Δευτέρα 14 Οκτωβρίου 2013

Ζούμε το τέλος ενός ιστορικού κύκλου που μας καλεί να ξανοιχτούμε στο άγνωστο

8:54 π.μ.

Συνέντευξη στον Σπύρο Κακουριώτη
Ο Δημήτρης Δημητριάδης αποτελεί μια μοναχική φωνή στην ελληνική δραματουργία, το έργο του οποίου έπρεπε να περιμένει μια νέα γενιά ταλαντούχων σκηνοθετών (Χουβαρδάς, Βογιατζής, Τερζόπουλος κ.ά.) προκειμένου να επικοινωνήσει με το θεατρικό κοινό. Το δεκαπενθήμερο αφιέρωμα στο έργο του που πραγματοποιείται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών αποτελεί κατά κάποιον τρόπο την επισφράγιση της εξόδου του δημιουργού από την απομόνωση στην οποία είχαν καταδικάσει το έργο του οι κυρίαρχες τάσεις (τα "κέντρα αποφάσεων", λέει χαριτολογώντας) στο ελληνικό θέατρο τις προηγούμενες δεκαετίες. Η συζήτηση μαζί του αναδεικνύει έναν δημιουργό που, μέσα στο ζοφερό τέλος του ιστορικού κύκλου που ζούμε, μπορεί να διακρίνει και στοιχεία αισιοδοξίας. "Παρόλα αυτά, συνεχίζουμε" λέει χαμογελώντας...



* Όπως φαίνεται κι από το αφιέρωμα στη Στέγη, οι νεότεροι σκηνοθέτες δείχνουν αυξανόμενο ενδιαφέρον για το έργο σας...
Δεν με παραξενεύει αυτό. Είναι μια γενιά χωρίς στερεότυπα και μισαλλοδοξίες απέναντι σε ό,τι παρεξέκλινε από το ρεύμα που απαιτούσε το θεατρικό έργο να πληροί προδιαγραφές για την ελληνικότητα, την εντοπιότητα... Αντιλήψεις που εξαντλήθηκαν και εξάντλησαν και το ελληνικό θέατρο, το οδήγησαν σε πτώχευση. Η νέα γενιά είναι διαφορετικά καλλιεργημένη, με άλλες δραματουργικές ανάγκες και πρότυπα, ψάχνει προς άλλες κατευθύνσεις. Έχουμε έτσι μια αμυδρή υπέρβαση των προκαταλήψεων των προηγούμενων δεκαετιών.

* Εσείς πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια της ελληνικότητας;
Το έργο τέχνης, ιδιαίτερα το θέατρο, που υλικό του είναι ο άνθρωπος, είναι ένα ταξίδι όπου ανοίγεσαι αναζητώντας το αντίθετο του στάσιμου, το άλλο, το άγνωστο. Δεν είναι κάτι διαχωρισμένο από την εντοπιότητα, βασικό χαρακτηριστικό της οποίας αποτελεί η γλώσσα, που καθορίζει την ευαισθησία και τη σκέψη. Για μένα πυρήνας της ελληνικότητας είναι η ανακάλυψη του αγνώστου, η συνεχής έρευνα για το καινούργιο.

* Αυτό πώς αποτυπώνεται στον Κυκλισμό του τετραγώνου;
Τα ένδεκα πρόσωπα αναζητούν το πέρα από αυτό που βιώνουν ήδη, έναν μηχανισμό που τους εγκλωβίζει σε μια ζωή ασφυκτική. Η γραφή χρησιμοποιεί το στοιχείο της επανάληψης, κάθε φορά και με λιγότερα λόγια, προκειμένου να πάει πέρα από το γνωστό, να αποκαλύψει τον πυρήνα των πραγμάτων.
Στο έργο υπάρχει μια γεωμετρική διάταξη, το ίδιο και στη σκηνοθεσία, που έχει κάνει μια καταπληκτική ανάγνωσή του. Ο "άνθρωπος του Βιτρούβιου", αν θυμάστε, είναι τοποθετημένος μέσα σε έναν κύκλο ο οποίος περικλείεται από ένα τετράγωνο. Κατά κάποιον τρόπο, λοιπόν, ο τίτλος και το έργο εμπεριέχει, με δραματουργικούς όρους, όλο τον άνθρωπο. Τα ένδεκα αυτά πρόσωπα είναι κλεισμένα μέσα στον μηχανισμό αυτόν. Οι τέσσερις ιστορίες είναι αναγνωρίσιμες και η γλώσσα πολύ απλή. Ό,τι υπερβαίνει το καθημερινό είναι αυτός ο μηχανισμός. Κάποια στιγμή λέει ένα πρόσωπο: «Είμαστε μέσα σε ένα περιστρεφόμενο πηγάδι και δεν ξέρουμε αν εμείς περιστρεφόμαστε ή το πηγάδι»...

