ανθρώπους του, τους ξέρω -και μάλιστα πολύ καλά- επειδή είναι δημιούργημά μου. Το εξωτερικό περίβλημα, δηλαδή τους τόπους και τις καταστάσεις, το ξέρω επειδή έχω ζήσει πολλά χρόνια στον Πειραιά και τις γύρω συνοικίες. Αξιοποίησα λοιπόν τις βιωματικές εμπειρίες μου επειδή ήθελα τα διηγήματα της συλλογής να έχουν μια ενότητα χώρου και ατμόσφαιρας. Άλλωστε νομίζω ότι, αν αφαιρέσεις αυτό το εξωτερικό περίβλημα, οι ιστορίες που έγραψα θα μπορούσαν να εκτυλίσσονται σε οποιαδήποτε άλλη πόλη της Ελλάδας.

* “Κάτι θα γίνει, θα δεις”. Να το εκλάβουμε ως παρηγοριά ή ως αποδοχή του μοιραίου;
Μπορείτε να το εκλάβετε σαν παρηγοριά, σαν αποδοχή του μοιραίου ή με χίλιους δυο άλλους τρόπους. Επέλεξα τη συγκεκριμένη φράση σαν τίτλο της συλλογής επειδή μου άρεσε η αμφιθυμία και η αμφισημία της. Δεν θέλω να χειραγωγώ τον αναγνώστη γιατί είμαι της γνώμης ότι η σημασία και το νόημα ενός λογοτεχνικού έργου (ανα)τροφοδοτούνται διαρκώς από τον τρόπο που το διαβάζει και προσεγγίζει το περιεχόμενό του ο κάθε αναγνώστης χωριστά".

* Ταπεινοί, ταλαιπωρημένοι, απελπισμένοι, ακόμα και απόβλητοι εμφανίζονται οι ήρωές σας. Τελικά αυτός είναι ο κόσμος μας, σχεδόν αποκλεισμένος από την ευτυχία;
Προσπαθώ ν' αποφεύγω τις γενικεύσεις, ειδικά όταν πρόκειται για πράγματα τόσο ρευστά, όπως είναι η ευτυχία. Έχω σκεφτεί όμως ότι για κάποιους ανθρώπους απελπισμένους, ή ακόμα και απόβλητους, όπως λέτε, μπορεί η ευτυχία να βρίσκεται στον αγώνα που κάνουν για να βρουν την ευτυχία. Ο αγώνας αυτός με ενδιαφέρει όσο τίποτε άλλο, από τη σκοπιά του συγγραφέα. Πολύ περισσότερο όταν κάποιος έχει συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορεί να βρει την ευτυχία, και όμως συνεχίζει ν’ αγωνίζεται. Υπάρχει άραγε τίποτα πιο πικρό, πιο αντιφατικό, αλλά και πιο όμορφο απ’ αυτό;.

* Κι εσείς απέναντί τους συνένοχος ή αντιμέτωπος;
Ούτε συνένοχος νιώθω ούτε αντιμέτωπος βρίσκομαι με κάποιον ή κάτι. Προσπαθώ να γράφω με καθαρό μυαλό και καθαρή καρδιά για το πάθος και τα πάθη των ανθρώπων. Προσπαθώ να είμαι όσο το δυνατόν περισσότερο έντιμος και δίκαιος με τους χαρακτήρες που δημιουργώ. Και, για μένα, εντιμότητα και δικαιοσύνη σημαίνει να καταγράφω με απόλυτη και αδιαπραγμάτευτη ακρίβεια τι λένε αυτοί οι άνθρωποι, τι κάνουν, τι παθαίνουν και πώς αντιδρούν -αν και όταν αντιδρούν- σε αυτά που παθαίνουν.

* «Ό,τι επινοούμε είναι αληθινό» έχει πει ο Φλομπέρ. Ποια είναι η αλήθεια των ηρώων σας; Πού κρύβεται;
Θα μου επιτρέψετε να σας απαντήσω επικαλούμενος μια φράση ενός άλλου αγαπημένου μου συγγραφέα, του Τζον Στάινμπεκ, από τα "Σταφύλια της Οργής": «Anybody can break down. It takes a man no to». Αυτή μπορεί να είναι η αλήθεια των ηρώων μου, ανδρών και γυναικών: ο αγώνας να μη λυγίσουν, να παραμείνουν όρθιοι και όρθιες.

* “Το μικρό είναι όμορφο” λέει ο Χριστόφορος Μηλιώνης για το διήγημα. Πού η ομορφιά του και πού η δυσκολία του;
Νομίζω ότι η ομορφιά του διηγήματος κρύβεται στην αέναη πάλη του διηγηματογράφου να ισορροπήσει ανάμεσα στην αμεσότητα και τον υπαινιγμό. Στην αδήριτη ανάγκη να διατηρήσεις, από την πρώτη μέχρι την τελευταία αράδα, τον σωστό ρυθμό. Στην προσπάθεια να συλλάβεις και να αναμεταδώσεις με πιστότητα τον μυστικό αντίλαλο των λέξεων. Όλα αυτά είναι η ομορφιά του διηγήματος, και συγχρόνως η δυσκολία του. Υπάρχει και άλλη μια δυσκολία: μαζί με το μολύβι πρέπει να κρατάς και λεπίδι, για να πετσοκόβεις ό,τι περισσεύει.