* Μιλάτε γι' αυτή τη νέα γενιά με αισιοδοξία...
Κάθε μέρα βρίσκομαι με ανθρώπους που μου δίνουν τη βεβαιότητα ότι έχουν ταλέντο, όρεξη για δουλειά, ότι δεν είναι περιορισμένοι σε στερεότυπα, ότι αναζητούν, ακόμη κι αν πρόκειται για μονάδες ή μικρές ομάδες, από τις οποίες πιστεύω ότι είναι κατάσπαρτη η Ελλάδα. Σε όλους τους τομείς της τέχνης υπάρχει ένα καταπληκτικό υλικό ανθρώπων, που τους ανακαλύπτω συνέχεια. Από καμία άλλη εστία δεν προέρχεται η αισιοδοξία μου. Το παραδέχομαι, είμαι και αισιόδοξος. Κάτι συμβαίνει και, μαζί με την παρακμή, υπάρχει και κάποια ακμή, η οποία είναι παραγκωνισμένη, προσπαθεί να εμφανιστεί, να συνεχίσει... Όπως λένε και τα πρόσωπα του έργου στο τέλος: «Παρόλα αυτά, συνέχισε...»

* Το ελληνικό θέατρο βρίσκει τρόπο να μιλήσει για το σήμερα;
Όχι ακόμη. Το βαθύτερο ζητούμενο είναι να βρεθεί μέσα από τη θεατρική πράξη και γραφή ένας τρόπος μετουσίωσης του πραγματικού. Η αρχαία τραγωδία έτσι εμφανίστηκε, ως ανάγκη και ως είδος... Νομίζω πως μέσα από τα τέσσερα έργα που παρουσιάζονται, τα οποία μιλούν για ένα τώρα, γίνεται μία νύξη για το πώς θα μπορούσαμε να μετασχηματίσουμε το πραγματικό σε μια άλλη πραγματικότητα, που είναι η θεατρική πράξη. Μια κοινωνία δεν μπορεί να αναπνεύσει αν δεν υπάρξει αυτή η πλευρά, χρειάζεται όμως ένα διαφορετικό μέγεθος, δεν αρκούν οι μικρές προσεγγίσεις. Χρειάζεται να εμφανιστεί η Ποίηση, με κεφαλαίο π. Σήμερα, που έχει φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο κι ακόμη παραπέρα, δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο. Τόσα μηνύματα μας λένε «προχωρήστε», «τολμήστε».

* Βλέπετε όμως και σημάδια οπισθοδρόμησης;
Μια απίστευτη οπισθοδρόμηση προς το χειρότερο. Κοιτάξτε την κατάσταση που επικρατεί στους ισχυρούς κεντρικούς θεσμούς: Επανέρχονται φαντάσματα και στα θέατρα... Είναι προσβολή προς το κοινό αίσθημα. Το μήνυμα που στέλνουν είναι: «Σας περιφρονούμε, θα σας πετάξουμε σκουπίδια στα μούτρα και θα μας πείτε κι ευχαριστώ από πάνω». Είναι απαράδεκτο αυτοί οι θεσμοί να μην έχουν μια πρωτοποριακή αντίληψη και να παραμένουν ουραγοί, εκπροσωπώντας πολιτικές που έχουν πεθάνει... Ζούμε σε ένα νεκροταφείο ιδεών όπου, όπως λέει ο Σολωμός, «φωνάζουν για να δείξουν ότι είναι ζωντανοί».