* Γράψατε ένα βιβλίο πριν από την κρίση, το οποίο όμως ακουμπά την καρδιά της κρίσης. Τελικά η κοινωνία προηγείται της λογοτεχνίας ή το αντίστροφο;
Νομίζω πως η κοινωνία και η λογοτεχνία κινούνται σε παράλληλες τροχιές, με διαφορετική ταχύτητα. Άλλοτε προηγείται η μία, άλλοτε η άλλη. Και υπάρχουν κάποιες, σπάνιες αλλά ευτυχείς στιγμές, που οι δρόμοι τους διασταυρώνονται.

* Πού εμπλέκεται η δημοσιογραφία σ' αυτό το βιβλίο;
Η δημοσιογραφία εμπλέκεται σε όλα όσα γράφω, αφού αυτή είναι η δουλειά μου, από τη δημοσιογραφία ζω. Επιπλέον η δημοσιογραφία με βοήθησε ν’ ανοίξω τα μάτια μου και τ’ αυτιά μου στον κόσμο. Με βοήθησε να δω, ν’ ακούσω και να μυρίσω καλύτερα τον κόσμο.

* “Στον κόσμο που προσπάθησα να δημιουργήσω, ο βιοπορισμός είναι το χαρακτηριστικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο εξελίσσονται οι ανθρώπινες σχέσεις” έχετε πει. Σ' αυτόν τον κόσμο θα συγκαταλέγατε και τον εαυτό σας και τους συναδέλφους σας σήμερα έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση στα ΜΜΕ;
Φυσικά και συγκαταλέγω τον εαυτό μου και τους συναδέλφους μου σ’ αυτόν τον κόσμο, αφού κοινή μας μοίρα είναι ο βιοπορισμός. Η διαφορά είναι ότι αυτό το πλαίσιο του βιοπορισμού μας έχει αρχίσει προ πολλού να διαλύεται. Αποδείχτηκε ότι η «βιομηχανία» των μέσων ενημέρωσης, όπως και τόσες άλλες στην Ελλάδα, ήταν μια μεγάλη πολύχρωμη σαπουνόφουσκα. Και τώρα που έσκασε η φούσκα, παλεύουμε να μαζέψουμε τα κομμάτια (μας).

* Δημοσιογράφος ή συγγραφέας εν τέλει;
Δημοσιογράφος, που γράφει διηγήματα. Μου αρέσει να ξενυχτάω και να πλάθω κόσμους, να τους γεμίζω με ανθρώπους και μετά να αφηγούμαι τις ιστορίες τους, γράφοντας και ξαναγράφοντας. Αυτό είναι όλο.

* Σ' αυτό το “Κάτι θα γίνει, θα δεις” επιμένετε και σήμερα, με την κατάσταση έτσι όπως έχει διαμορφωθεί γύρω μας και τις συνθήκες που αποτυπώνει η κρίση;
Ο τίτλος της συλλογής προέρχεται από μια φράση που λέει μια νεαρή γυναίκα στον άντρα της, στο ομότιτλο διήγημα, όταν εκείνος σωριάζεται στο κρεβάτι τους παραλυμένος από τον φόβο ότι η τράπεζα θα τους πάρει το σπίτι. Άκουσα τα λόγια της και τα έγραψα. Δεν είναι δική μου δουλειά να τα ερμηνεύσω ή να βρω αν έχουν την παραμικρή αντιστοιχία με όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας τώρα. Αυτό ας το κάνει, αν θέλει, ο αναγνώστης. Επειδή αντιλαμβάνομαι όμως ότι με ρωτάτε πώς βλέπω εγώ αυτά που συμβαίνουν, θέλω να πω μόνο το εξής: Δεν αντέχω ν’ ακούω όλους αυτούς που οδήγησαν μια ολόκληρη κοινωνία στον γκρεμό να μιλάνε για πλαστές ευημερίες και για «λεφτά που φάγαμε όλοι μαζί». Έριξαν τον κόσμο στον λάκκο με τα φίδια και τώρα στέκονται από πάνω και του κουνάνε το δάχτυλο οι ασυνείδητοι. Ήταν, βλέπεις, δείγμα πλαστής ευημερίας ότι τόσος κόσμος χαντακώθηκε με τα δάνεια για να πάρει ένα σπίτι ή ένα αυτοκίνητο. Ενώ θα έπρεπε να ζούμε στις σπηλιές και να πηγαίνουμε καβάλα στα μουλάρια. Και δεν έχουν ούτε την τσίπα να σιωπήσουν τουλάχιστον. Ασυνείδητοι και αδίστακτοι.

Πηγή: http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=665850









Written by

We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.

 

© 2013 "στο... Επτά". All rights resevered. Designed by Templateism

Back To Top