* Η μη αποδοχή της ετερότητας, το κλείσιμο απέναντι στο ξένο, το διαφορετικό, πιστεύετε ότι συνδέονται με το γεγονός ότι 400.000 συμπολίτες μας ψήφισαν μια ναζιστική συμμορία;
Απολύτως. Είναι σημάδι ότι για τον Έλληνα δεν υπάρχει ο άλλος. Έτσι καταρρίπτονται όλες οι έννοιες της αλληλεγγύης, της έγνοιας, της συναλλαγής... Όλες αυτές οι περιοχές του ανθρώπινου βίου είναι βαθύτατα πληγωμένες, αιμορραγούν κι έχουν κάνει τη ζωή μας αβίωτη κι ανυπόφορη.
Στο Πεθαίνω σα χώρα περιγράφεται ακριβώς το τέλος ενός ιστορικού κύκλου, τον οποίο βιώνουμε τώρα. Ο εχθρός ο οποίος εισβάλλει είναι η κατάρριψη των ορίων από κάτι που δεν αποδεχόμασταν έως τώρα. Πρέπει να αποδεχτούμε το έτερο, είτε το φοβόμαστε είτε το απορρίπτουμε ως ξένο... Η ξενοφοβία δείχνει τη μη παραγωγή σχέσης με το άγνωστο. Πρέπει να επικρατήσει η φιλοξενία, να γίνουμε φίλοι με το ξένο και με τον ξένο. Εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε για τον εαυτό μας ένας ξένος; Πρέπει λοιπόν να αλλάξει η σχέση μας με εμάς τους ίδιους.
Η ξενοφοβία οδηγεί σε μιζέρια, σε ομοφοβία, σε ρατσισμό, σε όλα αυτά τα συμπτώματα καθημερινού φασισμού που έχουν πάρει πια διαστάσεις. Ευθύνες γι' αυτό δεν έχουν μονάχα οι άρχοντες αλλά και το σύνολο του λαού. Γιατί είναι σαν να ανοίγει ένα κρεοπωλείο που απροκάλυπτα δηλώνει ότι πουλάει σάπια κρέατα, κι όμως να αποκτά πελατεία, η οποία συνεχώς πολλαπλασιάζεται. Αγοράζουν εν γνώσει τους σάπιο κρέας! Νομίζω ότι αυτό βιώνουμε...

Η γνωριμία με τον Πατρίς Σερό
Ήμουν μόλις 22 ετών και μέσα από τη διαδικασία ενός μαθήματος δραματουργίας έγραψα κάτι που εξελίχθηκε σε πραγματικό θεατρικό έργο. Με συμβούλευσαν να το στείλω στον ανερχόμενο τότε Σερό, ο οποίος μετά από λίγο καιρό μου απάντησε θετικά, γιατί του άρεσε πάρα πολύ. Έτσι ξεκίνησε η γνωριμία και η φιλία μας. Το έργο γράφτηκε το 1965-66. Μολονότι σ' αυτό περιέχεται μια σπουδαστική εξέγερση, δεν είχε ακόμη εμφανιστεί το φοιτητικό κίνημα. Ο Σερό αποφάσισε να το ανεβάσει στις αρχές του 1968. Μετά ήρθε ο Μάης και επαλήθευσε την κεντρική ιδέα του έργου για τη σχέση με την εξουσία.
Ο Σερό, με τον οποίο συνεχίσαμε να βλεπόμαστε, ήταν γεννημένος για το θέατρο. Δύο σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν το πάθος της αναζήτησης και της ακρίβειας, συνδυασμένα με την παιδεία του. Ήταν εξαιρετικά τολμηρός όσον αφορά τη σκηνική πράξη και είχε πολύ βαθιά σχέση με τα κείμενα. Δεν είναι τυχαίο που σε αυτό το πρώιμο δικό μου έργο βρήκε στοιχεία της δραματικής γραφής και θεατρικότητας που ήθελε. Οι επιλογές του ήταν απαιτητικές και βασανισμένες, βασανιστικές για τον ίδιο, τόσο στην όπερα όσο και στην πρόζα.
info
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ: Ο κυκλισμός του τετραγώνου. Σκην. Δημήτρη Καραντζά (16-27/10). Αναλόγια: Εκκένωση. Σκην. Γιάννη Κόκκου (15-16/10). Φαέθων. Σκην. Αργυρώς Χιώτη - ομάδα Vasistas (22/10). Το άγγιγμα του βυθού. Σκην. Έλλης Παπακωνσταντίνου (27/10). ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩ

Written by

We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.

 

© 2013 "στο... Επτά". All rights resevered. Designed by Templateism

Back To Top